ĐBQH Trần Hoàng Ngân: Cần nới trần nợ công cho TP.HCM để làm đường sắt đô thị

Sáng 26-5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi).

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) cho rằng, trong bối cảnh triển khai chủ trương hợp nhất, sáp nhập các đơn vị hành chính địa phương, việc điều chỉnh tăng dư nợ vay của ngân sách địa phương là cần thiết để đáp ứng yêu cầu đầu tư phát triển trong tình hình mới.

Các đô thị đặc biệt cần được nới trần nợ công

Theo ông Ngân, việc sáp nhập từ 63 còn 34 tỉnh, thành đòi hỏi nguồn lực rất lớn để kết nối nội thành, liên kết vùng. “Đặc biệt, các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội đang gánh vác nhiều dự án trọng điểm quốc gia, như đường sắt đô thị nên rất cần được nới trần nợ công”, ông đề nghị.

Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân (TP.HCM).

Ông Ngân dẫn chứng, trong giai đoạn 2026–2030, TP.HCM dự kiến cần khoảng 1,1 triệu tỷ đồng cho đầu tư công, trong đó nguồn thu từ đất ước khoảng 550.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, với mức điều tiết ngân sách trung ương hiện tại là 30%, thành phố sẽ hụt thu khoảng 165.000 tỷ trong 5 năm, tương đương mỗi năm giảm 33.000 tỷ đồng.

“Điều này ảnh hưởng đến kế hoạch đầu tư công của thành phố trong thời gian tới”, ông Ngân nói, đồng thời nhấn mạnh riêng tuyến đường sắt đô thị đã cần tới 40 tỷ USD trong 10 năm, với 16 tỷ USD cần trong 5 năm đầu. Ngoài ra, TP.HCM còn phải lo nguồn lực để kết nối với Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, mở rộng các tuyến quốc lộ, xây dựng nhiều cây cầu chiến lược.

“Nguồn thu từ đất là cực kỳ quan trọng. Tôi đề nghị trung ương trong 10 năm tới chưa thu phần này, hoặc nếu có thu thì cũng chỉ nên ở mức 5–10%”, ông Ngân kiến nghị.

Đừng để “tiền trong két mà lãi vay vẫn phải trả”

Góp ý vào dự luật, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Giang) lại nêu nghịch lý đang tồn tại trong quản lý ngân sách: “Tiền trong két nhưng không giải ngân được, trong khi lãi vay ngân sách vẫn phải trả”.

Theo ông Lâm, hiện nhiều địa phương đã được cho phép tăng dư nợ vay để đầu tư các dự án trọng điểm, nhưng đến nay vẫn chưa có tổng kết, đánh giá hiệu quả thực thi chính sách.

Ông bày tỏ lo ngại nếu luật hóa việc nâng trần nợ vay cho tất cả địa phương, có thể dẫn tới tình trạng phân tán nguồn lực quốc gia vào các dự án nhỏ lẻ, trong khi các dự án lớn lại không có dư địa để vay vốn.

Đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Bắc Giang)

Đối với nguồn tăng thu, tiết kiệm chi, ông Lâm cho rằng cần ưu tiên cho các dự án đang triển khai, có khả năng hấp thu vốn tốt. Nếu sử dụng cho dự án mới thì phải nằm trong kế hoạch đầu tư trung hạn và đủ điều kiện thực hiện, không nên bố trí dàn trải cho các dự án bổ sung đột xuất. “Các yêu cầu đột xuất đã có nguồn dự phòng xử lý rồi”, ông nói.

Ông Lâm cũng chỉ ra thực tế thời gian qua, cả ở Trung ương và địa phương đều có tình trạng bố trí vốn cho các dự án chưa thực sự cấp bách, chưa được chuẩn bị kỹ, dẫn đến khó triển khai.

“Tiền trong két, nhưng không thể giải ngân, phải chuyển nguồn qua nhiều năm, làm tăng tổng chuyển nguồn, tăng tồn ngân quỹ. Trong khi đó, ngân sách đi vay thì vẫn phải trả lãi, đó là sự lãng phí không nhỏ”, ông nhấn mạnh.

Một điểm đáng chú ý khác là hiện tượng một số địa phương cố tình dự toán thu thấp để “vượt thu”, từ đó hợp thức hóa việc bố trí vốn cho các dự án ngoài kế hoạch. “Khi có tiền tăng thu thì phung phí vào các dự án nhỏ lẻ. Khi cần làm việc lớn lại thiếu nguồn. Cần có quy định chặt chẽ để bảo đảm sử dụng hiệu quả các nguồn lực ngân sách”, đại biểu Lâm đề nghị.

NHÓM PHÓNG VIÊN