Đau bụng, tiêu chảy khi uống kháng sinh thận trọng với viêm đại tràng giả mạc

Viêm đại tràng giả mạc là một bệnh lý đại tràng đặc biệt, hầu như chỉ gắn liền với việc sử dụng kháng sinh và sự phá vỡ hệ vi khuẩn bình thường của đường ruột gây ra phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile (C. difficile), vi khuẩn này tiết ra độc tố gây tiêu chảy và viêm đại tràng giả mạc. Trong trường hợp hiếm hoi, các sinh vật khác có thể tham gia gây bệnh.

Theo BS. Mai Thu Hoài- Khoa Điều trị bệnh Ống Tiêu hóa, Bệnh viện TWQĐ 108, bệnh có thể gây tử vong nhiều ở bệnh nhân lớn tuổi và ngày càng được chẩn đoán nhiều ở lứa tuổi trẻ trong cộng đồng.

Ngoài liên quan đến sử dụng thuốc kháng sinh dài ngày thì viêm đại tràng giả mạc có thể liên quan đến viêm đại tràng thiếu máu, tắc nghẽn, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm độc kim loại nặng.

Theo BS Hoài vi khuẩn Clostridium difficile xâm lấn hệ vi sinh vật đường ruột bình thường sau khi bị phá vỡ (thường liên quan đến sau điều trị nghiệm pháp kháng sinh).

Ngoài liên quan đến sử dụng thuốc kháng sinh dài ngày thì viêm đại tràng giả mạc có thể liên quan đến viêm đại tràng thiếu máu, tắc nghẽn.

Biểu hiện đau bụng, tiêu chảy dễ nhầm lẫn với bệnh thông thường

Biểu hiện của viêm đại tràng giả mạc theo BS Hoài có thể từ không triệu chứng đến tổn thương nặng nề như phình đại tràng nhiễm độc. Các triệu chứng hay gặp nhất là:

+ Đại tiện phân lỏng, nhiều nước, nhầy, đau bụng, mất nước điện giải làm cho bệnh nhân suy kiệt nhanh chóng, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời thì nguy cơ ngày càng nặng nề.

+ Đau bụng (có thể đau quặn, âm ỉ hoặc thành cơn

+ Sốt cao, có thể lên đến 39-40 độ C.

Viêm đại tràng giả mạc có tình trạng tiêu chảy cấp tính trong các trường hợp bệnh nhân điều trị kháng sinh gần đây, người lớn tuổi.

Theo các chuyên gia, yếu tố nguy cơ viêm đại tràng giả mạc là sử dụng thuốc kháng sinh. Những người sống ở trong bệnh viện hoặc nhà dưỡng lão, người lớn tuổi, đặc biệt là trên 65 tuổi…. Cũng đễ mắc viêm đại tràng giả mạc.

Ngoài ra người có hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc có mắc căn bệnh đại tràng, chẳng hạn như bệnh viêm ruột và ung thư đại trực tràng… cũng đễ mắc viêm đại tràng giả mạc.

Bệnh không được điều trị có thể gây nhiều hệ lụy trong đó thường thấy khoảng 3-8% bệnh nhân có biến chứng nặng như: Phình đại tràng nhiễm độc, thủng đại tràng, viêm phúc mạc, sốc nhiễm khuẩn, rối loạn nước điện giải…

Chính vì vậy, theo BS Hoài viêm đại tràng giả mạc nên được đặt ra trong trường hợp bệnh nhân có tình trạng tiêu chảy cấp tính mà không giải thích được nguyên nhân đặc biệt trong các trường hợp bệnh nhân điều trị kháng sinh gần đây, người lớn tuổi.

Để xác định viêm đại tràng giả mạc , phương pháp chẩn đoán là xét nghiệm phân phát hiện độc tố vi khuẩn Closstridium difficile. Ngoài ra nội soi là phương pháp chẩn đoán hữu ích trong trường hợp nghi ngờ và cần có sự quan sát trực tiếp, sinh thiết để xác chẩn. Chỉ định nội soi cần được đưa ra cẩn thận, khi soi cần hạn chế bơm hơi tránh nguy cơ thủng đại tràng

Điều trị viêm đại tràng giả mạc

Theo các bác sĩ, tùy tình trạng của từng bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ chỉ định cho phù hợp. Khi có thể, ngưng việc dùng kháng sinh được khuyến cáo như là bước đầu tiên trong điều trị. Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng 15-23% bệnh nhân đáp ứng với biện pháp đơn giản này.

Điều trị chung bao gồm bù dịch và tránh các thuốc ức chế nhu động và opiates do có thể che giấu các triệu chứng và có thể làm trầm trọng thêm bệnh. Tuy nhiên, các thuốc ức chế nhu động có thể sử dụng một cách an toàn với vancomycin hoặc metronidazol cho thể nhẹ đến trung bình.

Trường hợp bệnh nhân bị bệnh nhẹ có thể không cần điều trị kháng sinh. Trường hợp bệnh nhân nặng chuyển kháng sinh phù hợp, điều chỉnh rối loạn nước điện giải, cấy ghép phân, phẫu thuật…

Thanh Thảo