Dấu ấn trong 'cách mạng' tinh gọn bộ máy

Dấu ấn thứ nhất: Sự khẩn trương, quyết liệt với các mốc thời gian, tiến độ phải hoàn thành, dự kiến hoàn thành

Đây là cách triển khai mới, khác với những cách làm trước đây. Nghị quyết số 18 ngày 25/10/2017 ghi rõ: “Tiếp tục nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về phạm vi quản lý đa ngành, đa lĩnh vực của một số bộ, ngành, nhất là những bộ, ngành có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, trùng lắp để có giải pháp phù hợp”... Tuy nhiên, Nghị quyết 18 chưa ấn định thời gian thực hiện cụ thể và mới chỉ thí điểm sáp nhập tại một số địa phương, lĩnh vực. Nay, việc thực hiện không còn là “nghiên cứu, thí điểm, từng bước” mà ấn định các mốc thời gian, tiến độ rất rõ ràng, phạm vi bao quát, đồng bộ.

Hội nghị Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 56-NQ/TW ngày 25/11/2024, xác định quyết tâm chính trị cao nhất trong triển khai tổng kết Nghị quyết 18; giao Bộ Chính trị, Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết Nghị quyết 18 xem xét, quyết định sắp xếp theo thẩm quyền đối với những cơ quan, tổ chức đã có phương án chuẩn bị kỹ lưỡng. Ngay sau đó, ngày 1/12/2024, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18, tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt về thể chế.

Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng cho biết, trước yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ phát triển mới, đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Bộ Chính trị xác định, việc tổng kết Nghị quyết 18 và sắp xếp, hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, là cuộc “cách mạng” về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, cần thống nhất rất cao về nhận thức và hành động.

Ngày 5/12, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng thay mặt Ban Chỉ đạo Trung ương ký công văn về triển khai nhiệm vụ tổng kết Nghị quyết 18. Theo đó, tiến độ thực hiện được đề ra rất khẩn trương. Theo kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương, các Bộ, ngành có trách nhiệm xây dựng báo cáo tổng kết và gửi về Ban Chỉ đạo Trung ương trước ngày 31/12/2024 (bao gồm cả Báo cáo của Ban Cán sự đảng Chính phủ). Để bảo đảm tiến độ, Bộ Nội vụ đề xuất với Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành hoàn thành báo cáo, gửi về Bộ Nội vụ và Văn phòng Chính phủ trước ngày 15/12/2024.

Bộ Nội vụ chủ động xây dựng Báo cáo của Ban Cán sự đảng Chính phủ trên cơ sở Báo cáo Sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và cập nhật kết quả của 7 năm thực hiện. Sau khi nhận được báo cáo của các Bộ, ngành, Bộ Nội vụ tổng hợp, rà soát và hoàn thiện Báo cáo, trình Ban Cán sự đảng Chính phủ vào ngày 25/12/2024 để gửi Ban Chỉ đạo Trung ương vào ngày 31/12/2024. Những công việc này phải hoàn thành sớm để tổ chức Hội nghị Trung ương (dự kiến giữa tháng 2/2025) và kỳ họp Quốc hội bất thường (dự kiến cuối tháng 2/2025).

Tại sao cần đề ra mốc thời gian thực hiện với tiến độ khẩn trương như vậy? Thực tế cho thấy, trong công tác sắp xếp bộ máy, nếu không rõ ràng về tiến độ, mốc thời gian thì các cấp, các ngành dễ kéo dài. Trong khi chúng ta đã có 7 năm để nghiên cứu, đánh giá, kể từ khi Nghị quyết 18 của Trung ương Khóa XII được ban hành năm 2017. Đó đã là một quá trình dài, đã đến lúc không thể để chậm trễ thêm. Đặc biệt, năm 2025 sẽ diễn ra đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, điều này đòi hỏi việc sắp xếp bộ máy phải hoàn thành trước để việc đại hội thuận tiện, nhất là liên quan công tác nhân sự.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18 (ngày 1/12/2024). Ảnh: Quang Phúc.

Dấu ấn thứ hai: Tinh gọn bộ máy được tiến hành khách quan, thận trọng, dân chủ, khoa học, bài bản

Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là vấn đề khó, thậm chí rất khó. Khi tiến hành tinh gọn bộ máy sẽ liên quan đến tâm tư, tình cảm, nguyện vọng, lợi ích của một số cá nhân, tổ chức. Do vậy, công tác này cần phải được tiến hành khách quan, thận trọng, dân chủ, khoa học, bài bản, Ban Tổ chức Trung ương nói riêng, ngành tổ chức xây dựng Đảng nói chung phải phát huy cao độ vai trò tham mưu để triển khai nhiệm vụ này. Việc tinh gọn tổ chức bộ máy bám sát, bảo đảm thực hiện đúng nguyên tắc, quan điểm của Đảng, Trung ương đã thống nhất, bám sát Hiến pháp, Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nguyên tắc của Đảng, các nghị quyết của Trung ương, đảm bảo tính tổng thể, đồng bộ, liên thông.

Để kịp tiến độ và đảm bảo tính thống nhất, tập trung, việc triển khai lần này không còn nêu chung chung các lĩnh vực cần sáp nhập, giải thể mà được Ban Chỉ đạo Trung ương chỉ rõ từng Ban, Bộ, ngành, từng đầu mối phải nghiên cứu sáp nhập hoặc giải thể. Theo đó, Ban Chỉ đạo Trung ương yêu cầu những nội dung thực hiện ngay (thuộc thẩm quyền của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị), gồm: Đối với các cơ quan, đơn vị của Đảng ở Trung ương; đối với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ; đối với các cơ quan thuộc Quốc hội; đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, Ban Bí thư Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các đảng đoàn hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ. Tiếp đó là những nội dung chuẩn bị báo cáo Ban Chấp hành Trung ương (dự kiến giữa tháng 2/2025); trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư sau khi có nghị quyết (kết luận) của Ban Chấp hành Trung ương. Những nội dung chuẩn bị để trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư sau khi có nghị quyết (kết luận) của Ban Chấp hành Trung ương.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18 (ngày 1/12/2024). Ảnh: Quang Phúc.

Dấu ấn thứ ba: Thể hiện tính nhân văn trong thực hiện tinh gọn bộ máy với các định hướng chỉ đạo hợp lý, hợp tình

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, điều quan trọng nhất là sau khi sắp xếp phải có chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động liên quan ổn định cuộc sống. Do đó, Bộ đã tham mưu để Chính phủ ban hành nghị định về chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và lao động hợp đồng trong sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Tinh thần của chính sách là nhân văn, công bằng, bảo đảm tương quan hợp lý giữa các đối tượng nhằm ổn định cuộc sống, bảo đảm quyền, lợi ích cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động để “không ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy”.

Về vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc sắp xếp, bố trí hợp nhất và tổ chức bộ máy phải làm sao tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Trong quá trình tinh gọn bộ máy phải xây dựng, thiết kế chế độ chính sách phải nhất quán, có tính kế thừa các chính sách từ trước đến nay và phải thiết kế chính sách cao hơn Nghị định số 29 của Chính phủ, tránh kiện cáo, hồi tố sau này và phải đảm bảo được công bằng, quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, phù hợp với tình hình chung. Đặc biệt, đối với số lao động hợp đồng, Thủ tướng nêu rõ phải có chính sách phù hợp, không để họ phải thiệt thòi. Quan điểm nhất quán của Nhà nước là: không hy sinh tiến bộ công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng đơn thuần và không để ai bị bỏ lại phía sau.

Dấu ấn thứ tư: Sự đồng thuận xã hội

Chúng ta nhận thấy, dù chính sách tinh gọn bộ máy là công việc rất khó, đụng chạm đến lợi ích của nhiều người, nhiều nhóm khác nhau song dư luận xã hội rất đồng thuận và ủng hộ Đảng, Nhà nước quyết tâm thực hiện. Theo dõi mạng xã hội, chúng ta nhận thấy rõ sự đồng thuận này, từ các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, cơ quan quản lý, từ công, nông, trí thức, các bậc lão thành cách mạng đến thế hệ trẻ, hầu hết đều tích cực hưởng ứng cuộc “cách mạng” lớn trong cải cách bộ máy...

Có được điều đó là do cách làm bài bản, khoa học dưới sự chỉ đạo mạnh mẽ, quyết liệt của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm. Tổng Bí thư đã có các bài viết, bài phát biểu quan trọng định hướng, chỉ đạo việc thực hiện một cách rốt ráo, đề ra các lộ trình cụ thể, đảm bảo tính khoa học, bài bản, tập trung, tạo sự nhất quán “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt”.

“Công việc phía trước rất bộn bề, khẩn trương. Thời gian không chờ đợi chúng ta. Đất nước đang đứng trước cánh cửa lịch sử bước vào kỷ nguyên vươn mình. Những công việc chúng ta làm hôm nay, sẽ quyết định tương lai. Chậm trễ là có lỗi với nhân dân. Tôi đề nghị các đồng chí từ Trung ương đến cơ sở có mặt tại hội nghị hôm nay phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và nhân dân, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo với quyết tâm cao nhất để hoàn thành sớm việc tinh gọn tổ chức, bộ máy hệ thống chính trị; góp phần tăng tốc, bứt phá vượt các mục tiêu, nhiệm vụ của năm 2024, 2025 và cả nhiệm kỳ Đại hội XIII; chuẩn bị thật tốt đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội XIV của Đảng” - Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ rõ trong phát biểu tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18.

Đăng Trường