Dạy AI trong trường phổ thông: Thận trọng từ lớp 1

Lộ trình nội dung cho từng cấp học

Theo dự thảo hướng dẫn triển khai thí điểm giáo dục AI trong giáo dục phổ thông đang được Bộ GDĐT lấy ý kiến góp ý, từ tháng 12/2025 đến tháng 5/2026, Bộ sẽ tổ chức thí điểm tại một số cơ sở giáo dục trên toàn quốc.

Khung nội dung giáo dục AI cho học sinh được phát triển dựa trên 4 mạch kiến thức chính, tương ứng với 4 miền năng lực, hòa quyện và bổ trợ cho nhau, bao gồm: tư duy lấy con người làm trung tâm, đạo đức AI, các kĩ thuật và ứng dụng AI, thiết kế hệ thống AI.

Dự kiến từ tháng 12/2025, học sinh sẽ được học AI tại trường. Ảnh minh họa: Q.A.

Bộ GDĐT cho biết, khung nội dung được thiết kế tương ứng với hai giai đoạn giáo dục: Giai đoạn giáo dục cơ bản, bao gồm cấp tiểu học và THCS và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp ở cấp THPT. Khung nội dung được thiết kế xuyên suốt nhưng phân hóa rõ ràng theo tâm sinh lí lứa tuổi.

Ở cấp tiểu học, học sinh làm quen, nhận biết AI qua các ứng dụng trực quan, hiểu rằng AI do con người tạo ra và bước đầu hình thành ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Ở cấp THCS, học sinh hiểu nguyên lý hoạt động, gồm: dữ liệu, thuật toán; thực hành sử dụng công cụ AI để giải quyết vấn đề học tập và nhận diện các rủi ro, thiên kiến của AI.

Ở cấp THPT, học sinh thiết kế các hệ thống AI đơn giản, phát triển tư duy giải quyết vấn đề phức tạp và định hướng nghề nghiệp trong lĩnh vực công nghệ.

Lo ngại học sinh lệ thuộc công nghệ

Dự kiến đưa giáo dục AI vào chương trình phổ thông được các chuyên gia nhận định là phù hợp với xu hướng hiện nay, song vẫn đặt ra không ít băn khoăn.

Nhận định chủ trương giáo dục AI là bước đi đúng đắn, tuy nhiên TS Nguyễn Thị Thu Trang - giảng viên Trường Công nghệ thông tin và Truyền thông, Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng không vì thế mà ngành giáo dục có thể triển khai một cách ồ ạt.

Ở bậc tiểu học, học sinh đang trong giai đoạn hình thành tư duy nền tảng. Theo TS Trang, sự can thiệp của công nghệ cần được cân nhắc để không làm lệch hướng phát triển tự nhiên của trẻ. Nếu thiếu chuẩn bị về chương trình, phương pháp dạy và năng lực giáo viên, việc dạy AI quá sớm có thể vô tình khiến trẻ học lệch, thậm chí phụ thuộc vào công nghệ. Nguy cơ học sinh tiếp cận AI một cách thụ động.

Dự kiến đưa giáo dục AI vào chương trình phổ thông được đánh giá là phù hợp với xu hướng hiện nay. Ảnh minh họa: Q.A.

Bên cạnh đó cũng có nhiều ý kiến băn khoăn về việc chương trình có thể làm tăng áp lực học tập. Về vấn đề này, Bộ GDĐT khẳng định, việc triển khai không làm thay đổi hay gây quá tải cho chương trình giáo dục phổ thông. Một trong những yêu cầu bắt buộc với các nhà trường khi triển khai nội dung này là phải bảo đảm tính thống nhất về phương pháp nhưng vẫn linh hoạt để phù hợp điều kiện thực tiễn của từng địa phương, từng trường học.

Bộ GDĐT cũng yêu cầu các địa phương cần phát huy tối đa nguồn lực và cơ sở vật chất sẵn có, tránh đầu tư dàn trải, không hiệu quả; có giải pháp phù hợp để mọi học sinh, nhất là vùng điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đều có cơ hội tiếp cận với giáo dục AI.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, để thích ứng và tận dụng hiệu quả những khả năng của AI đòi hỏi đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục phải có năng lực AI phù hợp để thích ứng với sự phát triển của AI và gìn giữ được các giá trị cốt lõi của giáo dục như tính trung thực, thúc đẩy tư duy sáng tạo và năng lực tự học của người học.

Bộ trưởng Bộ GDĐT cho biết, hiện Bộ đang chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường tổ chức tập huấn, nâng cao nhận thức, hiểu biết và năng lực ứng dụng AI để dẫn dắt, làm chủ ứng dụng AI trong các cơ sở giáo dục.

Bên cạnh đó, ngành giáo dục đang tập trung hoàn thiện thể chế, quy định về chuyển đổi và ứng dụng AI trong giáo dục, ban hành và hoàn thiện các quy định, hướng dẫn. Đây là hành lang pháp lý quan trọng để đảm bảo việc ứng dụng AI có trách nhiệm, an toàn và giữ gìn các giá trị đạo đức, nhân văn trong giáo dục.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ xác định đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục phải là lực lượng tiên phong ứng dụng AI, định hướng và hướng dẫn người học dùng AI có trách nhiệm.

Trong bối cảnh AI đang phát triển như vũ bão, Bộ GDĐT nhận thức rõ đây là thời cơ lớn để tạo đột phá, nhưng cũng là thách thức đòi hỏi ngành phải có sự chuyển mình mạnh mẽ, nhất là đối với đội ngũ nhà giáo. Vị thế của người thầy không những không “lung lay” mà càng trở nên quan trọng, tuy nhiên, vai trò người thầy cần có sự thay đổi rất lớn.

Nguyễn Hoài