Dấu ấn 'Đội quân nhà Phật' trên đất Campuchia

Cựu chiến binh Lê Trọng Văn ôn lại kỷ niệm về những ngày tháng sống, chiến đấu trên đất nước Campuchia.

Cuối năm 1978, khắc sâu lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Giúp Nhân dân nước bạn tức là tự giúp mình”, lực lượng chuyên gia và quân tình nguyện Việt Nam đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng vũ trang và Nhân dân Campuchia mở cuộc phản công trên nhiều hướng, lật đổ chế độ diệt chủng của tập đoàn Pôn Pốt - Iêng Xary, giải phóng Thủ đô Phnôm Pênh ngày 7/1/1979, mở ra thời kỳ mới cho đất nước Campuchia. Tuy nhiên, sau ngày giải phóng, đất nước Campuchia đứng trước muôn vàn khó khăn, thử thách. Tàn quân Pôn Pốt dựa vào sự giúp đỡ bên ngoài đã dần tập hợp lại lực lượng, tổ chức phản kích, khủng bố Nhân dân Campuchia một cách tàn bạo, đe dọa nền hòa bình của đất nước. Trước tình hình đó, các chuyên gia và quân tình nguyện Việt Nam đã tiếp tục giúp đỡ Nhân dân Campuchia ổn định lại cuộc sống và xây dựng lực lượng nhằm bảo vệ thành quả cách mạng mới đạt được.

Thanh Hóa là một trong những tỉnh có số lượng chuyên gia và quân tình nguyện tham gia giúp đỡ cách mạng Campuchia đông nhất trong giai đoạn 1979-1989. Với niềm tự hào sâu sắc, Đại tá Trịnh Như Nghiêm, nguyên Chỉ huy phó Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, hiện cư trú ở phường An Hưng (TP Thanh Hóa) vẫn nhớ như in những ngày tháng xông pha chiến đấu trên đất Campuchia.

Đại tá Trịnh Như Nghiêm nhớ lại: "Ngày 30/4/1977 toàn tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia bị quân phản động Pôn Pốt - Iêng Xary xâm chiếm, tấn công. Chúng sát hại dã man nhiều dân thường vô tội, đốt phá làng mạc, xâm phạm nghiêm trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước ta. Để bảo vệ biên giới Tây Nam, đơn vị tôi vừa nhận quân, vừa huấn luyện, vừa trực tiếp chiến đấu. Đến tháng 12/1977 quân đội ta mở chiến dịch dọc biên giới Việt Nam - Campuchia. Đơn vị được giao nhiệm vụ đánh quân Pôn Pốt - Iêng Xary từ cửa khẩu Tịnh Biên (An Giang), theo lộ 3 vào tỉnh Tà Keo, lên Phnôm Pênh của đất nước Campuchia. 10 năm ròng rã, từ cán bộ đại đội đến cán bộ trung đoàn, tôi có nhiều kỷ niệm đáng nhớ trên đất nước bạn".

Đại tá Trịnh Như Nghiêm chia sẻ: Thời gian đầu ở trên đất nước Campuchia rất vất vả. Không chỉ chống chọi với thời tiết khắc nghiệt, nhiều người bị sốt rét rừng, các đơn vị còn thiếu súng đạn, thiếu cả lương thực, thực phẩm. Cơm ăn chủ yếu với muối, mắm, cá khô, bộ đội ta vừa ăn vừa phải nhường cho cả người dân Campuchia. 10 năm vừa trực tiếp chiến đấu truy quét tàn quân Pôn Pốt và đưa người dân ra khỏi vùng chiến sự trở về địa phương, vừa giúp đất nước Campuchia xây dựng lại hệ thống chính trị, xây dựng lực lượng vũ trang, quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã làm sáng ngời thêm hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”. Hình ảnh những người lính Cụ Hồ thân thiện, luôn sẵn sàng nhường cơm sẻ áo, chở che, bảo vệ Nhân dân Campuchia đã trở nên quen thuộc, gần gũi với rất nhiều người. Tên gọi thân thương “Đội quân nhà Phật” ra đời từ đó.

Những ngày gian khổ trên đất bạn Campuchia của quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam thật khó nói hết bằng lời. Và điều đọng lại trong họ cho đến hôm nay ngoài sự hy sinh, mất mát lớn lao còn có cả niềm tự hào sâu sắc vì đã hoàn thành nhiệm vụ quốc tế giúp đất nước bạn. Theo dòng hồi tưởng, cựu chiến binh Lê Trọng Văn ở phường Phú Sơn (TP Thanh Hóa) kể: Hơn 10 năm sống và chiến đấu trên đất nước Campuchia, tôi đã tham gia rất nhiều trận đánh lớn nhỏ và làm nhiều công việc khác nhau. Từ năm 1978 - 1983, tôi trực tiếp tham gia chiến đấu chống quân Pôn Pốt - Iêng Xary; từ năm 1984 - 1989 tôi làm trợ lý bảo vệ, trợ lý điều tra, rồi kiểm sát viên của Viện Kiểm sát quân sự Quân khu 9 thường trực mặt trận 979.

Trong nhiều trận đánh lớn nhỏ đã tham gia, cựu chiến binh Lê Trọng Văn nhớ nhất là trận đánh tháng 2/1979 chiếm căn cứ núi Tượng Lăng. "Để chiếm được căn cứ này, các đơn vị của Quân khu 9 và Quân đoàn 4 đã chuẩn bị chu đáo về nhân lực và vũ khí. Lúc này, tôi là trung đội phó, quyền trung đội trưởng, Đại đội 2, Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 156, Sư đoàn 339, Quân khu 9. Nhiệm vụ của tôi là chỉ huy anh em đánh theo lệnh của cấp trên. Trận đánh diễn ra ác liệt vì quân địch tìm mọi cách và tập trung nhiều lực lượng để phản kích nhằm giữ vững căn cứ, trong khi quân đội ta cố đánh chiếm cho bằng được. Trong trận chiến này, nhiều chiến sĩ của ta đã bị thương, có người hy sinh, tôi cũng bị thương ở ngày thứ 4 của trận đánh. Sau 4 ngày chiến đấu, dù gặp nhiều khó khăn nhưng đơn vị đã tiến lên chiếm được căn cứ núi Tượng Lăng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ" - cựu chiến binh Lê Trọng Văn hồi tưởng lại.

Với nhiều đóng góp tích cực, 5 năm liên tục (1979 - 1983) ông Lê Trọng Văn được đơn vị bình xét là chiến sĩ thi đua cơ sở. Từ năm 1983 - 1989 ông được Nhà nước Việt Nam tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất, Nhì, Ba và Nhà nước Campuchia tặng Huy chương Bảo vệ Tổ quốc.

Sau hơn 10 năm hoàn thành nhiệm vụ trên đất bạn Campuchia, ngày 26/9/1989 thực hiện mệnh lệnh của cấp trên, ông đã cùng đồng đội rút quân về nước. “Tôi đặc biệt ấn tượng ngày quân tình nguyện Việt Nam lên đường về nước. Rất nhiều bà con và các chiến sĩ Campuchia đã đứng hai bên đường, tay cầm cờ Việt Nam - Campuchia vẫy chào chúng tôi, nhiều người rưng rưng nước mắt vì lưu luyến những người con Việt Nam vừa hoàn thành nhiệm vụ quốc tế vẻ vang”, cựu chiến binh Lê Trọng Văn nhớ lại.

Chặng đường hơn 10 năm trực tiếp tham gia chiến đấu, xây dựng đất nước Campuchia từ đống tro tàn của thảm họa diệt chủng đến tiến lên hồi sinh và phát triển đã làm tỏa sáng thêm hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” với tinh thần quốc tế cao cả, vô tư, trong sáng. Qua đó, thắt chặt thêm tình đoàn kết giữa hai nước Việt Nam - Campuchia trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc cũng như trong quan hệ hữu nghị, hợp tác cùng phát triển hôm nay.

Bài và ảnh: Minh Khôi