Dấu hiệu nhận biết cơ thể bị thiếu máu, thiếu sắt

Bệnh thiếu máu do thiếu sắt có nguy hiểm không? Bệnh này có thể sàng lọc ở giai đoạn sớm được không, thưa bác sĩ? (Hùng, Hà Nội)

Trả lời

Theo thống kê, bệnh thiếu máu do thiếu sắt là bệnh phổ biến nhất trên toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 1,62 tỉ người, chiếm khoảng 24,8% dân số thế giới.

Tỉ lệ mắc bệnh cao hơn ở các nước đang phát triển và ở những nhóm dân cư dễ bị tổn thương như trẻ em tuổi dậy thì và phụ nữ mang thai.

Thiếu máu do thiếu sắt là tình trạng thiếu máu mà nguyên nhân là cơ thể không hấp thu đủ sắt để sản xuất hemoglobin, một loại protein trong hồng cầu giúp vận chuyển oxy. Điều này dẫn đến giảm số lượng hồng cầu, gây ra các triệu chứng thiếu máu như mệt mỏi, da xanh xao và khó thở.

Dấu hiệu nhận biết bệnh gồm các triệu chứng như: mệt mỏi, kiệt sức, cảm giác yếu đuối; da nhợt nhạt hoặc xanh xao; khó thở, đặc biệt khi vận động; đau ngực, nhịp tim nhanh hoặc không đều; đau đầu, chóng mặt; móng tay dễ gãy, tóc rụng nhiều.

Triệu chứng cảnh báo bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Nguồn: Bệnh viện Bạch Mai

Có 4 nhóm nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh thiếu máu do thiếu sắt, gồm:

- Thiếu sắt trong chế độ ăn uống: Không cung cấp đủ sắt từ thực phẩm như thịt, cá, trứng, rau xanh.

- Mất máu: Nguyên nhân phổ biến nhất là kinh nguyệt kéo dài hoặc băng kinh ở phụ nữ độ tuổi sinh đẻ, chảy máu đường tiêu hóa (trĩ, loét dạ dày chảy máu, chảy máu chân răng hay chảy máu cam kéo dài).

- Khả năng hấp thu sắt kém: Các bệnh lý đường ruột như bệnh celiac hoặc sau phẫu thuật cắt bỏ dạ dày, ruột.

- Nhu cầu sắt tăng cao: Thường gặp ở trẻ em tuổi dậy thì, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng thiếu máu do thiếu sắt nặng và kéo dài có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như suy tim, thai nhi phát triển kém ở phụ nữ mang thai, hoặc làm trầm trọng hơn các bệnh lý khác.

Các biến chứng xảy ra có thể kể đến như: Suy tim (tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, dẫn đến suy tim); biến chứng thai kỳ (sinh non, con nhẹ cân, biến chứng sau sinh); giảm năng suất lao động và học tập.

Để sàng lọc bệnh, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh làm các xét nghiệm sau:

1. Xét nghiệm máu toàn phần (CBC): Để xác định mức độ hồng cầu, hemoglobin và hematocrit.

2. Xét nghiệm sắt huyết thanh: Để đo lượng sắt trong máu.

3. Ferritin: Đánh giá dự trữ sắt trong cơ thể.

4. Transferin: Đánh giá khả năng vận chuyển sắt của cơ thể.

Nếu không may bị thiếu máu do thiếu sắt, đầu tiên người bệnh cần điều chỉnh chế độ ăn, bổ sung thực phẩm giàu sắt và vitamin C.

Trong trường hợp cần thiết có thể bổ sung sắt bằng cách dùng viên sắt hoặc bổ sung sắt qua đường uống hoặc truyền (đường truyền chỉ dùng tại cơ sở y tế vì nguy cơ dị ứng hoặc phản vệ) và phải có chỉ định của bác sĩ.

Phương pháp truyền máu chỉ được sử dụng trong trường hợp thiếu máu do thiếu sắt nghiêm trọng hoặc việc bổ sung sắt không hiệu quả.

Tuy nhiên, người bệnh cần tìm hiểu và điều trị nguyên nhân gốc rễ, chẳng hạn như điều trị các bệnh lý gây mất máu hoặc khả năng hấp thu sắt kém.

TS.BS HÀN VIẾT TRUNG

Phó giám đốc Trung tâm Huyết học và truyền máu - Bệnh viện Bạch Mai

THANH THANH