Đạt mục tiêu Net Zero: Nhiều thách thức cần vượt qua!

Nhiều thách thức…

Theo thông tin tại Tọa đàm, sau COP26 Chính phủ đã triển khai hàng loạt chương trình hành động cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu này. Hơn 03 năm thực hiện, Việt Nam đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực: Hệ thống chính sách và chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, năng lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu ngày càng hoàn thiện, đồng bộ hơn. Nhiều Bộ, ngành, địa phương đã chủ động ban hành kế hoạch giảm phát thải; Đồng thời, chương trình chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) và các sáng kiến hợp tác quốc tế đang mở ra cơ hội huy động nguồn lực tài chính, công nghệ cho quá trình chuyển đổi xanh. Tuy vậy, con đường đến Net Zero vẫn còn nhiều thách thức, trong đó phải kể đến: Nguồn vốn đầu tư còn hạn chế, công nghệ lõi chưa đủ mạnh, cơ chế đo đếm, giám sát phát thải còn thiếu đồng bộ, trong khi năng lực thực thi ở cấp địa phương vẫn là khâu yếu. Đặc biệt, sự tham gia của khu vực tư nhân và cộng đồng DN cần được khơi thông…

Các chuyên gia, nhà quản lý, DN chụp ảnh lưu niệm tại Tọa đàm

Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Đỗ Quốc Thái – Chủ tịch HĐQT Công ty CP BamBo King VINA cho hay, để triển khai có hiệu quả mục tiêu này, các DN đi đầu phải có nguồn vốn rất lớn. Tuy nhiên, hiện nay DN chưa có hỗ trợ nào, phải “tự lực cánh sinh”; Thứ hai, khung pháp lý hiện hành chưa hoàn thiện nên rất khó thực hiện; Việc đo lường, xác minh với các tổ chức quốc tế cũng là một thách thức, khi phải tuân thủ các quy định chặt chẽ, ngặt nghèo; Cơ chế chuyển đổi xanh thì chưa rõ ràng; Việc phát hành tín chỉ carbon trải qua thời gian dài, thủ tục phức tạp càng tạo áp lực cho DN. Từ những thách thức, khó khăn đó, DN mong muốn: Có quỹ hỗ trợ đầu tư xanh, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, đặc biệt Nhà nước cần đẩy nhanh thực hiện và cấp chứng chỉ, tín chỉ carbon để khuyến khích DN tham gia đầu tư vào các chương trình, dự án…

Ông Đỗ Quốc Thái – Chủ tịch HĐQT Công ty CP BamBo King VINA phát biểu

Chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Đăng Nghĩa cũng cho biết, ông rất lo ngại khi từ năm 2010 – 2020, phát thải nhà kính Việt Nam tăng lên gấp đôi. Thực tế, giá lúa, cà phê… đều tăng, nguy cơ phát thải cũng tăng lên. Thủ tướng Chính phủ đã phát động phong trào 1 triệu ha lúa để giảm phát thải nhưng tiến độ giảm phát thải rất chậm. “Chủ yếu người dân tham gia vào phong trào này khi được DN hỗ trợ vốn, kỹ thuật, giống… Nếu không có những chương trình mới, hữu hiệu, mục tiêu giảm phát thải khó đạt được” – Ông Nghĩa nhấn mạnh.

Chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Đăng Nghĩa

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Tạ Văn Hạ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho hay, qua hoạt động giám sát, nổi lên rất nhiều thách thức khi tiến tới đạt giảm phát thải bằng 0 vào năm 2050. Khó khăn lớn nhất chính là nguồn lực tài chính phục vụ cho quá trình chuyển đổi. Thực tế cho thấy, các dự án đang rất khó khăn về vốn, đặc biệt là vốn đầu tư vào công nghệ ban đầu để giảm phát thải, chưa kể các công nghệ khác phải đầu tư tiếp theo. Khó khăn nữa phải kể đến là vốn đầu tư vào hạ tầng cơ sở (so với các nước chúng ta còn quá thua kém). Nguồn nhân lực để vận hành các công nghệ đó cũng chưa đáp ứng. Ngoài ra, nhận thức của cộng đồng, trách nhiệm của DN về vấn đề này cũng chưa cao…

Cần sự “vào cuộc” của cấp ủy, chính quyền địa phương

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Tạ Văn Hạ: “Để đạt được mục tiêu Net Zero, chúng ta cần những đột phá về ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo. Muốn vậy, bên cạnh việc thay đổi nhận thức, bản thân các DN phải tự vận động, thay đổi để thích ứng. Khi chưa có nguồn vốn để thực hiện, chúng ta cần thu hút nguồn vốn đầu tư từ bên ngoài vào thì mới làm được. Muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam cũng cần hoàn thiện thị trường carbon nội địa, tiến tới liên kết với quốc tế. Quan trọng nhất, phải có một hệ thống pháp lý hoàn thiện để triển khai các chương trình, dự án”.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Tạ Văn Hạ

Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội Trương Xuân Cừ thì cho rằng, để thực hiện được mục tiêu này, không nên trông chờ vào Nhà nước, DN phải chủ động triển khai thực hiện. Cũng theo ông Cừ, chủ trương, chính sách rất quyết liệt, nhưng để đi vào cuộc sống, cần vai trò rất lớn của cấp ủy, chính quyền địa phương. Chăn nuôi, trồng trọt phải gắn với tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường, và chính quyền địa phương phải lo việc này. Nhiều tỉnh đã lo được cây giống, đất, và đã có sẵn kỹ thuật, chỉ cần giao chỉ tiêu cho người dân là thực hiện được.

“Cùng với việc nâng cao ý thức của người dân, cần có những DN lớn dẫn dắt các DN nhỏ, người dân tham gia vào việc chuyển đổi này. Nhà nước phải có các chiến lược quốc gia đảm bảo, các chương trình khuyến khích DN, người dân tham gia” – Ông Cừ nói.

Các đại biểu tham dự Tọa đàm

Ông Đồng Ngọc Ba – Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng nhấn mạnh: Để đạt được mục tiêu Net Zero, còn rất nhiều việc phải làm. Theo ông Ba, pháp luật, chính sách quan trọng nhưng không phải là tất cả. Hiện, chúng ta đã có hệ thống pháp luật khung, nhưng vẫn cần có những quy định cụ thể hơn và cần phải tiếp tục điều chỉnh trong thời gian tới. Thực tế, rất nhiều vướng mắc thực tế được các chuyên gia, DN, người dân phản ánh. Các kiến nghị đó cần kịp thời rà soát và đưa vào chương trình hoàn thiện quy định của pháp luật. Đồng thời nhận diện xem cần tập trung sửa đổi các vấn đề nào.

Ông Đồng Ngọc Ba – Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội

Ông Ba cho biết, hiện tại, chúng ta đang rà soát mọi lĩnh vực. Trong lĩnh vực môi trường cần xem xét một loạt các vấn đề như: Giảm phát thải, cấp chứng chỉ carbon, kinh tế tuần hoàn, … Tại kỳ họp tới, Quốc hội sẽ xem xét, nghiên cứu và sửa đổi rất nhiều luật, đặc biệt là các quy định liên quan đến bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu…, và sẽ giải quyết các điểm nghẽn trong năm 2025.

Theo TS. Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường): Thực tế, có ba lĩnh vực liên quan đến môi trường được thế giới rất quan tâm là năng lượng, giao thông vận tải và xây dựng. TS. Nguyễn Đình Thọ cho hay, hiện tỷ lệ giảm phát thải của chúng ta rất thấp. Do đó, 3 lĩnh vực trên cần có cơ chế chi trả của Nhà nước. Theo đó, DN nào tiêu thụ năng lượng cao, phát thải giao thông vận tải, xây dựng cao thì phải tự trả tiền. Việc làm này nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, vừa tiết kiệm năng lượng cho DN, vừa khuyến khích DN chuyển sang sử dụng năng lượng sạch./.

Đoan Trang