ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh): Bổ sung trách nhiệm giám sát sau dẫn độ của cơ quan có thẩm quyền

Nhấn mạnh việc ban hành Luật Dẫn độ là bước tiến quan trọng trong tiến trình hoàn thiện thể chế pháp lý về hợp tác tư pháp quốc tế, ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) cho biết: lần đầu tiên, hoạt động dẫn độ được điều chỉnh bởi một đạo luật độc lập, có hệ thống, thay vì chỉ là một chương trong Luật Tương trợ tư pháp. Việc này không chỉ bảo đảm tính chủ quyền pháp lý quốc gia mà còn khẳng định trách nhiệm quốc tế và năng lực nội luật hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam.

ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận tại Hội trường. Ảnh: Hồ Long

Về nguyên tắc dẫn độ (khoản 2 Điều 4), dự thảo luật quy định các nguyên tắc cơ bản như: tôn trọng độc lập, chủ quyền, không can thiệp nội bộ, phù hợp pháp luật và điều ước quốc tế, song đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung thêm nguyên tắc “bảo đảm quyền con người, quyền công dân”. Theo đai biểu, đây không chỉ là yêu cầu chính trị - pháp lý mà còn là chuẩn mực quốc tế mà Việt Nam đang thực hiện theo Hiến pháp năm 2013 và Công ước chống tra tấn (CAT).

“Nguyên tắc nhân đạo cần được hiến định trong Luật Dẫn độ để khẳng định: hợp tác tư pháp quốc tế của Việt Nam là hợp tác có điều kiện, có giới hạn và lấy con người làm trung tâm”- đại biểu nhấn mạnh.

Liên quan đến các trường hợp có thể bị dẫn độ (khoản 1 Điều 7), dự thảo quy định dẫn độ với tội danh có hình phạt tù từ 1 năm trở lên, đại biểu cho rằng mức định lượng này quá thấp, dễ dẫn đến mở rộng phạm vi dẫn độ cả với các hành vi ít nghiêm trọng. Theo đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc nâng ngưỡng hình phạt tối thiểu lên từ 2 năm tù trở lên, phù hợp thông lệ của nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore. "Việc này vừa đảm bảo hiệu quả hợp tác tư pháp, vừa tránh lãng phí nguồn lực hành chính cho các vụ việc nhỏ, đồng thời thể hiện chính sách nhân đạo - chỉ dẫn độ đối với hành vi có tính nguy hiểm thực sự cho xã hội"- đại biểu nhấn mạnh.

Về bảo đảm nguyên tắc “đặc thù” trong dẫn độ (khoản 1 Điều 15), đại biểu Nguyễn Tâm Hùng tán thành với quy định người bị dẫn độ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội khác ngoài tội danh yêu cầu dẫn độ, song đề nghị cân nhắc bổ sung trách nhiệm giám sát sau dẫn độ của cơ quan có thẩm quyền Việt Nam, cụ thể là Bộ Công an. Đại biểu cho rằng, nên quy định rõ trách nhiệm định kỳ theo dõi, báo cáo việc thực hiện cam kết không truy tố thêm tội khác của nước nhận dẫn độ, nhằm bảo vệ công dân và đảm bảo tính minh bạch trong hợp tác tư pháp.

Về các trường hợp từ chối dẫn độ (khoản 1 Điều 41), đại biểu cho rằng, quy định hiện nay đã bao quát các căn cứ từ chối hợp lý như bảo vệ công dân Việt Nam, ngăn ngừa đối xử thiếu nhân đạo, nhưng đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung thêm căn cứ “tình trạng sức khỏe đặc biệt hoặc bệnh hiểm nghèo” của người bị yêu cầu dẫn độ, để thể hiện chính sách nhân đạo, đồng thời phù hợp thông lệ của Liên Hợp Quốc về quyền con người trong dẫn độ và tị nạn.

Hải Thanh