Đất ở tại các khu dân cư tập trung, cung vượt cầu

Khu đô thị Nam Đông Hà tỉ lệ lấp đầy đạt thấp - Ảnh: HVA

Kết quả tạo nguồn thu từ đấu giá quyền sử dụng đất

Để thực hiện Nghị quyết 17 của HĐND tỉnh, UBND tỉnh đã ban hành các văn bản quy định trình tự, thủ tục tạm ứng và hoàn trả quỹ phát triển đất tỉnh Quảng Trị, phê duyệt quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất hằng năm của các huyện, thị xã, thành phố trình HĐND tỉnh thông qua danh mục đầu tư công trung hạn 2016- 2020 nguồn vốn đấu giá quyền sử dụng đất (QSDĐ) do tỉnh quản lý; trình HĐND tỉnh chấp thuận chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang xây dựng các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, tạo quỹ đất sạch như: Quyết định 42/2016/QĐ-UBND, Quyết định số 3263/2016/QĐ-UBND.

Dựa trên quy định của UBND tỉnh, các ngành, địa phương tích cực triển khai quy hoạch các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển quỹ đất, gắn với chỉnh trang đô thị, xây dựng nông thôn mới, tạo khu dân cư tập trung, tăng nguồn thu từ đấu giá QSDĐ để bổ sung nguồn vốn đầu tư phát triển trên địa bàn, từng bước xây dựng hoàn chỉnh cơ sở dữ liệu đất đai, lập hồ sơ địa chính và giấy chứng nhận QSDĐ cho tổ chức và cá nhân.

Trong 4 năm qua, nguồn thu từ đấu giá QSDĐ đã mang lại cho ngân sách các cấp số lượng thu khá lớn. Đến hết năm 2019, toàn tỉnh xây dựng hoàn thiện được 7.930 lô đất ở tại các chung cư tập trung với tổng diện tích 2.293,52 ha. Các khu dân cư tập trung hầu hết được xây dựng hệ thống hạ tầng như đường giao thông; cấp, thoát nước; điện lưới nội bộ. Tỉ lệ xây dựng hạ tầng thiết yếu tại các khu dân cư tập trung các phường, thị trấn chiếm khoảng 30- 35% so với tổng diện tích. Các khu dân cư do Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh thực hiện có tỉ lệ xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu cao hơn từ 50- 60%.

Nguồn thu từ đấu giá quyền sử dụng đất từ 2017- 2019 đạt 2.162 tỉ đồng, chiếm 35- 40% thu nội địa hằng năm. Hiện nay, các địa phương đang tích cực triển khai đấu giá QSDĐ, dự ước đến hết năm 2020 thu đủ theo dự toán thì tổng nguồn vốn thu từ đấu giá QSDĐ 4 năm qua đạt khoảng 3.082 tỉ đồng. Số vốn này bổ sung cho nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016- 2020, tương đương 55- 58% nguồn vốn phân cấp do tỉnh quản lý, góp phần quan trọng trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển khu dân cư, phát triển KT-XH.

Trong điều kiện nguồn vốn đầu tư phát triển giai đoạn 2016- 2020 gặp nhiều khó khăn, việc ban hành cơ chế tài chính phát triển quỹ đất là một chính sách địa phương kịp thời, tạo ra nguồn thu quan trọng, bổ sung nguồn vốn đầu tư công trung hạn trên địa bàn tỉnh để xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật thiết yếu, phát triển khu dân cư tập trung ở đô thị và nông thôn, góp phần thúc đẩy quá trình đô thị hóa, thực hiện thành công một số tiêu chí xây dựng nông thôn mới, xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ gắn với chỉnh trang đô thị, phát triển mạng lưới đô thị vệ tinh, đáp ứng nhu cầu về nhà ở, điều chỉnh mật độ dân cư, thu hút người dân đến đầu tư, sản xuất kinh doanh và sinh sống, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH và thực hiện hoàn thiện từng bước bộ tiêu chí đưa thành phố Đông Hà lên đô thị loại II theo Nghị quyết 02 của Tỉnh ủy và Nghị quyết 06 của HĐND tỉnh. Đồng thời, tạo lập, bảo toàn và phát triển quỹ phát triển đất, tăng tiềm lực tài chính cho ngân sách tỉnh để phục vụ nhu cầu giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch, ứng vốn đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình trọng điểm của tỉnh.

Việc xây dựng thành công bộ cơ sở dữ liệu, hồ sơ địa chính góp phần quan trọng cho công tác quản lý nhà nước về đất đai có hệ thống, hiện đại, cấp giấy chứng nhận QSDĐ, xác lập quyền sở hữu đất đai của hộ gia đình, tổ chức thuận lợi cho các giao dịch dân sự. Xây dựng được bản đồ địa chính điện tử xếp tốp 10 trong cả nước.

Cung lớn hơn cầu đất ở tại các khu dân cư tập trung

Để đánh giá lại hiệu quả sau 4 năm thực hiện và làm cơ sở cho HĐND tỉnh tiếp tục ban hành chính sách mới về tạo nguồn thu từ đấu giá QSDĐ hợp lý hơn trong tình hình mới, vừa qua Thường trực HĐND tỉnh đã thành lập đoàn giám sát tình hình thực hiện cơ chế tài chính xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển quỹ đất và giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch theo Nghị quyết 17/2016/QĐ-HĐND của HĐND tỉnh. Trên cơ sở nghiên cứu, xem xét các báo cáo, kết hợp khảo sát thực tiễn, giám sát làm việc với UBND các huyện, thị xã, thành phố, Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường…Thường trực HĐND tỉnh đã có đánh giá cụ thể kết quả thực hiện Nghị quyết 17.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện Nghị quyết 17 của HĐND tỉnh bộc lộ những hạn chế, bất cập. Theo đánh giá của Đoàn giám sát của Thường trực HĐND tỉnh, hầu hết các địa phương chưa tạo được quỹ đất sạch, quỹ đất dự phòng để thu hút đầu tư. Việc khai thác quỹ đất mang tính chất tận thu, những vị trí thuận lợi, trung tâm, có chênh lệch về địa tô được khai thác trước và hầu hết phục vụ cho nhu cầu đầu tư ngắn hạn, hằng năm mà chưa có tầm nhìn chiến lược trong khai thác quỹ đất đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển trung hạn. Vì vậy, hầu hết các địa phương, UBND không trình HĐND thông qua danh mục đầu tư công trung hạn từ nguồn vốn thu từ đấu giá quyền sử dụng đất.

Việc phát triển quỹ đất chưa gắn với quy hoạch phát triển khu dân cư, phân bố lại khu dân cư. Toàn tỉnh phát triển được 7.930 lô đất ở và với quy mô hộ gia đình hiện nay thì có thể tại các khu dân cư tập trung trong toàn tỉnh tăng tương ứng hơn 30.000 nhân khẩu. Nếu khi tỉ lệ lấp đầy các cụm dân cư tập trung ở mức cao nhất thì dẫn đến những bất cập về hạ tầng xã hội như các công trình công cộng, các dịch vụ xã hội, thương mại, công viên, cây xanh, mặt nước…

Trong thực tế, việc sử dụng tài nguyên đất hiệu quả chưa cao. Vốn thu từ đấu giá quyền sử dụng đất trong giai đoạn 2017 - 2020 khoảng 3.000 tỉ đồng, đa phần trong số đó được bố trí trở lại cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển quỹ đất, trong khi đó chưa có công trình quan trọng mang tính động lực, có sức lan tỏa để thúc đẩy phát triển KT-XH của tỉnh hoặc của vùng liên huyện. Các cụm công nghiệp địa phương thiếu vốn để đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật nhằm thu hút đầu tư, phát triển kinh tế địa phương. Giá trị đất đai của tỉnh cũng thấp hơn nhiều so với các tỉnh lân cận, chỉ bằng khoảng 1/3 các tỉnh khu vực miền Trung do cung lớn hơn cầu. Hiện toàn tỉnh có 7.930 lô đất ở các khu dân cư tập trung nhưng mới chỉ bán được 3.791 lô, chiếm 47,8%; số lô chưa bán được là 4.139 lô, chiếm 52,2%. Tính riêng trên địa bàn TP. Đông Hà phát triển được 4.015 lô đất ở các khu dân cư tập trung nhưng mới chỉ bán được 1.620 lô, chiếm 40,3%, số lô chưa bán được 2.395 lô, chiếm 59,7%. Tỉ lệ lấp đầy tính chung toàn tỉnh quá thấp, bình quân chỉ mới khoảng 15%. Qua đó, phản ánh hiệu quả đầu tư ở các khu dân cư tập trung còn thấp, nhu cầu đất ở của người dân Quảng Trị chưa bức bách.

Thời gian tới, theo sự chỉ đạo của HĐND tỉnh, chính quyền các cấp thực hiện sớm việc phân tích, đánh giá, xem xét một cách toàn diện kết quả thực hiện Nghị quyết 17 để trình HĐND tỉnh xem xét ban hành chính sách mới khai thác và sử dụng quỹ đất hợp lý hơn, ưu tiên tạo quỹ đất sạch để thu hút đầu tư phát triển. Từ năm 2021 trở đi, điều chỉnh giao dự toán thu từ đấu giá QSDĐ, hạn chế các công trình khai tác quỹ đất phân lô bán nền, dành quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội, dành quỹ đất phát triển đảm bảo cân đối cơ cấu đầu tư hạ tầng xã hội, đặc biệt là các công trình văn hóa, thể thao, thương mại, công viên… đạt chuẩn theo quy định. Sớm hoàn thành quy hoạch phát triển TP. Đông Hà, quy hoạch tỉnh đảm bảo tính khoa học trong quản lý đô thị, phát triển nông thôn mới.

Hiện nay, trung tâm phát triển quỹ đất cấp huyện sáp nhập với ban quản lý dự án đầu tư xây dựng cấp huyện, trên cơ sở điều chỉnh nhu cầu phát triển quỹ đất, cần nghiên cứu tổ chức lại hệ thống cơ quan phát triển quỹ đất đồng bộ và cơ chế quản lý đầu tư từ nguồn thu đấu giá đất, nghiên cứu hình thành cơ quan quản lý hạ tầng đô thị để tham mưu và tổ chức thực hiện công tác quản lý đô thị.

Trần Cát Linh