ĐBQH Lâm Đồng góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ

Tại phiên thảo luận tại hội trường, các ĐBQH tỉnh Lâm Đồng đã đóng góp nhiều ý kiến quan trọng, phân tích sâu cả ở góc độ lý luận và thực tiễn, góp phần hoàn thiện dự thảo luật theo hướng đồng bộ, minh bạch và phù hợp với bối cảnh mới.

Đại biểu Dương Khắc Mai, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng góp ý thảo luận

Góp ý vào dự thảo luật, đại biểu Dương Khắc Mai, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng đánh giá cao việc cơ quan soạn thảo đã tiếp thu nhiều ý kiến của ĐBQH, chỉnh lý dự thảo theo hướng rõ ràng hơn, phù hợp với yêu cầu mới của nền kinh tế số.

Tuy nhiên, đi sâu vào từng nội dung, đại biểu cho rằng vẫn còn những điểm cần được quy định cụ thể để tránh vướng mắc trong triển khai thực tế. Đáng chú ý là khoản 13 về khái niệm kiểu dáng công nghiệp được sửa đổi, bổ sung thêm phạm vi bảo hộ đối với “sản phẩm phi vật lý”.

Theo đại biểu, việc bổ sung này là “một bước tiến phù hợp với thực tiễn phát triển của thiết kế số và các sản phẩm được số hóa”. Nhưng dự thảo lại chưa làm rõ “hình dáng bên ngoài của sản phẩm phi vật lý” được hiểu và nhận diện như thế nào, trong khi sản phẩm số có thể tồn tại dưới nhiều dạng thức khác nhau.

Nếu không có tiêu chí cụ thể, cơ quan thẩm định sẽ khó phân biệt đâu là đặc tính mang tính tạo dáng, đâu là yếu tố thuộc phần mềm lập trình, đâu là yếu tố chức năng hay sáng tạo nghệ thuật thuộc quyền tác giả.

Điều này có thể dẫn đến việc đăng ký tùy tiện, thậm chí chiếm giữ trái phép thiết kế số, gây nhầm lẫn với quyền tác giả và tạo bất lợi cho doanh nghiệp Việt Nam khi cạnh tranh quốc tế.

Từ những vướng mắc trên, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định:
Sản phẩm phi vật lý chỉ được bảo hộ kiểu dáng công nghiệp khi có hình thức thể hiện rõ ràng, ổn định, có thể kiểm chứng khách quan bằng phương tiện kỹ thuật.

Đại biểu cho rằng, cần giao Chính phủ quy định chi tiết các tiêu chí đánh giá tính mới, tính sáng tạo, phương thức mô tả, chuẩn hóa hồ sơ đối với sản phẩm số, nhằm đảm bảo minh bạch và tránh xung đột với các quyền sở hữu trí tuệ khác.

Góp ý về khoản 4 bổ sung vào sau khoản 3 Điều 7 của dự thảo, đại biểu Dương Khắc Mai cho rằng, mục đích tăng cường bảo vệ quyền xác lập trước là đúng, nhưng cách quy định hiện tại lại chưa phù hợp với cấu trúc bảo hộ của Luật SHTT.

Theo Điều 117 của Luật hiện hành, các đối tượng không đáp ứng điều kiện bảo hộ, bao gồm trường hợp trùng hoặc gây nhầm lẫn sẽ bị từ chối ngay từ giai đoạn thẩm định đơn. Như vậy, cơ chế pháp lý đã xử lý đầy đủ xung đột giữa quyền xác lập trước và sau.

Trong khi đó, dự thảo lại quy định đối tượng được cấp văn bằng sau đó có thể bị hủy nếu xâm phạm quyền xác lập trước. Điều này có thể dẫn đến tình trạng những đối tượng vốn phải bị loại từ đầu vẫn có thể được cấp văn bằng, sau đó doanh nghiệp mới phát hiện rủi ro bị hủy bỏ, gây mất ổn định pháp lý, ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh.

Vì vậy, đại biểu kiến nghị không bổ sung khoản 4 Điều 7, tránh tạo cơ chế song trùng và giảm tính ổn định của quyền sở hữu công nghiệp.

ĐBQH tỉnh Lâm Đồng Trần Hồng Nguyên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội góp ý thảo luận tại hội trường

Đóng góp ý kiến tại dự thảo, ĐBQH tỉnh Lâm Đồng Trần Hồng Nguyên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho rằng, cần tập trung vào nội dung khoản 2 Điều 1 về bổ sung khoản 5 Điều 7, liên quan đến việc cho phép tổ chức, cá nhân được sử dụng văn bản và dữ liệu đã được công bố hợp pháp để phục vụ nghiên cứu, huấn luyện và phát triển AI.

Đại biểu cho rằng, đây là nội dung cần được cân nhắc hết sức thận trọng, bởi nó tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích của tác giả, chủ sở hữu tác phẩm.

Theo phân tích của đại biểu, việc các nhà phát triển AI cần dùng tác phẩm có bản quyền để huấn luyện mô hình giống như doanh nghiệp phải trả tiền cho nguyên liệu đầu vào. Nếu nội dung đó quan trọng, việc trả phí là tất yếu và phù hợp với nguyên tắc cốt lõi của pháp luật SHTT.

Đại biểu đánh giá, quy định “không gây thiệt hại đến lợi ích” trong dự thảo hiện còn mơ hồ, thiếu tiêu chí cụ thể, có thể tạo khoảng trống pháp lý, khiến chủ sở hữu quyền bị động và gây rủi ro, không tương thích với Công ước Berne về ngoại lệ quyền tác giả.

Đại biểu cũng dẫn chứng kinh nghiệm quốc tế như ở Hoa Kỳ, báo cáo của Cục Bản quyền (5/2025) khẳng định không thể mặc định coi việc dùng tác phẩm có bản quyền để huấn luyện AI là “sử dụng hợp lý”. Tương tự tại Australia (27/10/2025), Chính phủ tuyên bố không đưa ngoại lệ này vào Luật Bản quyền.

Trong khi đó, dự luật lại được xây dựng theo thủ tục rút gọn và chưa có báo cáo đánh giá tác động đầy đủ.

Vì vậy, đại biểu Trần Hồng Nguyên kiến nghị, chưa nên quy định nội dung này, cần tiếp tục nghiên cứu, tham vấn đối tượng chịu tác động, đánh giá kinh nghiệm quốc tế và hoàn thiện khung pháp lý chặt chẽ hơn trước khi ban hành.

Các ĐBQH tỉnh Lâm Đồng ủng hộ đồng bào khắc phục hậu quả của thiên tai

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT sẽ tiếp tục được cơ quan soạn thảo tổng hợp, tiếp thu và trình Quốc hội xem xét theo quy trình.

Tại Kỳ họp, các ĐBQH đã hưởng ứng lời kêu gọi của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ủng hộ tối thiểu một ngày lương để cùng Nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai.

Nguyệt Thu