Dấu ấn trong xây dựng Quân đội vững mạnh, tiến lên hiện đại - Bài 9: Điểm sáng đối ngoại quốc phòng

1. Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng đến nay, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp và khó dự báo. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn tiếp tục gay gắt, chi phối cục diện chính trị, an ninh, kinh tế thế giới; xu hướng phân cực, đa trung tâm diễn ra nhanh chóng, rõ nét hơn. Cùng với đó, các vấn đề an ninh phi truyền thống và đại dịch Covid-19 tác động đa diện, đa chiều đến an ninh, xã hội của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Quán triệt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, Nghị quyết số 22-NQ/TW của Bộ Chính trị về Hội nhập quốc tế (Nghị quyết 22), Nghị định số 22/2016/NĐ-CP của Chính phủ quy định về ĐNQP (Nghị định 22), Nghị quyết số 806-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế và ĐNQP đến năm 2020 và những năm tiếp theo (Nghị quyết 806), Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng đã lãnh đạo, chỉ đạo công tác ĐNQP đúng chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước; bám sát định hướng của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ trong điều kiện bình thường mới, phù hợp với tình hình thực tiễn. Theo đó, đã xử lý quan hệ quốc phòng với các nước bảo đảm thận trọng, chặt chẽ và hiệu quả; triển khai các mặt hợp tác quốc phòng song phương, đa phương chủ động, linh hoạt và đạt hiệu quả thiết thực. Trong đó, nổi bật là ĐNQP đã chủ động, tích cực nghiên cứu, đánh giá, nhận định tình hình, kịp thời tham mưu cho Đảng, Nhà nước trong ứng xử trước các vấn đề quốc tế, khu vực cũng như trong quan hệ ngoại giao với các nước và trong tham gia các cơ chế đa phương, nhất là tham mưu giải pháp thực hiện, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị quân chính toàn quân năm 2022, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương, đánh giá công tác hội nhập quốc tế và ĐNQP tiếp tục là điểm sáng, là một trong những trụ cột của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân, góp phần bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”.

Đội công binh số 1 của Việt Nam tham gia Lễ diễu binh tại Phái bộ UNISFA. Ảnh: QUANG TUYỂN

2. Bất chấp tác động của tình hình thế giới, khu vực và đại dịch Covid-19, hoạt động ĐNQP cả song phương và đa phương của Việt Nam vẫn diễn ra sôi động, để lại nhiều dấu ấn. Trải qua nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII, quan hệ hợp tác quốc phòng song phương giữa Việt Nam và các nước tiếp tục được củng cố, tăng cường, nhất là với các nước láng giềng và các đối tác quan trọng. Qua đó, góp phần xây dựng lòng tin, duy trì quan hệ hữu nghị với các nước, tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình để phát triển đất nước, tăng cường tiềm lực quốc phòng.

Quan hệ quốc phòng giữa Việt Nam với các nước có biên giới liền kề tiếp tục là ưu tiên hàng đầu, được củng cố, phát triển toàn diện, đi vào chiều sâu, góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị, giữ vững tuyến biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác, hữu nghị và phát triển. Các hoạt động giao lưu, tiếp xúc được tích cực thúc đẩy. Tiêu biểu là chỉ trong vòng 6 tháng (từ cuối năm 2021 đến tháng 5-2022), Bộ Quốc phòng đã phối hợp với các nước bạn tổ chức 3 chương trình giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới cấp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (Việt Nam-Lào lần thứ nhất, Việt Nam-Trung Quốc lần thứ 7, Việt Nam-Campuchia lần thứ nhất); cuộc gặp thường niên giữa 3 Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam-Lào-Campuchia, diễn tập cứu hộ-cứu nạn chung giữa quân đội 3 nước Việt Nam-Lào-Campuchia...

Quan hệ với các nước lớn, các nước đối tác chiến lược, đối tác toàn diện cũng được thúc đẩy và mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực, như trao đổi đoàn các cấp, giao lưu giữa các quân, binh chủng... Bộ Quốc phòng đã đón Bộ trưởng Quốc phòng các nước: Trung Quốc, Lào, Campuchia, Anh, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Indonesia, Ấn Độ, Australia, Séc, Mông Cổ sang giao lưu, thăm chính thức, thăm làm việc tại Việt Nam; tổ chức đối thoại chiến lược/chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng Bộ Quốc phòng với Lào, Campuchia, Hàn Quốc, Nhật Bản, Pháp, Hoa Kỳ, Anh, Israel, Singapore... Lãnh đạo Bộ Quốc phòng tháp tùng đoàn lãnh đạo Đảng, Nhà nước đi thăm các nước và tổ chức nhiều hoạt động trực tuyến với lãnh đạo quân đội các nước.

Quan hệ với các nước ASEAN và các nước bạn bè truyền thống được triển khai theo kế hoạch thông qua việc triển khai các cơ chế, thỏa thuận đã ký kết, chú trọng các lĩnh vực, như: Trao đổi đoàn các cấp, phối hợp xây dựng các văn bản hợp tác, đào tạo, công nghiệp quốc phòng...

Cùng với đó, ĐNQP đa phương tiếp tục được triển khai tích cực, chủ động và hiệu quả, thể hiện rõ nét qua việc Việt Nam tích cực tham gia có trách nhiệm tại các hội nghị, diễn đàn khu vực và quốc tế, như: Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN, Hội nghị Hẹp Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng, Hội nghị Tư lệnh lực lượng quốc phòng các nước ASEAN, Hội nghị quan chức quốc phòng cấp cao ASEAN, Hội nghị quan chức quốc phòng cấp cao ASEAN mở rộng, Đối thoại Shangri-La, Hội nghị an ninh quốc tế Moscow và các hội nghị, hội thảo trong khuôn khổ quốc phòng-quân sự ASEAN, ARF, gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc (GGHB LHQ)... Đáng chú ý, tại các hội nghị, diễn đàn này, lãnh đạo Bộ Quốc phòng Việt Nam đã có phát biểu đóng góp vào việc củng cố mối quan hệ đoàn kết với các nước, góp phần duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực.

Đồng thời, trong công tác khắc phục hậu quả chiến tranh, Quân đội nhân dân Việt Nam đã tích cực vận động các nước và tổ chức quốc tế ủng hộ công tác khắc phục hậu quả bom, mìn và chất độc da cam/dioxin tại Việt Nam.

Cùng với đó, lĩnh vực GGHB LHQ tiếp tục được triển khai hiệu quả khi Bộ Quốc phòng đã đưa các bệnh viện dã chiến cấp 2 và đội công binh đi làm nhiệm vụ tại Phái bộ GGHB LHQ tại Nam Sudan (UNMISS) và Phái bộ An ninh lâm thời của LHQ ở khu vực Abyei (UNISFA). Đặc biệt, Bộ Quốc phòng đã cử lực lượng sang tham gia hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ. Mặc dù đây là lần đầu Quân đội nhân dân Việt Nam cử lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa động đất ở nước ngoài, nhưng đoàn công tác đã khắc phục khó khăn về thời tiết, điều kiện ăn ở, sinh hoạt, làm việc và ngôn ngữ... để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được cộng đồng quốc tế, Chính phủ và nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ ghi nhận, đánh giá cao. Phải khẳng định rằng, những hoạt động này góp phần nâng cao hình ảnh, uy tín của đất nước và Quân đội nhân dân Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế, đồng thời chứng minh khả năng làm việc của Quân đội trong môi trường đa phương và năng lực trong giải quyết những vấn đề an ninh phi truyền thống.

Ngoài ra, Bộ Quốc phòng còn đăng cai tổ chức thành công một số hoạt động đa phương lớn, như: Hội nghị Tư lệnh lục quân ASEAN lần thứ 23, Giải bắn súng quân dụng lục quân ASEAN lần thứ 30, các cuộc thi trong khuôn khổ Hội thao quân sự quốc tế (Army Games) năm 2021 và 2022. Năm 2022 cũng chứng kiến một số hoạt động ĐNQP lớn mà Bộ Quốc phòng lần đầu tiên chủ trì tổ chức, được Đảng, Nhà nước, nhân dân ta và bạn bè quốc tế đánh giá cao, điển hình như Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2022 hay Chương trình Giao lưu “Cảnh sát biển Việt Nam và những người bạn”.

3. Đặt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 ảnh hưởng lớn đến tất cả lĩnh vực hợp tác quốc tế của đất nước, những hoạt động nói trên cho thấy ĐNQP đã chủ động thay đổi, linh hoạt thích ứng trong một giai đoạn đặc biệt khó khăn và nhiều thách thức.

Ngay từ khi đại dịch Covid-19 mới bùng phát, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã rất quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác ĐNQP với các nước, tổ chức quốc tế nhằm thúc đẩy hỗ trợ, viện trợ vaccine của các nước cho Việt Nam. Sự quan tâm đó được thể hiện qua việc tranh thủ tối đa cơ hội tiếp cận vaccine, thuốc điều trị, vật tư y tế phòng, chống dịch trong các hoạt động thăm viếng, tiếp xúc, trao đổi với quân đội các nước, các tổ chức quốc tế và trong các chuyến tháp tùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước đi công tác nước ngoài. Những nỗ lực đó không chỉ cho thấy tinh thần “vì nhân dân phục vụ” mà còn khẳng định vai trò của Quân đội là một trong những lực lượng tiên phong, nòng cốt trong công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Với quyết tâm không để đại dịch Covid-19 ảnh hưởng đến hoạt động đối ngoại, các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng đã chủ động điều chỉnh kế hoạch ĐNQP theo hướng linh hoạt phương thức triển khai. Hoạt động nào có thể tổ chức trực tiếp thì tiến hành trực tiếp, hoạt động nào không thể diễn ra trực tiếp do đại dịch thì chuyển sang hình thức trực tuyến. Nhờ đó mà hoạt động hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam với các nước, các tổ chức quốc tế vẫn được duy trì và là một trong những kênh hợp tác hiệu quả giai đoạn đại dịch.

Thầy thuốc Bệnh viện dã chiến cấp 2 số 4 của Việt Nam khám, chữa bệnh miễn phí cho người dân Nam Sudan. Ảnh: ĐỨC ANH

4. Thời gian tới, tình hình thế giới và khu vực được dự báo sẽ tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp và khó đoán định. Cuộc xung đột Nga-Ukraine tiếp tục là tâm điểm của chính trị thế giới, nhiều khả năng còn diễn biến phức tạp trong khi lập trường của các bên liên quan còn khác biệt; cạnh tranh, đối đầu giữa các nước lớn tiếp tục căng thẳng, chi phối các mối quan hệ quốc tế.

Trong bài phát biểu bế mạc Hội nghị giữa nhiệm kỳ Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII vào tháng 5 vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu từ nay đến hết nhiệm kỳ cần tổ chức tốt các hoạt động đối ngoại, nhất là đối ngoại cấp cao; chủ động, tích cực, làm sâu sắc, thực chất hơn nữa quan hệ với các đối tác; đẩy mạnh đối ngoại đa phương; giữ vững đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế; chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, lấy lợi ích quốc gia, dân tộc là trên hết, trước hết.

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư đòi hỏi công tác hội nhập quốc tế và ĐNQP cần được gắn với 3 trụ cột: Đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân; tiếp tục quán triệt sâu sắc, triển khai toàn diện theo đúng quan điểm, đường lối đối ngoại được xác định trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết 22, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, Nghị quyết 806, Nghị quyết số 34-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số định hướng, chủ trương lớn triển khai đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng. Theo đó, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác ĐNQP theo phương châm “tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả”; kiên định, nhất quán với đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng; kiên định về nguyên tắc, linh hoạt về sách lược, độc lập, tự chủ trong quan hệ hợp tác. Để thực hiện được những điều đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng là tiếp tục quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ và hệ thống cơ quan chuyên trách về ĐNQP theo hướng chính quy, hiện đại, tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu lực, hiệu quả...

Những thành tựu đạt được trong nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng là cơ sở để ĐNQP tiếp tục có thêm nhiều kinh nghiệm và hoạt động đem lại hiệu quả thực chất, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, đồng thời kiến tạo môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước.

ANH VŨ