Đằng sau lãi suất 2,25%: ECB ứng phó thế nào trước cú sốc thương mại toàn cầu?

Chủ tịch ECB Christine Lagarde

Sẵn sàng hạ lãi suất sâu hơn nếu cần thiết

Trong động thái mới nhất, ECB đã cắt giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản xuống còn 2,25%, đánh dấu lần hạ lãi suất thứ bảy trong chu kỳ hiện tại. Quyết định này nhằm hỗ trợ tăng trưởng trong bối cảnh khu vực đồng euro đang chịu tác động mạnh từ các biện pháp thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố từ ngày 2/4, vốn đã khiến thị trường toàn cầu chao đảo.

Ngay sau tuyên bố, đồng euro suy yếu rõ rệt và lợi suất trái phiếu chính phủ toàn khu vực giảm mạnh, phản ánh phản ứng tích cực từ thị trường trước lập trường ôn hòa của ECB.

Trong tuyên bố chính sách lần này, ECB đã nhấn mạnh rằng triển vọng tăng trưởng đang xấu đi đáng kể do căng thẳng thương mại, đồng thời cảnh báo về “mức độ bất định đặc biệt” mà nền kinh tế đang phải đối mặt. Đáng chú ý, ECB cũng đã loại bỏ cụm từ “lãi suất mang tính thắt chặt” khỏi văn bản chính sách, một tín hiệu cho thấy không còn rào cản đối với việc cắt giảm tiếp.

Chủ tịch ECB Christine Lagarde cho biết, trong điều kiện hiện tại, việc so sánh chính sách của ECB với mức “lãi suất trung lập” - một chỉ số không thể quan sát trực tiếp - là điều vô nghĩa. Bà tiết lộ rằng quyết định lần này được đưa ra với sự nhất trí cao, trái ngược với vài tuần trước khi vẫn còn nhiều quan chức đề xuất tạm dừng cắt giảm.

“Tất cả những điều này cho thấy ECB sẵn sàng hành động khi cần thiết”, Rohan Khanna, trưởng chiến lược lãi suất đồng euro tại Barclays, nhận định.

Dữ liệu thị trường thể hiện rõ kỳ vọng của nhà đầu tư. Theo Tập đoàn giao dịch chứng khoán London (LSEG), khả năng ECB cắt giảm lãi suất vào tháng 6 hiện đã tăng lên khoảng 75%, so với mức 60% trước khi có quyết định mới. Còn theo định giá từ Công ty dịch tài chính ICAP, xác suất cho động thái cắt giảm trong tháng Sáu lên đến khoảng 90%.

Tính đến cuối năm nay, nhà đầu tư hiện kỳ vọng tổng mức cắt giảm lãi suất là khoảng 65 điểm cơ bản, tăng so với mức gần 55 điểm cơ bản trước đó. Điều này ngụ ý rằng họ dự báo ECB sẽ thực hiện ba lần cắt giảm thay vì hai như trước.

Sự thay đổi này hoàn toàn trái ngược với kỳ vọng hồi tháng Ba, khi thị trường thậm chí chưa chắc chắn liệu ECB có thực hiện thêm đợt cắt giảm nào trong năm 2025, đồng thời từng đặt cược vào khả năng tăng lãi suất vào năm 2026, với kỳ vọng Đức sẽ cải tổ tài khóa và thúc đẩy tăng trưởng cũng như lạm phát.

Trong khi đó, lợi suất trái phiếu kỳ hạn hai năm của Đức, vốn rất nhạy cảm với kỳ vọng chính sách tiền tệ đã giảm tới 7 điểm cơ bản, trong khi lợi suất trái phiếu cùng kỳ của Ý rơi xuống mức thấp nhất kể từ năm 2022 (thông thường lợi suất và giá trái phiếu biến động ngược chiều).

Lạm phát - câu hỏi lớn vẫn bỏ ngỏ?

Tác động của các biện pháp thuế quan đối với lạm phát vẫn chưa rõ ràng bằng ảnh hưởng đối với tăng trưởng. Tuy nhiên, những biến động mạnh trên thị trường kể từ tuyên bố thuế quan mới của Tổng thống Trump đang tạo ra áp lực giảm phát đáng kể.

Đồng euro, từng tiệm cận mức ngang giá với bạc xanh vào tháng 2 đã tăng hơn 9% kể từ đầu tháng 3, đạt khoảng 1,135 USD, giúp giảm chi phí nhập khẩu. Trên cơ sở hiệu chỉnh thương mại, đồng euro hiện đang ở mức cao kỷ lục.

Giá dầu giảm gần 10% chỉ trong tháng này và Trung Quốc - nguồn nhập khẩu lớn nhất của EU - đang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ các đợt thuế quan mới.

Những diễn biến này khiến thị trường tạm thời "gạt lo ngại về lạm phát sang một bên". Một chỉ số kỳ vọng lạm phát dài hạn mà ECB theo dõi cũng đã quay về đúng mục tiêu 2%, giảm từ mức 2,2% trong tháng 3.

Tuy nhiên, một số chuyên gia kinh tế cảnh báo rủi ro lạm phát có thể tiếp tục giảm dưới mục tiêu. Ví dụ, Citi dự báo lạm phát sẽ chỉ đạt 1,6% trong năm 2026 và 1,8% vào năm 2027, điều có thể khiến ECB phải đối mặt với bài toán kéo dài từng gặp trước đại dịch COVID-19.

Khoảng dao động lớn trong các dự báo về lãi suất từ ECB phản ánh mức độ bất định cao, có thể tiếp tục tạo ra biến động trên thị trường tài chính khu vực đồng euro.

Nguồn tin từ Reuters cho biết, một số nhà hoạch định chính sách của ECB đánh giá khả năng cao sẽ có thêm một đợt cắt giảm vào tháng 6, song vẫn còn nhiều người chờ thêm dữ liệu kinh tế trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.

Trên thị trường, một số chuyên gia phân tích cho rằng dự báo hiện tại đã phản ánh đầy đủ các rủi ro suy giảm.

Giám đốc danh mục đầu tư tại Aviva Investors, Steve Ryder cho rằng thị trường đã phản ánh phần lớn rủi ro giảm lãi suất, nên công ty hiện giữ quan điểm trung lập với trái phiếu châu Âu. Trong khi đó, Nordea dự báo ECB sẽ chỉ cắt giảm một lần nữa, xuống mức 2%.

Tuy nhiên, Barclays kỳ vọng ECB sẽ cắt giảm thêm nhiều hơn thị trường dự đoán, xuống còn 1,25% vào tháng 10.

Frederik Ducrozet, trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế vĩ mô tại Pictet Wealth Management nhận định rằng dù kịch bản cơ sở không phải là suy thoái, nhưng nếu điều đó xảy ra thì ECB sẽ cần có phản ứng mạnh mẽ hơn.

“Lúc đó, hoàn toàn có thể hình dung ECB sẽ cắt giảm tổng cộng 100 điểm cơ bản trong năm nay, rồi bắt đầu tăng lãi suất trở lại vào năm sau”, ông nói thêm.

Đại Hùng