Đẩy lùi tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào DTTS

Các lớp tập huấn kiến thức ngăn chặn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống được triển khai hằng năm

Chuyển biến nhận thức

Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo, tảo hôn từng phổ biến ở các huyện vùng sâu, vùng xa, nhất là trong cộng đồng dân tộc bản địa, khiến nhiều em phải bỏ học, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện. Hôn nhân cận huyết thống tuy ít hơn nhưng tiềm ẩn nguy cơ cao cho giống nòi, thường xảy ra ở các cộng đồng sống biệt lập, khép kín. Hậu quả là gia tăng các bệnh bẩm sinh, suy giảm thể chất, trí tuệ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng dân số địa phương.

Sau 10 năm thực hiện đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS)” giai đoạn 2015 - 2025, Lâm Đồng đã đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của người dân. Tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đã giảm đáng kể.

Giai đoạn 2015 - 2020, toàn tỉnh ghi nhận 1.164 trường hợp tảo hôn. Sang giai đoạn 2021 - 2025, con số này giảm còn 697 trường hợp, nhiều địa bàn trọng điểm giảm từ 30 - 40% so với trước. Từ những mô hình điểm ban đầu, đến nay, toàn tỉnh đã phát triển 337 mô hình, câu lạc bộ các loại, phủ khắp các địa phương có đông đồng bào DTTS sinh sống. Số lượng mô hình tăng nhanh, cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ và tính khả thi cao, với nhiều hình thức tiếp cận cộng đồng thông qua các câu lạc bộ, tổ tư vấn. Các mô hình không chỉ tuyên truyền, vận động mà còn đi vào chiều sâu, hỗ trợ trực tiếp thanh niên và gia đình DTTS có nguy cơ cao, đồng thời, gắn với các hoạt động văn hóa, thể thao, xây dựng đời sống mới, góp phần tạo nên sự thay đổi bền vững.

“Đây là những kết quả mang tính đột phá, có ý nghĩa to lớn, thể hiện sự chuyển biến mạnh mẽ cả về ý thức cộng đồng, sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị và hiệu quả của các mô hình đã triển khai. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng dân số, xây dựng đời sống văn hóa tiến bộ, bình đẳng giới, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc theo hướng văn minh, phát triển bền vững”, bà Cil Bri - Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo khẳng định.

Nâng cao năng lực cho cán bộ

Theo bà Cil Bri, một trong những nguyên nhân khiến tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống còn tồn tại xuất phát từ điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đặc thù của vùng đồng bào DTTS. Tỷ lệ hộ nghèo cao, trình độ dân trí còn thấp, phong tục tập quán lạc hậu vẫn tồn tại bền vững qua nhiều thế hệ. Nhận thức về Luật Hôn nhân và Gia đình của một bộ phận người dân còn hạn chế. Một số nơi vẫn còn duy trì các phong tục, tập quán lạc hậu nên tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống dễ xảy ra.

Giai đoạn 2026 - 2030, Sở Dân tộc và Tôn giáo sẽ tiếp tục phối hợp với Sở Y tế và hội liên hiệp phụ nữ các cấp tổ chức tập huấn cho đội ngũ cộng tác viên dân số, cán bộ thôn, chi hội, đoàn thể và người có uy tín trong cộng đồng DTTS. Nội dung tập huấn tập trung vào tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đối với sức khỏe, chất lượng giống nòi, cùng công tác vận động xóa bỏ hủ tục, nâng cao chất lượng dân số và đời sống Nhân dân.

Chương trình được triển khai tại các địa bàn vùng DTTS, miền núi có tỷ lệ hoặc nguy cơ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cao để xác định các hoạt động ưu tiên và tăng cường nguồn lực trong triển khai thực hiện. Dự án được thực hiện lồng ghép với các chương trình, đề án, kế hoạch khác có liên quan, đã và đang triển khai thực hiện tại các địa phương bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả và không chồng chéo. Đồng thời, tăng cường cơ chế phối hợp giữa hệ thống làm công tác dân tộc và tôn giáo trong việc phát hiện sớm, can thiệp sớm các trường hợp có nguy cơ tảo hôn ở vùng đồng bào DTTS.

Hồng Thắm.