Đầu tư cho y tế cơ sở giúp giải quyết tình trạng mất công bằng trong chăm sóc sức khỏe

Bà con dân tộc Vân Kiều, Pa Cô đưa trẻ đến khám bệnh ở Trạm Y tế xã Cam Tuyền vừa được đầu tư xây dựng và cung cấp trang thiết bị

Dự án “Đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ y tế tuyến cơ sở (YTCS)” sử dụng nguồn vốn của Ngân hàng Thế giới (WB) có ý nghĩa quan trọng với ngành Y tế, nhất là 13 tỉnh nghèo được lựa chọn tham gia. Dự án là một trong các giải pháp bền vững để thực hiện quan điểm của Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan: YTCS là trụ cột của hệ thống y tế, giúp duy trì sức khỏe cho cả cộng đồng.

Nhân chuyến khảo sát hiệu quả thực tế của dự án ở Quảng Trị, VietTimes đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Phan Lê Thu Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch -Tài chính Bộ Y tế, Giám đốc Ban Quản lý dự án (QLDA).

PV: Thưa bà, trong bối cảnh hệ thống YTCS còn nhiều khó khăn, dự án “Đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ YTCS” nhằm giải quyết những vấn đề gì?

PGS.TS. Phan Lê Thu Hằng: Dự án được thiết kế nhằm nâng cao chất lượng và hiệu suất sử dụng dịch vụ của mạng lưới YTCS tại 13 tỉnh nghèo.

Với chiến lược đầu tư khá toàn diện: Nâng cấp cơ sở hạ tầng, đổi mới trang thiết bị y tế, đào tạo nhân lực, hoàn thiện khung chính sách về YTCS, cải thiện hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe, thí điểm các mô hình cung ứng dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu mang tính sáng tạo, Dự án hướng đến nâng cao năng lực mạng lưới YTCS - vấn đề có vai trò tối quan trọng tại 13 tỉnh trong dự án, qua đó, góp phần đảm bảo sức khỏe, nâng cao tuổi thọ và cải thiện chất lượng sống của người dân tại các địa bàn khó khăn.

PGS.TS. Phan Lê Thu Hằng trao đổi về kết quả của dự án đầu tư cho YTCS ở các tỉnh nghèo

Dự án cũng có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ ngành Y tế triển khai thực hiện Chỉ thị số 25-CT/TW của Ban Bí thư về củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng của YTCS trong tình hình mới.

Về quy mô nguồn vốn, Dự án “Đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ YTCS” là một trong những dự án có tổng mức đầu tư lớn của ngành Y tế, với tổng kinh phí khoảng 120 triệu USD. Điều này phản ánh chiến lược của ngành Y tế trong việc ưu tiên nguồn lực đầu tư cho mạng lưới cung ứng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại những địa bàn khó khăn.

Dự án “Đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ YTCS” là một trong những dự án đầu tiên của ngành Y tế thực hiện theo mô thức quản trị mới, với quyền chủ động tối đa được trao cho các địa phương: Các tỉnh là chủ đầu tư dự án trên địa bàn - điều này đem lại tác động tích cực dài hạn với năng lực quản trị dự án y tế của các địa phương, vốn trước đây lệ thuộc nhiều vào cấp TW.

Mục tiêu đó có đạt được khi triển khai dự án ở 13 tỉnh không, thưa bà?

PGS.TS. Phan Lê Thu Hằng: Dự án bắt đầu từ tháng 5/2020, trùng thời điểm đại dịch COVID-19 bùng phát. Sau đó, chính sách giải ngân và quản lý dự án ODA của Chính phủ thay đổi nên gặp rất nhiều khó khăn. Nhưng với sự nỗ lực của Bộ Y tế, 13 UBND tỉnh và Ban QLDA TW, Ban QLDA các tỉnh, sau 4 năm triển khai, tiến độ Dự án trong việc đạt mục tiêu phát triển cũng như tiến độ hoạt động đều đạt yêu cầu.

Người dân đến chăm sóc sức khỏe ban đầu ở các trạm y tế mới được đầu tư tăng gấp đôi so với trước

Đặc biệt, WB đánh giá đây là Dự án tốt nhất trong số các dự án y tế do ngân hàng tài trợ tại Việt Nam.

Hiện đã có 412 trạm y tế (TYT) được xây mới hoặc nâng cấp, các trung tâm y tế của 13 tỉnh đã đưa vào sử dụng, đạt trên 86% so với dự kiến. Các công trình còn lại đều sẽ hoàn thành trong tháng 11/2024. Hầu hết các tỉnh đã ký hợp đồng bàn giao trang thiết bị thiết yếu cho các TYT, nên những cơ sở này được bổ sung trang thiết bị phục vụ chuyên môn.

Dự án cũng nhằm giải quyết một phần thiếu hụt về năng lực của cán bộ y tế cơ sở, nên đã tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn cho các cán bộ y tế và quản lý một số vấn đề sức khỏe ưu tiên tại tuyến YTCS, như tăng huyết áp, đái tháo đường, ung thư cổ tử cung, chăm sóc bà mẹ - trẻ em, lao và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, châm cứu và phục hồi chức năng…Tỷ lệ bao phủ cán bộ y tế xã được tập huấn đạt cao.

Đội ngũ giảng viên tuyến tỉnh, giám sát viên tuyến huyện được đào tạo là 1.857 lượt người (đạt 96% kế hoạch). Tổng số cán bộ y tế xã được tập huấn là 24.346 lượt người (đạt 85,2% nhu cầu của các tỉnh).

Việc Dự án áp dụng thí điểm Bảng điểm chất lượng để các trạm y tế tự đánh giá chất lượng dịch vụ và chủ động cải thiện những dịch vụ chưa đạt tiêu chí, được WB và Bộ Y tế đánh giá là điểm sáng về kỹ thuật.

Quá trình triển khai dự án đã mang lại những kinh nghiệm gìvề phát triển YTCS, thưa bà?

PGS.TS. Phan Lê Thu Hằng: Thành công của Dự án trước hết phụ thuộc vào năng lực quản trị của các địa phương với tư cách là chủ đầu tư Dự án, như năng lực chỉ đạo, điều phối của UBND tỉnh; năng lực phối hợp giữa các ban ngành liên quan và năng lực quản lý điều hành của Ban QLDA tỉnh.

Việc kiên trì theo đuổi mục tiêu dài hạn của Dự án đã được xác định, nhưng vẫn cần linh hoạt trong các giải pháp thực hiện cho phù hợp với những thay đổi trong bối cảnh, môi trường triển khai.

Kinh nghiệm thực tế triển khai Dự án cho thấy năng lực phân tích để xác định những điều chỉnh về nội dung đầu tư như địa điểm đầu tư, danh mục đầu tư sát với nhu cầu thực tế, về chỉ số phấn đấu là rất cần thiết.

Hoạt động điều phối, hỗ trợ, hướng dẫn, giám sát thường xuyên của Ban QLDA TW và WB với các tỉnh rất quan trọng, nhất là khi năng lực quản trị dự án của nhiều tỉnh còn hạn chế.

Các trạm y tế mới đầu tư đều có phòng tiểu phẫu và đủ thiết bị cơ bản

Một kinh nghiệm nữa là cần nhanh nhạy trong đánh giá, xác định những mô hình sáng tạo phù hợp với mục tiêu, nguồn lực và năng lực thực hiện của Dự án, để triển khai thí điểm trong khuôn khổ Dự án cũng như cần chủ động, linh hoạt trong huy động nguồn lực kỹ thuật bổ trợ để hỗ trợ áp dụng các mô hình sáng tạo.

Mô hình Bảng kiểm chất lượng áp dụng cho các TYT xã do chuyên gia của Ban QLDA TW thiết kế hay mô hình quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm tại TYT xã được đánh giá là những điểm sáng về kỹ thuật của Dự án.

Bà có thể chia sẻ về hướng triển khai trong thời gian tới trong việc tiếp tục nâng cao chất lượng của YTCS?

PGS.TS. Phan Lê Thu Hằng: Những kết quả đạt được chính là cơ sở để Dự án hướng tới mục tiêu cơ bản hoàn thành vào cuối năm 2024, tức không cần gia hạn thời gian; trong đó chú trọng thực hiện các gói thầu xây lắp, mua sắm trang thiết bị y tế còn lại, đẩy nhanh tốc độ đào tạo cán bộ y tế cơ sở và các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe, tiếp tục mở rộng mô hình bảng kiểm chất lượng đối với TYT xã và mô hình quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm tại TYT, cũng như chủ động các hoạt động đóng Dự án…

Nhờ được khám sàng lọc tại trạm y tế xã, cháu bé 8 tháng tuổi người Vân Kiều đã được phát hiện bị liệt và được lên lịch phẫu thuật điều trị

Các tỉnh trong dự án cần chủ động có kế hoạch duy trì bền vững những can thiệp của dự án sau khi Dự án đã kết thúc: Sử dụng tài liệu đào tạo, đội ngũ giảng viên tuyến tỉnh đã được đào tạo để tiếp tục mở rộng đào tạo nhân lực YTCS trên địa bàn; đảm bảo đủ kinh phí duy tu, bảo dưỡng công trình và trang thiết bị y tế được Dự án đầu tư, tiếp tục duy trì và mở rộng các mô hình cung ứng dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu mang tính sáng tạo…

Bộ Y tế cũng thực hiện việc đánh giá sâu những mô hình mang tính sáng tạo đã được Dự án thử nghiệm thành công trên thực địa 13 tỉnh dự án để xem xét mở rộng phạm vi áp dụng tại những địa phương khác.

Cám ơn bà!

Thanh Hằng