Dấu ấn từ công nghiệp chế biến, chế tạo trong thu hút FDI

Vốn FDI vào công nghiệp chế biến, chế tạo luôn đứng vị trí hàng đầu trong gần 40 năm thu hút FDI của Việt Nam. Ảnh: Đ.T

Dấu ấn từ công nghiệp chế biến, chế tạo

Hàng loạt dự án FDI trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo đã được cấp chứng nhận đăng ký đầu tư trong tháng 8/2025. Nổi bật nhất có thể kể đến Dự án Sản xuất điện thoại thông minh của Luxshare-ICT (Trung Quốc), với tổng vốn đăng ký 300 triệu USD, đầu tư tại Bắc Ninh; Dự án Sản xuất, lắp ráp và phát triển máy biến áp dòng một chiều cao áp (HVDC) và dòng xoay chiều (AC) hiệu năng cao… của Công ty TNHH GE Vernova Hải Phòng - Chi nhánh GRID (Mỹ), đầu tư tại Hải Phòng, với tổng vốn đăng ký 207 triệu USD.

Ngoài ra, Dự án Nhà máy Sản xuất sợi tổng hợp dùng cho ngành công nghiệp ô tô và các ngành khác của Hailide Fibers (Hồng Kông), tăng vốn thêm 200 triệu USD để nâng tổng vốn đầu tư lên 335 triệu USD tại Tây Ninh. Những dự án trên đã góp phần quan trọng đưa tổng vốn FDI vào công nghiệp chế biến, chế tạo chỉ trong tháng 8/2025 đã đạt 1,6 tỷ USD, chiếm 76,5% tổng vốn FDI thu hút trong tháng này.

Thực tế, trong gần 40 năm thu hút FDI, dù “khẩu vị” của các nhà đầu tư đã có nhiều thay đổi, sau này còn tập trung vào các lĩnh vực bất động sản, tài chính - ngân hàng, bán lẻ…, nhưng vốn FDI vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo vẫn luôn đứng vị trí hàng đầu. Có chăng, sự thay đổi lớn nhất là sự gia tăng các khoản đầu tư “khủng” vào các dự án công nghệ cao, điện tử, bán dẫn… - những ngành công nghiệp tiên phong của thế giới.

Số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) cho thấy, lũy kế cho đến nay, đã có 320,7 tỷ USD vốn FDI đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tại Việt Nam, chiếm 61,3% tổng vốn FDI còn hiệu lực (523,5 tỷ USD - PV). Trong đó, riêng 8 tháng đầu năm 2025, con số là gần 15,3 tỷ USD, chiếm khoảng 58,5% tổng vốn FDI đăng ký, tăng 7,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Chính khoản đầu tư đáng kể trong lĩnh vực này đã góp phần quan trọng đưa tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam 8 tháng qua đạt 26,1 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ. Trong khi đó, vốn thực hiện đạt 15,4 tỷ USD. Đây là các con số rất tích cực, mà theo Cục Đầu tư nước ngoài, đã chứng tỏ, Việt Nam tiếp tục là “điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư quốc tế”.

Trong một báo cáo được đưa ra cuối tháng 8/2025, Công ty Chứng khoán Guotai Junan Việt Nam, dù lấy số liệu thống kê về thu hút FDI của Việt Nam trong 7 tháng, với 24,1 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm 2024, đã nhấn mạnh, đây là “dấu hiệu tích cực cho nền kinh tế Việt Nam”, đồng thời cho thấy, Việt Nam “vẫn là một điểm đến hấp dẫn trong mắt các doanh nghiệp quốc tế”.

“Dự án mở rộng Nhà máy Bia Phú Bài không chỉ gia tăng quy mô, công suất, mà còn thể hiện cam kết lâu dài của chúng tôi với Việt Nam”, Tổng giám đốc Carlsberg Việt Nam Andrew Khan khẳng định tại sự kiện khánh thành Nhà máy Bia Carlsberg Phú Bài mở rộng, quy mô 90 triệu USD mới đây.

Thách thức gia tăng, áp lực nâng cao năng lực cạnh tranh

Dù vốn FDI vào Việt Nam vẫn rất tích cực, nhưng có thực tế là, áp lực cạnh tranh thu hút FDI ngày càng gia tăng, nhất là khi dòng FDI toàn cầu tiếp tục suy giảm (năm 2024 giảm 11%, năm nay có nguy cơ giảm sâu hơn, do rủi ro địa chính trị, bảo hộ thương mại và sự phân mảnh của chuỗi cung ứng).

Có một điểm đáng chú ý trong số liệu thống kê về tình hình thu hút FDI của Việt Nam 8 tháng qua. Đó là trong khi vốn đầu tư tăng thêm và vốn đầu tư thông qua góp vốn, mua cổ phần tiếp tục tăng mạnh, tương ứng đạt 10,6 tỷ USD, tăng 85,9% và gần 4,5 tỷ USD, tăng 58,8% so với cùng kỳ, thì vốn đăng ký mới vẫn giảm, với trên 11 tỷ USD, giảm 8,1% so với cùng kỳ.

Cục Đầu tư nước ngoài nhận định, mức giảm của vốn đăng ký mới cho thấy, nhà đầu tư thận trọng hơn khi khởi động dự án mới tại Việt Nam, do những biến động trên thị trường toàn cầu. Dù các dự án hiện hữu mở rộng quy mô đáng kể, cho thấy sự tin tưởng dài hạn của các nhà đầu tư đang hoạt động tại Việt Nam, nhưng rõ ràng, việc thu hút các dự án mới chưa thật sự bứt phá.

Thậm chí, Cục Đầu tư nước ngoài còn lo ngại, dù công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục dẫn đầu, với 58,5% tổng vốn FDI đăng ký và đây là xu thế ổn định nhiều năm, nhưng điều này cũng có rủi ro, nếu chuỗi cung ứng điện tử - linh kiện gặp biến động. Những năm gần đây, chính dòng vốn đầu tư lớn trong lĩnh vực này đã đưa Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhưng những khó khăn cũng tiếp tục phát lộ. Ông Bùi Tất Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư trước đây), khi phát biểu tại Tọa đàm tham vấn ý kiến chuyên gia về tình hình kinh tế - xã hội, do Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội tổ chức cuối tuần qua, đã nhắc đến 2 yếu tố ảnh hưởng đến dòng FDI trong thời gian tới là thuế tối thiểu toàn cầu và sự thay đổi chuỗi cung ứng cả ở quy mô quốc tế và khu vực.

Ngoài ra, việc mới đây Mỹ đưa ra chính sách “thuế đối ứng” cũng được ông Bùi Tất Thắng cho rằng sẽ ảnh hưởng khá lớn đến xu hướng dịch chuyển dòng vốn FDI. “Để tiếp tục duy trì sức hấp dẫn, Việt Nam phải tạo thuận lợi đầu tư bằng cách tiếp tục cải cách thủ tục hành chính để cấp phép nhanh chóng, giảm chi phí ở khâu chuẩn bị đầu tư. Cùng với đó, áp dụng ngay các cơ chế hỗ trợ thay thế ưu đãi thuế”, ông Bùi Tất Thắng nói.

Vị chuyên gia này nhắc đến các chính sách hỗ trợ đang có nhiều dư địa thực hiện, như hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng kinh doanh; hỗ trợ về hạ tầng, nhà ở xã hội trong và gần các khu công nghiệp; hỗ trợ xử lý vấn đề về visa, giấy phép lao động; hỗ trợ đào tạo nhân lực…

Cục Đầu tư nước ngoài cũng nhấn mạnh việc phải tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, hạ tầng và công nghiệp hỗ trợ, để nâng cao năng lực cạnh tranh trong thu hút FDI.

Nguyên Đức