ĐBQH: Nhiều vật chứng đã hoàn thành 'chứng minh tội phạm' và không còn giá trị nhưng không thể tiêu hủy

Thảo luận tại tổ về dự án Nghị quyết thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự, nhiều đại biểu đề nghị cần rà soát, bổ sung biện pháp “tịch thu, tiêu hủy” trong xử lý vật chứng.

Theo các đại biểu, thực tiễn giải quyết các vụ án hình sự, hiện nay vẫn còn tình trạng nhiều vật chứng, tài sản chưa được xử lý triệt để, trong đó nhiều vật chứng, tài sản trong các giai đoạn tố tụng khác nhau thời gian dài không xử lý được, gây thất thoát, hư hỏng, tốn kém trong bảo quản.

Bên cạnh đó, Luật Tố tụng hình sự hiện hành chưa có quy định về việc xử lý vật chứng, tài sản là tiền, bất động sản, tài sản gắn liền với đất, giấy tờ có giá…; chưa có quy định trực tiếp về việc áp dụng biện pháp “tạm ngừng giao dịch; tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng, thay đổi hiện trạng tài sản” để bảo đảm áp dụng các biện pháp xử lý dẫn đến việc xử lý vật chứng, tài sản còn gặp nhiều khó khăn.

Cho ý kiến cụ thể về các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản, đại biểu Nguyễn Văn Thuận (đoàn TP. Cần Thơ) nêu rõ, dự thảo Nghị quyết đưa ra 5 biện pháp xử lý vật chứng, tài sản gồm: Trả lại tiền cho bị hại hoặc gửi tiền vào ngân hàng để chờ xử lý; Nộp tiền bảo đảm để hủy bỏ việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa; Cho phép mua bán, chuyển nhượng vật chứng, tài sản và xử lý tiền thu được từ việc mua bán, chuyển nhượng; Giao vật chứng, tài sản cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp để quản lý, khai thác, sử dụng; Tạm ngưng giao dịch, tạm dừng việc đăng ký, chuyển nhượng sở hữu, quyền sử dụng tài sản.

Tuy nhiên, trong thực tiễn, có những vật chứng, tài sản cần thiết phải tịch thu (như thuốc lá lậu, cây thuốc phiện; động vật nguy cấp, quý, hiếm nếu không trả về tự nhiên sẽ chết ngay…) hoặc vật chứng phải tiêu hủy ngay (vi khuẩn gây bệnh, hóa chất gây ô nhiễm môi trường). Do đó, đại biểu đề xuất đưa thêm vào dự thảo Nghị quyết biện pháp xử lý vật chứng bằng “tịch thu, tiêu hủy”.

Đại biểu Trần Thị Thu Phước (đoàn Kon Tum) phát biểu thảo luận

Tán thành quan điểm trên, đại biểu Trần Thị Thu Phước (đoàn Kon Tum) phân tích, vật chứng, tài sản liên quan đến các vụ án hình sự thường có nguồn gốc và tính chất phức tạp. Do đó, để giảm rủi ro đối với 2 biện pháp quy định tại Điều 3 dự thảo Nghị quyết là nộp tiền bảo đảm để hủy bỏ việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa; Cho phép mua bán, chuyển nhượng vật chứng, tài sản và xử lý tiền thu được từ việc mua bán, chuyển nhượng, đại biểu kiến nghị cần quy định bổ sung điều kiện thực hiện 2 biện pháp này là có cơ sở khẳng định cơ quan chức năng có khả năng “theo dấu” vật chứng, tài sản sau khi áp dụng biện pháp xử lý để đảm bảo giải quyết được trong trường hợp tranh chấp về quyền sở hữu đối với vật chứng, tài sản đã áp dụng biện pháp xử lý theo quy định.

Đồng thời, thời gian qua, có một số vụ án mà vật chứng đã hoàn thành sứ mệnh “chứng minh tội phạm” và không còn giá trị trên thực tế nhưng không thể “tiêu hủy” vì phải đợi hoàn thành tất cả các giai đoạn của vụ án gây lãng phí ngân sách và nguồn lực rất lớn. Do đó, đại biểu kiến nghị bổ sung cơ chế “tịch thu, tiêu hủy” trong dự thảo Nghị quyết. Việc xử lý vật chứng, tài sản một cách kịp thời sẽ giúp tránh tình trạng lưu giữ quá lâu, gây lãng phí ngân sách và nguồn lực quản lý.

Huệ Linh