Dấu hiệu đáng chú ý từ làn sóng IPO mới

Làn sóng IPO quay trở lại với quy mô lớn hơn và sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp tư nhân. Ảnh minh họa: TTXVN

Làn sóng IPO quay trở lại với quy mô lớn hơn và sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp tư nhân. Song song cơ hội, thị trường cũng đối mặt nhiều dấu hiệu đáng chú ý: xu hướng gọi vốn theo hưng phấn của thị trường, có thương vụ có phương án sử dụng vốn chưa rõ ràng và áp lực nâng cao hiệu quả sau phát hành.

Theo báo cáo của Deloitte, tổng giá trị huy động từ các thương vụ IPO tại Singapore, Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam đạt 5,6 tỷ USD tính đến giữa tháng 11/2025, tăng 53% so với cả năm 2024. Việt Nam đứng thứ hai khu vực, chỉ sau Singapore, nhờ hai thương vụ lớn trong ngành tài chính: Công ty Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) huy động 525 triệu USD và Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS) huy động 484 triệu USD. Bên cạnh đó, Công ty Chứng khoán VPS cũng hoàn tất IPO, bán hơn 202 triệu cổ phiếu, thu về hơn 12.139 tỷ đồng (khoảng 460 triệu USD). Ba thương vụ lớn liên tiếp cho thấy khu vực tài chính đang mở rộng quy mô hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư gia tăng và kỳ vọng nâng hạng thị trường.

Deloitte cho rằng sự thay đổi trong khung pháp lý, các biện pháp thúc đẩy minh bạch và cải thiện thủ tục niêm yết đã tạo điều kiện để doanh nghiệp mạnh dạn lựa chọn IPO thay vì chỉ dựa vào tín dụng ngân hàng. Bên cạnh nhóm tài chính, các tập đoàn lớn cũng đẩy mạnh tái cấu trúc để chuẩn bị cho giai đoạn niêm yết. Tại Tập đoàn Hòa Phát (mã chứng khoán: HPG), Công ty cổ phần Phát triển Nông nghiệp Hòa Phát (mã chứng khoán: HPA) được cấp phép chào bán 30 triệu cổ phiếu với giá dự kiến 41.900 đồng/cổ phiếu và niêm yết trong tháng 12/2025, tương ứng định giá khoảng 11.900 tỷ đồng. Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai đổi tên Công ty TNHH Hưng Thắng Lợi Gia Lai thành Công ty cổ phần Đầu tư Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai, hướng tới niêm yết vào năm 2026.

Trong lĩnh vực bán lẻ, Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động (mã chứng khoán: MWG) tái cấu trúc, tách mảng điện máy - điện thoại và dược phẩm thành các công ty độc lập. Theo kế hoạch, Bách Hóa Xanh và Điện Máy Xanh sẽ hướng đến IPO trong giai đoạn 2028 - 2030. Tập đoàn Hoa Sen thành lập Công ty cổ phần Hoa Sen Home để chuẩn bị IPO, trong khi Công ty cổ phần Hạ tầng Gelex dự kiến chào bán khoảng 100 triệu cổ phiếu cuối 2025 và niêm yết nửa đầu 2026.

Có thể thấy, làn sóng IPO đã lan rộng ra nhiều lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng cao, thay vì tập trung vào tài chính như giai đoạn 2022–2023. Sự dịch chuyển này phản ánh xu hướng doanh nghiệp Việt Nam hướng tới mở rộng quy mô và tìm kiếm nguồn vốn dài hạn từ thị trường chứng khoán.

Một phiên đấu giá thoái vốn diễn ra tại HNX. Ảnh: HNX

Thị trường chứng khoán Việt Nam từng trải qua hai giai đoạn IPO đáng chú ý. Lần thứ nhất vào năm 2007, khi nhiều doanh nghiệp nhà nước tiến hành cổ phần hóa, tổng giá trị huy động đạt 2,55 tỷ USD. Lần thứ hai diễn ra trong giai đoạn 2017 - 2018, với sự xuất hiện của nhiều thương vụ lớn như Công ty cổ phần Vinhomes (mã chứng khoán: VHM), Công ty cổ phần Vincom Retail (mã chứng khoán: VRE), Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ Thương Việt Nam - Techcombank (mã chứng khoán: TCB), Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam - CTCP (mã chứng khoán: POW) và Công ty cổ phần Lọc Hóa Dầu Bình Sơn (mã chứng khoán: BSR). Giai đoạn này đánh dấu sự tham gia mạnh mẽ của khối doanh nghiệp tư nhân trên thị trường.

Tuy nhiên, năm 2025 chứng kiến điểm mới: Số lượng doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn chuẩn bị lên sàn nhiều hơn, giá trị phát hành lớn hơn và danh mục trải rộng hơn trên nhiều lĩnh vực từ tài chính, bán lẻ, công nghiệp đến nông nghiệp và hạ tầng.

Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect (VNDirect) cho rằng năm 2025 là thời điểm thuận lợi để hình thành làn sóng IPO mới nhờ nhiều yếu tố hỗ trợ: Kinh tế vĩ mô ổn định, chính sách tiền tệ linh hoạt, kỳ vọng nâng hạng thị trường lên "mới nổi thứ cấp", thủ tục hành chính rút ngắn, quy định thoái vốn nhà nước rõ ràng hơn, room ngoại rộng hơn và hệ thống giao dịch KRX đi vào vận hành.

Theo Bộ Tài chính, quy định mới cho phép doanh nghiệp chỉ cần khoảng 30 ngày sau IPO để hoàn tất soát xét báo cáo tài chính nhằm niêm yết, rút ngắn đáng kể so với trước đây.

Các chuyên gia đánh giá hoạt động IPO năm 2025 cho thấy sự trở lại của kênh huy động vốn dài hạn và sự trưởng thành của khối doanh nghiệp tư nhân Việt Nam. Nếu trước đây IPO chủ yếu là sân chơi của doanh nghiệp nhà nước, hiện nay xu hướng chuyển sang các tập đoàn tư nhân chủ động mở rộng quy mô, nâng năng lực cạnh tranh và sẵn sàng cho giai đoạn thị trường được nâng hạng. Số lượng doanh nghiệp mới chuẩn bị IPO tiếp tục tăng, phù hợp định hướng phát triển thị trường vốn trở thành kênh tài trợ trung và dài hạn chủ lực của nền kinh tế.

Dù vậy, nhiều thương vụ IPO hiện mới dừng ở mức công bố kế hoạch, còn phương án sử dụng vốn chưa rõ ràng. Việc huy động hàng nghìn tỷ đồng trong bối cảnh giá cổ phiếu tăng mạnh và thị trường hưng phấn tiềm ẩn không ít rủi ro.

Anh Phạm Văn Hải, nhà đầu tư chứng khoán đến từ Hà Nội cho rằng, cổ phiếu IPO thường cần thời gian để phản ánh đầy đủ kỳ vọng. Năm ngoái, một cổ phiếu chứng khoán IPO cũng mất hơn một năm mới vượt giá chào sàn, trong khi đó, thị trường có nhiều cơ hội khác vì vậy anh Hải không mặn mà với cổ phiếu IPO.

Theo ông Bùi Văn Huy, Giám đốc Nghiên cứu Công ty FIDT, tăng vốn phải đi kèm với hiệu quả. Nếu doanh nghiệp chỉ tận dụng sự hưng phấn để gọi vốn mà chưa mở rộng năng lực sản xuất - kinh doanh, rủi ro cuối cùng sẽ dồn lên nhà đầu tư. Ngay trong ngành chứng khoán, nhiều công ty có nguy cơ pha loãng ROE (lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu) nếu tăng vốn không đúng mục đích.

IPO và tăng vốn vẫn là công cụ quan trọng để doanh nghiệp bổ sung nguồn lực và nâng cao minh bạch. Tuy nhiên, thành công của mỗi đợt phát hành phụ thuộc phần lớn vào diễn biến thị trường, bên cạnh câu chuyện nội tại của doanh nghiệp. Nhiều nhà đầu tư bỏ qua yếu tố định giá để mua cổ phiếu khi thị trường hưng phấn, nhưng đây cũng là rủi ro tiềm ẩn.

Mỗi nhà đầu tư vì thế cần xác định rõ khẩu vị rủi ro, đánh giá kỹ năng lực doanh nghiệp, câu chuyện định giá và theo dõi hiệu quả sử dụng vốn sau phát hành. Chỉ khi làm được điều này, cơ hội từ làn sóng IPO mới thực sự mang lại giá trị bền vững thay vì trở thành rủi ro.

Văn Giáp/Bnews/vnannet.vn