Đào tạo là nền tảng nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ cơ sở trong tình hình mới

Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng đang xây dựng Đề án "Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý xây dựng, đô thị gắn với đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong chính quyền địa phương hai cấp giai đoạn 2026 - 2030, định hướng đến năm 2045" phù hợp thực tiễn chính quyền hai cấp.

Phóng viên Báo Xây dựng có cuộc trao đổi với TS Ngô Anh Tuấn, Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng xung quanh định hướng, nội dung và ý nghĩa của đề án này.

TS Ngô Anh Tuấn, Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng.

Chương trình bồi dưỡng theo khung năng lực và bám sát thực tiễn

Ông đánh giá như thế nào về vai trò và ý nghĩa của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý xây dựng, đô thị trong bối cảnh các địa phương đang triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiện nay?

Trong bối cảnh các địa phương thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh hơn theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ quản lý xây dựng, đô thị ở xã, phường trở nên toàn diện hơn rất nhiều.

Đây là lực lượng trực tiếp thực thi nhiệm vụ gắn với quản lý quy hoạch, xây dựng, đô thị, kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng giao thông, môi trường… những lĩnh vực ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống người dân và sự phát triển của địa phương. Vì vậy, đào tạo, bồi dưỡng đã trở thành yếu tố trọng yếu bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước ở cơ sở.

Thực tiễn tại nhiều xã, phường cho thấy khối lượng công việc tăng nhanh, tính chất đa ngành, trong khi áp lực tuân thủ pháp luật và sự kỳ vọng của người dân ngày càng cao. Điều này đòi hỏi cán bộ cơ sở phải có nền tảng kiến thức vững vàng, kỹ năng xử lý tình huống tốt và phương pháp làm việc phù hợp với điều kiện quản lý mới.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số và yêu cầu ứng dụng dữ liệu trong quản lý đang trở thành xu hướng tất yếu. Cán bộ xã, phường phải biết vận hành hệ thống thông tin, phần mềm ngành, bản đồ số, nền tảng đô thị thông minh và các công cụ số phục vụ giải quyết thủ tục hành chính.

Quan trọng hơn, đào tạo còn hướng đến việc hình thành đội ngũ cán bộ "gần dân, sát việc", có kỹ năng giao tiếp, xử lý phản ánh, phối hợp liên ngành và thực thi công vụ với tinh thần phục vụ.

Học viện dự kiến sẽ triển khai chương trình bồi dưỡng theo định hướng nào để phù hợp với yêu cầu mới trong quản lý xây dựng, giao thông, hạ tầng và phát triển đô thị?

Tôi cho rằng chương trình bồi dưỡng phải được thiết kế theo cách tiếp cận hệ thống, hiện đại và bám sát nhu cầu thực tiễn.

Thứ nhất, xây dựng chương trình theo khung năng lực từng vị trí việc làm trong lĩnh vực xây dựng, đô thị, hạ tầng kỹ thuật và giao thông.

Thứ hai, chương trình phải tinh gọn, rõ mục tiêu, chú trọng thực hành, dựa trên tình huống của xã, phường. Các chuyên đề phải cung cấp quy trình mẫu, hồ sơ mẫu, phương pháp xử lý điển hình.

Thứ ba, nội dung cần kết hợp kiến thức chuyên môn - năng lực quản lý - năng lực số, bao gồm kỹ năng sử dụng phần mềm ngành, bản đồ số, dữ liệu đô thị, mô hình BIM, nền tảng CDE.

Thứ tư, phương pháp giảng dạy phải được đổi mới theo hướng trải nghiệm - thực tiễn - tương tác.

Cuối cùng, chương trình bồi dưỡng phải bảo đảm tính liên tục, có khảo sát trước đào tạo và hỗ trợ sau đào tạo. Mỗi khóa học không kết thúc ở lớp học mà cần có cơ chế tư vấn, giải đáp, cập nhật kiến thức và hướng dẫn xử lý tình huống mới cho học viên.

Tăng cường phối hợp Bộ - địa phương - chuyên gia để bảo đảm tính thiết thực

Trong bối cảnh yêu cầu quản lý đô thị ngày càng cao, đòi hỏi kiến thức đa ngành và kỹ năng mới, Học viện sẽ tập trung vào những nội dung nào để giúp học viên cập nhật kịp thời xu hướng và công cụ quản lý hiện đại?

Chương trình bồi dưỡng của Học viện được thiết kế theo 5 khối nội dung chính, bảo đảm học viên được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết.

Khối thứ nhất là kiến thức nền tảng về thể chế, phân cấp - phân quyền, quy trình hành chính, năng lực số, an toàn dữ liệu, kỹ năng phối hợp và trách nhiệm giải trình. Đây là cơ sở để cán bộ hiểu rõ vị trí việc làm, thẩm quyền và phương pháp vận hành công việc trong môi trường hành chính hiện đại.

Khối thứ hai tập trung vào các nội dung cốt lõi của ngành Xây dựng, gồm quy hoạch, kiến trúc, quản lý phát triển đô thị, trật tự xây dựng, nhà ở, bất động sản, cùng các nội dung về nông thôn mới. Đây là nhóm kiến thức gắn trực tiếp với công việc hằng ngày của cán bộ xã, phường.

Khối thứ ba bao quát toàn bộ hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng giao thông, như cấp nước - thoát nước, vệ sinh môi trường, cây xanh, chiếu sáng, nghĩa trang, giao thông đô thị, đường bộ, đường thủy, đường sắt, logistics và hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu. Nhóm này giúp cán bộ hiểu đúng cấu trúc hạ tầng trên địa bàn và biết phối hợp trong quản lý.

Khối thứ tư là kinh tế xây dựng, đầu tư, đấu thầu, tài chính, phí dịch vụ đô thị và quản lý chất lượng công trình. Đây là nội dung quan trọng để cán bộ nắm chắc quy trình thực hiện dự án, quản lý nguồn lực, bảo đảm minh bạch và hiệu quả.

Khối thứ năm tập trung vào chuyển đổi số, dữ liệu và công nghệ ngành Xây dựng, gồm kỹ năng sử dụng dữ liệu không gian, bản đồ số, mô hình BIM, hệ thống CDE, IoT, nền tảng đô thị và giao thông thông minh, cùng các phần mềm cấp phép, quản lý trật tự xây dựng. Đây là năng lực thiết yếu để triển khai chính quyền số và quản lý đô thị hiện đại.

Với cấu trúc nội dung như vậy, chương trình bồi dưỡng không chỉ cung cấp kiến thức chuyên môn mà còn hình thành năng lực tổng hợp, năng lực số và kỹ năng tác nghiệp thực tiễn, giúp cán bộ xã, phường đáp ứng tốt yêu cầu quản lý đô thị trong giai đoạn mới.

Học viện sẽ phối hợp ra sao với các đơn vị thuộc Bộ và chuyên gia thực tiễn để bảo đảm các khóa bồi dưỡng thực sự thiết thực, tránh hình thức, sát nhu cầu từng địa phương, thưa ông?

Để triển khai hiệu quả chương trình bồi dưỡng trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, việc phối hợp giữa Học viện, Bộ Xây dựng và các địa phương phải được tổ chức theo cách tiếp cận mới, mang tính hệ thống và dựa trên nhu cầu thực tế. Tôi cho rằng có ba hướng phối hợp trọng tâm.

Thứ nhất, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tham mưu của Bộ Xây dựng trong định hướng nội dung và chuẩn hóa chương trình, bảo đảm tính thống nhất toàn quốc.

Thứ hai, phối hợp với các địa phương theo cơ chế đặt hàng - đồng thiết kế - đồng triển khai. Học viện khảo sát thực tế, nhận diện vấn đề của từng địa phương để xây dựng nội dung phù hợp.

Thứ ba, xây dựng cơ chế hỗ trợ sau đào tạo, gồm tư vấn nghiệp vụ từ xa, hướng dẫn xử lý tình huống, cập nhật văn bản pháp luật, hỗ trợ sử dụng phần mềm ngành và dữ liệu đô thị. Đây là điểm mới rất quan trọng. Điều này giúp đảm bảo cán bộ xã, phường được hỗ trợ liên tục trong quá trình thực thi nhiệm vụ.

Ngoài ra, Học viện sẽ đẩy mạnh liên kết với các viện nghiên cứu, chuyên gia trong và ngoài nước, các sở ngành tại địa phương để tạo thành hệ sinh thái tri thức, giúp chương trình bồi dưỡng luôn cập nhật xu hướng mới như quản trị đô thị thông minh, dữ liệu đô thị, quản lý hạ tầng số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn trong xây dựng và quản trị bằng dữ liệu.

Lớp Bồi dưỡng về quản lý xây dựng và đô thị cho chính quyền địa phương hai cấp do Sở Xây dựng Thái Nguyên phối hợp với Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng tổ chức tháng 11/2025.

Kỳ vọng tạo chuyển biến trong quản lý xây dựng, đô thị và hạ tầng

Thưa ông, ông kỳ vọng gì về tác động của chương trình bồi dưỡng hai cấp theo dự thảo đề án đối với chất lượng quản lý nhà nước về xây dựng, đô thị và hạ tầng trong thời gian tới?

Tôi kỳ vọng các chương trình bồi dưỡng thuộc phạm vi dự thảo đề án (đồng thời cũng là những định hướng về phát triển chương trình bồi dưỡng Học viện đang triển khai) sẽ mang lại sự thay đổi thực chất trong năng lực thực thi của đội ngũ cán bộ cơ sở, từ đó nâng cao chất lượng quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng, đô thị và hạ tầng. Có thể thấy rõ ba tác động lớn.

Thứ nhất, chương trình sẽ giúp chuẩn hóa năng lực đội ngũ cán bộ xã, phường theo đúng thẩm quyền và yêu cầu công việc. Khi cán bộ nắm chắc quy định pháp luật, hiểu rõ trình tự giải quyết hồ sơ, biết phân tích hồ sơ địa chính, bản đồ quy hoạch, cấp phép xây dựng, kiểm tra công trình, bảo đảm trật tự xây dựng và quản lý kiến trúc, cảnh quan, năng lực quản lý nhà nước ở cơ sở sẽ được nâng lên rõ rệt. Đây là nền tảng để bảo đảm tính minh bạch, kỷ cương và tính thống nhất trong thực thi pháp luật.

Thứ hai, chương trình sẽ tạo ra chuyển biến trong phương thức quản lý thông qua ứng dụng công nghệ và khai thác dữ liệu.

Khi cán bộ thành thạo các hệ thống thông tin quy hoạch, cổng dịch vụ công, phần mềm cấp phép, bản đồ số GIS, môi trường dữ liệu dùng chung (CDE), mô hình BIM, ứng dụng IoT trong hạ tầng kỹ thuật và các công cụ giám sát đô thị thông minh, việc xử lý công việc sẽ nhanh hơn, chính xác hơn và minh bạch hơn.

Đây là nhân tố quan trọng để triển khai hiệu quả chính quyền số và đô thị thông minh tại địa phương.

Thứ ba, chương trình sẽ nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp. Khi cán bộ có kỹ năng giao tiếp, thụ lý hồ sơ, giải quyết phản ánh hiện trường, xử lý vi phạm, hòa giải cơ sở và tổ chức phối hợp liên ngành, người dân sẽ được phục vụ tốt hơn, thời gian giải quyết thủ tục được rút ngắn, các vấn đề phát sinh được xử lý kịp thời. Sự chuyển biến này tạo niềm tin của người dân vào chính quyền, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước nói chung.

Tác động lớn nhất mà tôi kỳ vọng là góp phần để mỗi xã, phường có một đội ngũ cán bộ "hiểu thẩm quyền - thạo nghiệp vụ - giỏi công nghệ - gần dân", từ đó nâng cao năng lực thực thi ở cơ sở và góp phần phát triển bền vững hệ thống đô thị, nông thôn mới, hạ tầng quốc gia trong giai đoạn tới.

Xin cảm ơn ông!

Tuyết Hạnh

Kế Toại