Dấu son 80 năm: Nông sản Việt vươn tầm thế giới trong kỷ nguyên xanh

Bước chuyển mình mạnh mẽ

Nhìn lại chặng đường 80 năm xây dựng và phát triển, ngành Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam (1945-2025) hiện lên như một trụ cột kiên định của nền kinh tế, đồng thời là bệ đỡ vững chắc trong mọi thách thức xã hội, từ khủng hoảng kinh tế đến thiên tai, dịch bệnh. Trong từng giai đoạn lịch sử, nông nghiệp luôn thể hiện vai trò chiến lược.

Nông nghiệp không chỉ đảm bảo an ninh lương thực quốc gia mà còn góp phần quan trọng vào an ninh lương thực toàn cầu. Ảnh minh họa

Theo đó, giai đoạn sau Cách mạng Tháng Tám (1945-1954), nông nghiệp đóng vai trò quan trọng tập trung xóa đói cho đất nước. Giai đoạn trước thống nhất đất nước (1955-1975), nông nghiệp đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, đảm bảo an ninh lương thực miền Nam. Giai đoạn sau thống nhất (1976-1985), nông nghiệp theo mô hình kinh tế kế hoạch hóa. Giai đoạn đầu của quá trình đổi mới (1986-2000), nông nghiệp ưu tiên tập trung phát triển nông nghiệp đảm bảo an ninh lương thực, cải thiện đời sống, thúc đẩy xuất khẩu. Giai đoạn hội nhập và xây dựng nông thôn mới (2001-2010), nông nghiệp nông thôn phát triển nhanh, đưa Việt Nam là cường quốc nông sản trên thế giới. Giai đoạn tái cơ cấu ngành (2011-2020), nông nghiệp chuyển đổi theo hướng nâng cao giá trị, phát triển bền vững đóng góp hiệu quả cho tăng trưởng chung và nâng cao thu nhập cho người nông dân. Và từ năm 2021 đến nay, nông nghiệp xanh, tuần hoàn đang trở thành hướng đi tất yếu.

Hiện, Việt Nam đã vươn lên thành một cường quốc nông sản, với gần 10 triệu hộ nông dân và hàng triệu doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị nông sản. Nông nghiệp không chỉ đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, mà còn góp phần quan trọng vào an ninh lương thực toàn cầu. Đây là minh chứng sống động cho sự trưởng thành vượt bậc của ngành, từ nền sản xuất tự cung tự cấp trở thành nền nông nghiệp hội nhập, hiện đại và bền vững.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh, Việt Nam sở hữu nền nông nghiệp phong phú, đa dạng, với nhiều mặt hàng nông sản đã được ghi nhận trên các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản và Australia. Từ những vườn cây ăn trái ở Đông Nam Bộ đến những cánh đồng lúa trù phú ở Đồng bằng sông Cửu Long và Đồng bằng sông Hồng, nông sản Việt Nam ngày càng khẳng định vị thế nhờ chất lượng vượt trội, độ an toàn cao và uy tín ngày một vững vàng.

Nhìn từ thị trường, chất lượng sản phẩm là “xương sống” của thương hiệu. Bước chuyển mình mạnh mẽ của nông sản Việt không chỉ dừng ở chất lượng hay mẫu mã. Các doanh nghiệp đang chú trọng xây dựng câu chuyện thương hiệu, kết hợp tri thức bản địa và nguồn nông sản đặc sản, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.

Hệ thống phân phối hiệu quả và chuyển đổi số trở thành “chìa khóa vàng” để nông sản Việt tiếp cận các thị trường lớn. Sự phát triển thương mại điện tử trên nền tảng như Amazon hay Alibaba đang mở ra con đường ngắn nhất và hiệu quả nhất, giảm thiểu rào cản kiểm tra, giám sát và thủ tục phức tạp. Thực tế, nông sản đặc sản Việt Nam trên Amazon đang tăng trưởng ấn tượng, minh chứng cho sức sống và khả năng thích ứng nhanh của ngành.

Hướng tới nông nghiệp xanh, tuần hoàn

Song song với hội nhập thị trường, Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên nông nghiệp xanh, tuần hoàn. Việc sáp nhập Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Bộ Tài nguyên và Môi trường thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường là bước đi quan trọng, tạo cơ sở pháp lý và định hướng cho các mô hình sản xuất giảm phát thải, kinh tế tuần hoàn.

Xu hướng này cũng phản ánh bối cảnh toàn cầu. Tại Diễn đàn Lương thực thế giới tháng 10/2025 ở Rome (Italia), giảm phát thải và xây dựng các mô hình đánh giá tác động ngành hàng là ưu tiên. Tại Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phê duyệt đề án ngành trồng trọt gắn với giảm phát thải, hướng tới mục tiêu phát thải bằng 0 vào năm 2050. Các ngành chăn nuôi, chế biến và thủy sản cũng được định hướng theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, đáp ứng cam kết quốc gia về môi trường, đồng thời tạo ra môi trường sản xuất an toàn, hiệu quả, thân thiện với người tiêu dùng.

80 năm qua, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã trải qua những bước tiến lịch sử, từ nền sản xuất truyền thống, tự cung tự cấp, đến một nền nông nghiệp hiện đại, hội nhập và bền vững. Kết hợp chất lượng sản phẩm, thương hiệu, kênh phân phối và chuyển đổi số, nông sản Việt không chỉ đứng vững mà còn vươn tầm quốc tế. Trong kỷ nguyên nông nghiệp xanh, mỗi container nông sản xuất khẩu không chỉ là con số kim ngạch, mà còn là minh chứng sống động cho năng lực, khát vọng và bản sắc của Việt Nam trên trường toàn cầu.

Từ chỗ hàng năm phải nhập khẩu 600 nghìn đến 1 triệu tấn lương thực, năm 1989, Việt Nam đã xuất khẩu 1,4 triệu tấn gạo và liên tục xuất khẩu trong các năm tiếp theo. Năm 2024, Việt Nam đạt thành tích xuất khẩu gạo kỷ lục với hơn 9 triệu tấn, thu về 5,7 tỷ USD. Năm 2025, trong bối cảnh thị trường gạo toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam vẫn duy trì vị thế là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, với giá gạo xuất khẩu nằm trong Top cao toàn cầu.

Đáng chú ý, gạo Ông Cua ST25 lần thứ 3 đoạt giải “Gạo ngon nhất thế giới” càng củng cố uy tín ngành lúa gạo Việt Nam, góp phần giữ vững vị thế, nâng cao giá trị thương hiệu và mở rộng cơ hội xuất khẩu bền vững trong dài hạn. Tại các hội chợ, triển lãm, các sản phẩm gạo phát thải thấp được giới thiệu, minh chứng cho quá trình chuyển đổi từ mô hình sản xuất truyền thống sang sản phẩm nông sản xanh, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao của thị trường.

Nhìn về tương lai, theo ông Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Nông nghiệp và Môi trường, tiêu chuẩn môi trường toàn cầu ngày càng khắt khe, đòi hỏi nông sản Việt phải “xanh hóa” sản xuất, chứng minh tính bền vững và không phá rừng. Phát triển nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn không còn là lựa chọn mà là con đường bắt buộc để duy trì lợi thế cạnh tranh. Bên cạnh đó, bảo vệ tài nguyên, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, giám sát hiệu quả nguồn nước, rừng và khoáng sản bằng công nghệ số cũng trở thành yêu cầu tiên quyết.

Năm 2025, kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường được coi là dấu mốc quan trọng, ghi nhận vai trò chiến lược của nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tài nguyên và môi trường trong sự nghiệp phát triển đất nước. Phát huy truyền thống vẻ vang, ngành đang đổi mới mạnh mẽ, ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, hướng tới nền nông nghiệp sinh thái, kinh tế xanh và tương lai “Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, xanh và bền vững”.

Nguyễn Hạnh