Đánh giá khách quan, toàn diện công tác lập pháp của Quốc hội

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu khai mạc - Ảnh: HL.

Hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới là chủ đề của Diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ nhất được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức sáng 22/11 tại Hà Nội.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khái quát, qua gần 80 năm từ ngày tổng tuyển cử đầu tiên, công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, hệ thống pháp luật ngày càng đầy đủ, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

“Lần đầu tiên, Diễn đàn xây dựng pháp luật được tổ chức cùng với việc tổng kết công tác nhiệm kỳ của Quốc hội khóa XV, đây chính là dịp để đánh giá khách quan, toàn diện công tác lập pháp của Quốc hội, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Theo đánh giá của Chủ tịch Quốc hội, công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV có nhiều đổi mới, phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, khẳng định vị trí trung tâm của Quốc hội trong việc hoàn thiện thể chế. Hoạt động trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng Quốc hội đã vững vàng khẳng định vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân.

Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 với tỷ lệ 100% đại biểu có mặt biểu quyết tán thành, là minh chứng sinh động cho việc Quốc hội thể chế hóa kịp thời chủ trương đúng đắn của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn, thể hiện sự đồng thuận, thống nhất cao giữa ý Đảng và lòng dân.

Lần đầu tiên Quốc hội xây dựng, trình Bộ Chính trị thông qua Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cả nhiệm kỳ, làm cơ sở quan trọng để các cơ quan chủ động triển khai, phối hợp, thực hiện. Kịp thời sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; ban hành Nghị quyết số 197 để thể chế hóa chủ trương của Đảng về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Quốc hội đã xem xét, thông qua số lượng rất lớn các luật, nghị quyết, với nhiều quyết sách mang tính lịch sử, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đặc biệt, tại 4 kỳ họp cuối nhiệm kỳ, Quốc hội thể hiện rõ nét tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật; ứng dụng khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo. Các luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, giao quyền chủ động, linh hoạt cho Chính phủ trong tổ chức thực hiện luật; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền.

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã thông qua 18 luật; tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội sửa đổi Hiến pháp và thông qua 34 luật, dự kiến Kỳ họp thứ 10 sẽ thông qua 49 luật.

Quốc hội đã linh hoạt, phản ứng kịp thời với những tình huống mới, quyết định những vấn đề khó, phức tạp thực tiễn cuộc sống đặt ra như các cơ chế, chính sách phòng, chống dịch COVID-19, cho phép Chính phủ ban hành nghị quyết điều chỉnh quy định khác luật trong một số trường hợp đặc biệt,… đây là những sáng kiến lập pháp chưa từng có tiền lệ, thể hiện tinh thần Quốc hội luôn đồng hành thực chất cùng Chính phủ và cả hệ thống chính trị.

Cũng ở nhiệm kỳ này, lần đầu tiên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn về hoạt động giám sát và nhiều phiên giải trình, hội thảo khoa học, nhằm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật; thể hiện sự chủ động, cầu thị lắng nghe, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn phát sinh từ thực tiễn cuộc sống.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ rõ, trong công tác lập pháp còn có một số khó khăn, hạn chế như: việc hoàn thiện thể chế chưa hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn; quy định trong một số luật chưa thực sự thích ứng nhanh với bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và những vấn đề thực tiễn mới phát sinh; một số quy định pháp luật còn thiếu đồng bộ, khả thi, tính dự báo chưa cao.

Đặc biệt, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu, một số chính sách chậm đi vào cuộc sống, còn nợ văn bản hướng dẫn, tổ chức triển khai chưa đồng đều; phân cấp, phân quyền chưa thật thông suốt, trách nhiệm giải trình có nơi chưa rõ ràng; xử lý các "điểm nghẽn" về đất đai, thị trường vốn, lao động có kỹ năng... chưa dứt điểm; truyền thông chính sách chưa "đúng - đủ - kịp thời". Đây là những vấn đề cần chú trọng, khắc phục nhanh trong thời gian tới, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Tại diễn đàn này, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ mong muốn các đại biểu thảo luận, làm rõ những thành tựu đạt được; đề xuất các giải pháp khắc phục những khó khăn, hạn chế trong công tác xây dựng pháp luật; đồng thời đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện tốt yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới, đưa thể chế pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, động lực phát triển đất nước.

Nguyễn Lê