Đào tạo lái xe có quá nhiều môn học bất cập, 'cưỡi ngựa xem hoa'

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam vừa ký văn bản kiến nghị Bộ GTVT sửa đổi quy định không phù hợp trong lĩnh vực đào tạo lái ô tô.

Theo Hiệp hội vận tải ô tô, nhiều môn học còn trùng lặp, bất cập. Ảnh PN.

Theo văn bản này thì mặc dù từ 2009 đến nay, Bộ GTVT có nhiều thông tư hướng dẫn, sửa đổi, bổ sung nhưng qua thực tế áp dụng vẫn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập làm ảnh hưởng trực tiếp đến công tác đào tạo lái xe, gây khó khăn cho các cơ sở đào tạo và học viên, lãng phí nguồn lực, thời gian của xã hội. Thậm chí có những quy định bất khả thi mà các cơ sở đào tạo không thể thực hiện được.

Cụ thể, theo quy định về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ phần lý thuyết lái xe có 5 môn học trong đó: Môn Cấu tạo và Sửa chữa thông thường (18 giờ) “với thời lượng 18 giờ “cưỡi ngựa xem hoa”, người học hiểu được cũng đã là khó, không thể nói đến sửa chữa, kể cả sửa chữa vặt. Mặt khác, xã hội ngày càng chuyên môn hóa nên việc sửa chữa đã có các đơn vị làm dịch vụ, cứu hộ”, văn bản của Hiệp hội nêu.

Môn nghiệp vụ vận tải (16 giờ) có nhiều nội dung trùng với môn Luật Giao thông đường bộ. Vì vậy nên để cho các đơn vị quản lý, sử dụng lao động trực tiếp đào tạo, có sự giám sát của đơn vị chuyên ngành...sẽ phù hợp và cập nhật thực tế của hoạt động vận tải trong xã hội.

Môn Đạo đức văn hóa giao thông (20 giờ) có quá nhiều nội dung trùng lặp với môn Pháp luật giao thông. Mặt khác, người có đạo đức, văn hóa giao thông là người luôn tuân thủ pháp luật giao thông, do vậy nên lồng ghép vào môn Pháp luật giao thông là phù hợp.

Môn xử lý tình huống giao thông trên clip mô phỏng, người học hoàn toàn bị áp đặt cách xử lý của người viết phần mềm. Với người học lái xe để bảo đảm an toàn, cần “xử lý non”. Tuy nhiên trên clip người học xử lý non hơn người viết phần mềm là không đạt. Mỗi người có cách xử lý tình huống phù hợp với hoàn cảnh, không thể áp đặt tư duy, nhận định tình huống trên màn hình vào thực tế. Đây là điều rất bất hợp lý.

Theo quy định của Bộ GTVT quy định về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ thì thời gian thực hành trên xe tập lái của 1 học sinh là 84 giờ đối với hạng B1 và B2, trong đó có 41 giờ thực hành trong sân tập lái (tương ứng với 290 km) và 40 giờ thực hành trên đường giao thông (tương ứng với 810 km).

Đây là quy định rất bất hợp lý, không phù hợp với thực tế. Lái xe trong tình hình hiện nay học sinh trung bình chỉ có thể đi được 3,5 km/h trong khi quy định bắt buộc phải chạy được trung bình 7 km/h; lái xe trên đường giao thông học sinh trung bình đi được 35 km/h trong khi quy định chỉ cho phép đi trung bình 20,2 km/h.

Với số lượng xe tập lái hiện đang chạy nườm nượp trên đường giao thông, nếu đi đúng tốc độ trung bình 20,2 km/h theo quy định (tương đương tốc độ của một chiếc xe ngựa kéo) thì chỉ riêng áp lực đối với người lái xe vì phải đi quá chậm đã là rào cản rất nguy hiểm cho trật tự an toàn giao thông đường bộ.

Thực tế, để dạy một người biết lái xe chỉ cần trên dưới 30 giờ thực hành là hoàn toàn đáp ứng yêu cầu đặt ra đối với kỳ thi sát hạch được coi là loại hình thi khoa học và minh bạch nhất hiện nay ở Việt Nam trong lĩnh vực đào tạo.

Việc quy định quá nhiều giờ thực hành là khó khăn lớn cho cơ sở đào tạo lẫn học viên. Ảnh PN.

Việc quy định quá nhiều giờ thực hành là khó khăn rất lớn cho các cơ sở đào tạo trong việc tuyển dụng giáo viên; phát sinh chi phí không cần thiết về thời gian cho cả cơ sở đào tạo và người học.

Việc thu học phí đúng, đủ mức độ đầu tư thì đồng nghĩa với việc không tuyển sinh được. Nếu vẫn bảo đảm mục tiêu đào tạo (người học biết lái xe thành thạo, sát hạch tốt) và đáp ứng nhu cầu người học để tuyển sinh được thì đồng nghĩa với việc phải vi phạm quy định của Bộ GTVT.

Việc bắt buộc phải lắp đặt và thực hành trên ca bin tập lái thực chất chỉ phù hợp với giai đoạn những năm 90 của thế kỷ trước. Một số cơ sở đào tạo của Công an, Quân đội và một số cơ sở đào tạo dân sự có thực hiện việc đào tạo trên cabin tập lái, nhưng khi đó đất nước còn nghèo, việc đầu tư xe tập lái có nhiều khó khăn.

Nhiều nước trên thế giới không áp dụng học lái xe trên cabin (ảnh tập lái cabin tại Trường dạy lái xe Thanh Long Đỏ-Bình Thuận). Ảnh PN.

Sau này, việc học lái xe trên cabin tập lái cũng được bãi bỏ. Hiện, nhiều nước trên thế giới cũng không áp dụng cách thức đào tạo này. Để trang bị cabin học lái xe, các cơ sở đào tạo phải đầu tư một khoản kinh phí khá lớn, ngoài việc đã đầu tư kinh phí trang bị xe số nóng, số nguội, khống chế thâm niên xe tập lái... điều này càng tạo áp lực cho các cơ sở đào tạo lái xe.

Bên cạnh đó, việc quy định dạy lý thuyết theo kiểu truyền thống: Học viên phải tập trung đến lớp, điểm danh; mọi việc dạy học, truyền đạt kiến thức đều phải diễn ra trên lớp học với 8 giờ mỗi ngày và kéo dài trong 21 ngày. Quy định này rõ ràng không còn phù hợp với đại đa số người đi học (chủ yếu là công chức, viên chức, người lao động....), cũng là đi ngược lại yêu cầu thực tiễn, xu hướng và thành quả của cuộc cách mạng công nghệ.

Từ đó, Hiệp hội vận tải ô tô kiến nghị Bộ GTVT xem xét tính hợp pháp, hợp lý và tính khả thi của một số quy định, sửa đổi chương trình đào tạo lái xe, đặc biệt là sửa đổi nội dung học lái xe trên đường giao thông công cộng theo hướng giảm số giờ học, không quy định bắt buộc học đầy đủ các tình huống có tính đặc thù vùng miền để đảm bảo tính khả thi.

Sửa đổi các quy định khác còn nhiều bất cập theo hướng rút gọn, đơn giản hóa để tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong quản lý cũng như thực hiện đối với lĩnh vực đào tạo và sát hạch lái xe.

PHƯƠNG NAM