Đầu tư trạm bơm, kênh mương tưới ở Phan Sơn, Phan Lâm là cần thiết

Một khu sản xuất nông nghiệp thiếu nước ở Phan Lâm. Ảnh: N.Lân

Thiếu nước sản xuất, dựa vào nước trời

UBND huyện Bắc Bình cho biết, kết quả khảo sát vùng 1, vùng sản xuất còn lại nằm trên cao trình +130m của xã Phan Sơn. Qua khảo sát có khoảng 115 ha diện tích sản xuất, hiện trạng trên đất trồng các loại cây hàng năm như lúa, bắp, đậu…; cây lâu năm như điều, chuối, xoài… Hiện tại, có một phần diện tích khoảng 60 ha nằm trong hệ thống tưới của Đập Mới 1 do Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh (Công ty TNHH MTV KTCTTL) quản lý. Tuy nhiên, diện tích này hiện chưa được hưởng lợi từ hệ thống thủy lợi do hệ thống kênh chính, kênh nhánh chưa được đầu tư hoàn chỉnh, lượng nước xả của Thủy điện Bắc Bình không đảm bảo xả theo lưu lượng cam kết là 0,583 m3/s xuống suối Martin, nên không chủ động được nguồn nước. Phần diện tích còn lại 55 ha không có hệ thống thủy lợi tưới, chủ yếu sản xuất không chủ động tưới.

Vùng 2, qua khảo sát, vùng sản xuất còn lại nằm trên cao trình +130m của xã Phan Lâm có khoảng 141 ha diện tích sản xuất. Trong đó, có khoảng 15 ha là đất đồi núi, phần diện tích còn lại khoảng 126 ha trồng các loại cây hàng năm như lúa, sen, bắp, đậu… và cây lâu năm như điều, mít, dừa… Hiện tại, hệ thống thủy lợi tưới không có, chủ yếu sản xuất không chủ động tưới.

Ruộng lúa 1 vụ/năm ở xã Phan Sơn. Ảnh: N.Lân

Vùng 3, vùng sản xuất Sông Tho có diện tích 290 ha, chủ yếu trồng lúa. Hiện có khoảng hơn 50% diện tích, tương ứng 150 ha có hệ thống thủy lợi tưới, lấy nước từ đập Sông Tho, nhưng chỉ sản xuất được vụ hè thu và vụ mùa. Vụ đông xuân hầu hết diện tích không sản xuất được do đập Sông Tho không có lượng nước tích đảm bảo trong mùa khô.

Các công trình thủy lợi hiện hữu đã được đầu tư. Cụ thể, hệ thống kênh chính lấy nước từ Đập Mới dài khoảng 5 km, trong đó kênh chính nước thô Phan Sơn - Phan Lâm dài 3,5 km đã được thi công tới cuối khu dân cư xã Phan Lâm, từ lúc đầu tư đến nay chưa phát huy được hiệu quả do công trình dở dang. 1,5 km kênh Tây về khu Đồng Mới có diện tích khoảng 60 ha được đầu tư kết nối với Đập Mới 1, không có hệ thống kênh nhánh và hiện tại không đủ lượng nước để điều tiết sản xuất. Đập Sông Tho được đầu tư nâng cấp, bàn giao đưa vào sử dụng năm 2020, hiện nay chỉ đáp ứng cho sản xuất lúa 2 vụ hè thu và vụ mùa với diện tích 150 ha.

Chờ chủ trương, đầu tư công trình trạm bơm

Từ tình hình thực tế và trên cơ sở kết quả khảo sát, UBND huyện Bắc Bình nhận thấy việc đầu tư xây dựng công trình Trạm bơm Phan Lâm - Phan Sơn và hệ thống kênh mương tưới cho diện tích đất sản xuất nông nghiệp của 2 xã Phan Lâm, Phan Sơn là rất cần thiết. Quá trình khảo sát lập báo cáo đề xuất đầu tư sẽ tính toán vị trí đặt trạm bơm và hệ thống kênh, mương để tưới cho khoảng 546 ha diện tích đất sản xuất nông nghiệp và nước sinh hoạt trong mùa khô của 2 xã Phan Lâm, Phan Sơn. Vùng 1, đầu tư hệ thống kênh từ Trạm bơm Phan Lâm - Phan Sơn (dự kiến đầu tư) đấu nối với hệ thống kênh chính Tây hiện hữu đã thi công 1,5 km và hệ thống kênh nhánh để tưới bổ sung cho vùng 1 và bổ sung cho Đập Mới 1. Vùng 2, đầu tư hệ thống kênh đấu nối với hệ thống kênh chính nước thô Phan Sơn - Phan Lâm hiện hữu đã thi công 3,5 km và kênh nhánh để lấy nước tại Đập Mới 1 tưới cho toàn vùng 2. Vùng 3, đầu tư hệ thống kênh từ Trạm bơm Phan Lâm - Phan Sơn (dự kiến đầu tư) đấu nối với hệ thống kênh hiện hữu của Đập Sông Tho và đầu tư mới các kênh nhánh để tưới bổ sung cho vùng 3.

Về quy mô công suất, trên cơ sở diện tích vùng tưới và nhu cầu sử dụng nước phục vụ cho sinh hoạt của nhà máy nước sinh hoạt Sơn Lâm; đưa các hệ thống đập và kênh mương hiện hữu được Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Khai thác Công trình Thủy lợi tỉnh đã đầu tư và cam kết xả môi trường của nhà máy Thủy điện Bắc Bình xuống suối Matin 0,583m3/s sẽ tính toán quy mô công suất trạm bơm và hệ thống kênh tưới phù hợp.

Để có nguồn nước tưới chủ động trong sản xuất nông nghiệp, nâng cao hệ số sử dụng đất ở Phan Sơn, Phan Lâm cũng như góp phần giải quyết ổn định nguồn nước thô cho nhà máy nước Sơn Lâm phục vụ sinh hoạt, UBND huyện Bắc Bình có văn bản đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cập nhật danh mục công trình trạm bơm Phan Lâm - Phan Sơn và hệ thống kênh mương thủy lợi vào quy hoạch phát triển mạng lưới hệ thống thủy lợi tỉnh Bình Thuận. Đồng thời, kiến nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn quan tâm đề xuất UBND tỉnh sớm cho chủ trương và triển khai đầu tư công trình trạm bơm Phan Lâm - Phan Sơn và hệ thống kênh tưới để phục vụ tưới cho diện tích đất sản xuất nông nghiệp chưa chủ động nước của nhân dân 2 xã - Phan Lâm, Phan Sơn (Bắc Bình). Tuy nhiên, đến nay, UBND huyện Bắc Bình chưa được cho chủ trương làm trạm bơm Phan Lâm - Phan Sơn.