Đầu ra sản phẩm miền núi: 'Vẫn đi đường vòng' để lên kệ siêu thị

Tọa đàm: “Thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vào hệ thống phân phối hiện đại” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 5/10. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Nhiều sản phẩm miền núi dù còn rất nhiều tiềm năng phát triển, giúp nâng cao đời sống người dân tại các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, song do quy mô sản xuất nhỏ, hạ tầng thương mại còn kém, thậm chí phải qua trung gian mới vào được hệ thống phân phối...

Đây cũng là nội dung chính được bàn thảo tại Tọa đàm: “Thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vào hệ thống phân phối hiện đại” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 5/10.

Sản xuất còn nhỏ lẻ

Hợp tác Xã Yến Dương (tỉnh Bắc Kạn) - đơn vị đang tham gia cung cấp sản phẩm nổi tiếng của địa phương là gạo nếp tài, mến rong và bí thơm. Riêng sản phẩm bí thơm, năm 2023, cả tỉnh Bắc Kạn có hơn 200 ha, trong đó Hợp tã Xã Yến Dương chiếm 1/10, với sản lượng hàng năm tiêu thụ từ 500-700 tấn/năm.

Theo bà Ma Thị Ninh, Giám đốc Hợp tác Xã Yến Dương, mặc dù các sản phẩm của hợp tác xã đã xuất hiện trên kệ các siêu thị lớn, song Yến Dương lại không được trực tiếp ký kết hợp đồng, chỉ thông qua một số đối tác để đưa sản phẩm vào Big C, WinMart…

“Từ sự khó khăn như vậy, doanh nghiệp mong muốn các siêu thị, hệ thống phân phối hiện đại sẽ có những chính sách hỗ trợ Hợp tác Xã, làm sao để các bà con đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao tiếp cận được, như chính sách về hàng hóa, tài chính, công nợ… Đặc biệt, về logistics vẫn còn khó khăn, không có kho bãi để lưu lại chờ mang hàng lên kệ…,” bà Ma Thị Ninh nói.

Còn theo bà Đào Thị Thu Nguyệt, Phó Giám đốc Sở Công Thương Gia Lai, toàn tỉnh Gia Lai hiện có hơn 300 sản phẩm OCOP của các doanh nghiệp và hợp tác xã, trong đó có gần 50 sản phẩm 3 sao, nhiều sản phẩm đạt được các chứng nhận sản phẩm nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh, cấp khu vực, các sản phẩm đặc trưng tốt được người tiêu dùng đánh giá cao và là tiềm năng và thế mạnh của các sản phẩm của tỉnh Gia Lai.

Dù vậy, Gia Lai đất rộng người thưa, hầu hết là người dân tộc thiểu số rồi, điều kiện kinh tế khó khăn; thu nhập bình quân đầu người còn có phần chênh lệch; trình độ dân trí của những vùng sâu, vùng xa chưa được cao; hoạt động giao lưu hàng hóa trên các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số chưa sôi động lắm.

Đặc sản Sơn La tham gia các hội chợ tại Hà Nội. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Bên cạnh đó, công tác thu hút doanh nghiệp đầu tư cơ sở hạ tầng đến các vùng sâu, vùng xa cũng gặp nhiều khó khăn, chưa nhiều. Nhiều chợ chưa đáp ứng được nhu cầu trao đổi sản phẩm, hàng hóa của người dân, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

“Người đồng bào tại Gia Lai chủ yếu đang tự cung, tự cấp và gần như chỉ trao đổi giữa các hộ với nhau. Hơn nữa, số lượng sản phẩm sản xuất còn chưa lớn, chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường trong nước cũng như quốc tế. Đặc biệt, công nghệ chế biến, sản xuất vẫn còn hạn chế, dẫn đến chất lượng sản phẩm không ổn định, nhất là những khi mà ở đầu mùa vụ thì hàng hóa nhiều nhưng đến cuối vụ hay mất mùa là không đảm bảo được nguồn cung hàng hóa,” Phó Giám đốc Sở Công Thương Gia Lai nói.

Cần những đầu mối tập trung với quy mô đủ lớn

Nhiều năm qua, Bộ Công Thương đã tổ chức các hoạt động nhằm hình thành chuỗi cung ứng, kích thích sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế tham gia đầu tư, thúc đẩy sản xuất tiêu thụ sản phẩm.

Các hoạt động đã thu hút sự vào cuộc, chung tay của các hệ thống phân phối lớn như Saigon Co.op; Central Retail, Winmart, MM Market Aeon, BRG… tham gia kết nối tiêu thụ sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tuy vậy, nhiều “ông lớn” trong ngành bán lẻ vẫn khó tìm được nhà cung ứng với nguồn hàng ổn định.

Ông Kiều Song Hào, Giám Đốc Thu Mua miền Bắc, MM Mega Market Việt Nam nêu trở ngại lớn nhất cho doanh nghiệp, hệ thống siêu thị là các đơn vị, các tỉnh, thành chỉ tập trung một số nhóm sản phẩm, dẫn đến sản lượng thì nhiều nhưng tiêu thụ không được nhiều.

Nhắc lại cậu chuyện của Giám đốc Hợp tác Xã Yến Dương về sản phẩm đã có trên siêu thị, nhưng không được bán trực tiếp, đại diện MM Mega Market chia sẻ: “Đấy là một vấn đề mà bên siêu thị cũng đang rất khó xử trong việc kết nối trực tiếp, vì bên siêu thị nhập hàng thì phải vận chuyển từ Nam ra Bắc hoặc ngược lại, trong khi hợp tác xã thì chưa làm việc đó được, do vậy, mỗi lần đi thì phải rất nhiều sản phẩm mới đủ một chuyến xe chạy từ Bắc vào Nam hay ngược lại.”

Để chia sẻ các khó khăn và tìm giải pháp đồng hành với các tỉnh, thành, đặc biệt vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Tây Bắc, Đông Bắc, ông Kiều Song Hào thông tin thêm: Sắp tới, một dự án thành lập đơn vị trung chuyển ở khu vực Tây Bắc, để kết nối các sản phẩm ở Tây Bắc trực tiếp đi từ Bắc vào Nam thông qua kho trung chuyển của MM Mega, qua đó giúp cho các hộ nông dân, Hợp tác Xã khâu vận chuyển.

“Đấy là bài toán cực kỳ khó cho các đơn vị sản xuất. Họ là những đơn vị nhỏ lẻ, mà chi phí vận chuyển quá lớn thì không thể đáp ứng được tiêu chí sản phẩm như về an toàn thực phẩm,” ông Kiều Song Hào cho hay.

Ông Nguyễn Văn Hội cho rằng nhiều sản phẩm khi cầu nhiều thì cung không đủ. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Còn theo ông Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương), các đặc trưng, đặc sản miền núi chủ yếu là mặt hàng nông nghiệp, lâm sản, các mặt hàng gia vị, theo điều kiện địa lý khác nhau, “khi cầu nhiều thì cung không đủ.”

Do vậy, để kích thích sản xuất, bên cạnh sự vào cuộc của doanh nghiệp, chuyên gia này cho rằng cần có chương trình phát triển logistics phục vụ cho hàng hóa khu vực này. Cùng với đó, các đơn vị cần tập trung phát triển đưa sản phẩm trên các kênh thương mại điện tử, kết nối trực tiếp giữa các hợp tác xã, các doanh nghiệp tại khu vực sản xuất miền núi đến với các nhà phân phối hiện đại trên cả nước, cũng như người tiêu dùng.

Về phía Sở Công Thương Gia Lai, bà Đào Thị Thu Nguyệt cho rằng để tiếp tục kết nối, đưa hàng hóa là lợi thế của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tham gia vào các chuỗi cung ứng thì cơ quan quản lý Nhà nước và các doanh nghiệp, hợp tác xã cần nâng cao hơn nữa năng lực sản xuất và tăng khả năng cạnh tranh cho sản phẩm hàng hóa.

Bên cạnh đó, các địa phương, doanh nghiệp cần có những giải pháp đồng bộ về tổ chức sản xuất, về công nghệ, nhân lực nhằm thu hút bà con tiếp tục chung tay xây dựng những vùng nguyên liệu hàng hóa tập trung, làm cho cơ sở phát triển thị trường và phát triển hàng hóa khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đáp ứng nhu cầu về chất lượng, tham gia hệ thống phân phối trong và ngoài nước./.

Đức Duy (Vietnam+)