Đằng sau việc thanh long Việt Nam bị phụ thuộc một thị trường

Nhà xuất khẩu thanh long lớn nhất toàn cầu

Việt Nam, với vị thế là nhà sản xuất và xuất khẩu thanh long lớn nhất toàn cầu, từ lâu đã khẳng định vai trò quan trọng của mình trên bản đồ nông sản thế giới.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thanh long của Việt Nam đạt 600 triệu USD, chiếm khoảng 85% thị phần toàn cầu. Con số này không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu mà còn cho thấy sự tin tưởng của người tiêu dùng quốc tế vào chất lượng thanh long Việt Nam.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, mặc dù diện tích trồng và sản lượng có xu hướng giảm trong những năm gần đây, nhưng Việt Nam vẫn duy trì vị thế dẫn đầu với gần 55.000 ha thanh long, sản lượng hơn 1 triệu tấn mỗi năm. Chỉ trong 7 tháng đầu năm, xuất khẩu thanh long đã thu về 320 triệu USD. Đây là một con số ấn tượng, cho thấy tiềm năng to lớn của loại trái cây này. Khoảng 80-85% sản lượng được dành cho xuất khẩu, minh chứng cho việc thanh long đã trở thành một mặt hàng chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao cho đất nước.

Việt Nam là nhà xuất khẩu thanh long lớn nhất toàn cầu. Ảnh minh họa: IT.

Việc thanh long Việt Nam có thể cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường quốc tế là nhờ vào điều kiện khí hậu thuận lợi và kỹ thuật canh tác giàu kinh nghiệm của người nông dân. Các vùng trồng chính như Bình Thuận, Long An và Tiền Giang, với đất đai màu mỡ và khí hậu lý tưởng, cho phép thu hoạch quanh năm. Điều này không chỉ đảm bảo nguồn cung ổn định mà còn giúp duy trì chất lượng sản phẩm.

Tuy nhiên, sự phụ thuộc lớn vào một thị trường duy nhất, đặc biệt là Trung Quốc, nơi nhập khẩu đến 80% sản lượng thanh long của Việt Nam, đang đặt ra nhiều thách thức và rủi ro.

Hiện nay, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ thanh long lớn nhất thế giới, có tới 99% lượng thanh long nhập khẩu vào nước này có nguồn gốc từ Việt Nam, nhưng những thay đổi đột ngột về chính sách hay quy định kiểm dịch từ thị trường này có thể gây ra những tổn thất lớn cho ngành.

Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tìm kiếm những thị trường mới, tiềm năng hơn để đảm bảo sự phát triển bền vững. Đây cũng là lý do vì sao Việt Nam đang mở rộng xuất khẩu các thị trường khác và Mỹ nổi lên như một điểm đến đầy hứa hẹn cho trái thanh long.

Xuất khẩu sang Mỹ - con đường mới đầy hứa hẹn

Việc mở rộng thị trường xuất khẩu sang Mỹ là một trong những chiến lược quan trọng để giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và nâng cao giá trị của thanh long Việt Nam.

Hiện tại, Mỹ chiếm gần 10% kim ngạch xuất khẩu thanh long của Việt Nam, một thị phần khiêm tốn nhưng có tiềm năng tăng trưởng vượt bậc. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam đang tích cực làm việc với các cơ quan chức năng của Mỹ nhằm tháo gỡ các rào cản về kiểm dịch thực vật.

Phương pháp xử lý gia nhiệt đối với quả thanh long tươi có thể giảm đáng kể chi phí chế biến cho các nhà xuất khẩu. Ảnh minh họa: IT

Một trong những nỗ lực đáng chú ý là mới đây, ông Hoàng Trung - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) - đã dẫn đầu đoàn công tác đến làm việc với Cục Kiểm dịch Động thực vật (APHIS) thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ và đề xuất công nhận phương pháp xử lý hơi nước nóng cho thanh long - một quy trình có thể giảm đáng kể chi phí chế biến cho các nhà xuất khẩu.

Theo đó, nếu được APHIS chấp thuận, phương pháp này sẽ hợp lý hóa quy trình xuất khẩu, mở ra cơ hội lớn cho việc tăng kim ngạch thương mại. Trước đó, một số cơ sở tại Việt Nam đã áp dụng thành công phương pháp gia nhiệt và được các thị trường khó tính như Hàn Quốc và Nhật Bản chấp nhận, đây là cơ sở để tin rằng Mỹ cũng sẽ sớm công nhận.

Vốn là một tỉnh được coi là "thủ phủ" của thanh long, mới đây Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng cũng tiên phong kiến nghị Bộ NN&MT đàm phán cho tỉnh được sử dụng biện pháp xử lý gia nhiệt đối với quả thanh long tươi khi xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Theo Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng, việc xử lý gia nhiệt đối với quả thanh long tươi trước đây rất thành công, bởi thời gian vừa qua, trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã có đã có cơ sở xử lý gia nhiệt thanh long đã được các nước Hàn Quốc, Nhật Bản chấp nhận.

Theo ông Huỳnh Cảnh - Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận: Thị trường Mỹ rất khó tính và đòi hỏi tuân thủ nhiều quy định nghiêm ngặt. Tuy nhiên, nếu trái thanh long Việt Nam đáp ứng được các tiêu chuẩn này, đầu ra sẽ rất lớn, mở ra cơ hội kinh doanh đầy triển vọng cho người nông dân và doanh nghiệp. Nỗ lực đa dạng hóa thị trường xuất khẩu không chỉ giúp thanh long Việt Nam vươn xa hơn mà còn củng cố vị thế của ngành nông nghiệp trong nền kinh tế, đảm bảo sự phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu ngày càng sâu rộng.

Thanh Huyền