Dễ bị phình máu não nếu lạm dụng rượu bia, thuốc lá

Bệnh nhân đã hồi phục sau ca mổ - Ảnh: Phong Phạm

Đây là trường hợp đầu tiên được thực hiện tại BVĐKTƯCT và ĐBSCL. Bệnh nhân là bà Võ Thị H. (SN 1970, ngụ H.Năm Căn, tỉnh Cà Mau) được tuyến trước chuyển đến nhập viện ngày 17.6 vì triệu chứng đau đầu dữ dội, buồn nôn với tri giác lơ mơ. Tiền sử bệnh nhân bị tăng huyết áp.

Sau khi nhập viện, bệnh nhân nhanh chóng được chụp cắt lớp vi tính mạch máu não để chẩn đoán xác định thương tổn. Kết quả cho thấy bệnh nhân bị xuất huyết khoang dưới nhện do vỡ túi phình đỉnh động mạch nền có hình dạng phức tạp kèm theo 1 túi phình khác chưa vỡ ở động mạch não giữa bên phải.

Sau khi hội chẩn, các bác sĩ quyết định chọn lựa phương pháp phẫu thuật vi phẫu kẹp cổ túi phình. Mục đích giải quyết triệt để túi phình phức tạp, và loại bỏ cả túi phình não giữa bên phải chưa vỡ trong 1 cuộc mổ.

Ngày 21.6, ê kíp phẫu thuật thần kinh gồm BS.CK1 Nguyễn Quang Hưng, BS Hà Thoại Kỳ cùng BS Nguyễn Công Danh phối hợp điều trị cho bệnh nhân. Phẫu thuật được thực hiện tỉ mỉ dưới kính vi phẫu, các cấu trúc mạch máu và thần kinh được bóc tách rõ ràng, dẫn đường đến vị trí của túi phình. Sau 5 giờ mổ căng thẳng, cả 2 túi phình đã được kẹp hết cổ, loại bỏ hoàn toàn ra khỏi vòng tuần hoàn não mà vẫn bảo vệ được các cấu trúc mạch máu và thần kinh quan trọng.

Bệnh nhân được hồi sức sau mổ tích cực và kiểm tra CT mạch máu não để chắc chắn rằng kẹp clip nằm đúng vị trí, không sót cổ túi phình hoặc phạm phải các mạch máu lân cận. Sáng 1.7 bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, sinh tồn ổn, bớt đau đầu nhiều.

Hình ảnh não của bệnh nhân trước và sau phẫu thuật - Ảnh: Phong Phạm

Phình đỉnh động mạch nền là vị trí phổ biến nhất của phình động mạch phát sinh từ tuần hoàn não sau. Phẫu thuật túi phình đỉnh động mạch nền là một trong những thách thức đối với phẫu thuật viên thần kinh, do túi phình ở vị trí này thường nằm sâu bao quanh các cấu trúc mạch máu và thần kinh quan trọng, trong đó đặc biệt là thân não và các nhánh xiên cấp máu cho các vùng não sâu.

Việc tiếp cận thương tổn ở vị trí này cũng là một vấn đề, vì phẫu trường hẹp và sâu, ít quen thuộc so với túi phình tuần hoàn trước. Bản thân túi phình tuần hoàn sau vỡ thường gây ra tỉ lệ tử vong cao hơn tuần hoàn trước, đặc biệt là túi phình đỉnh thân nền. Việc phẫu thuật thường khó khăn, tuy nhiên lựa chọn phẫu thuật trong một số trường hợp nhất định thì cũng có thể phẫu thuật được và mang lại hiệu quả cao.

Theo TS.BS Hà Tấn Đức - Trưởng đơn vị Can thiệp đột quỵ (BVĐKTƯCT): “Phình mạch máu não là tình trạng phồng lên của mạch máu trong não từ một điểm yếu của lớp nội mạc của thành mạch máu. Vỡ phình mạch mạch máu não là biến chứng nặng nề nhất của bệnh, gây đột quỵ não, chảy máu não, thường chảy máu trong ở màng não, có thể chảy máu não thất hoặc kết hợp.

Triệu chứng là đau đầu dữ dội, nôn, buồn nôn, tăng huyết áp, ý thức có thể bình thường, hoặc lơ mơ, thậm chí hôn mê, bại liệt nửa người, khó nói hoặc không nói được. Bệnh phình động mạch não có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, riêng nguy cơ vỡ phình mạch thường gặp nhất ở người già từ 55 - 65 tuổi trở lên, khoảng 20% ca phình mạch não xảy ra ở độ tuổi từ 15 - 45”.

Mục tiêu tức thời của việc xử trí bệnh nhân bị vỡ phình mạch não là ngăn chặn xuất huyết lần 2, chảy máu lại có tỷ lệ tử vong hoặc tàn tật nặng lên đến 60 - 80%. Lựa chọn điều trị tốt nhất tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, tùy thuộc vào vị trí, kích thước và hình dáng của túi phình. Độ tuổi và tình trạng lâm sàng của bệnh nhân cũng là yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn điều trị.

Ngoài yếu tố tuổi tác, những người thường xuyên hút thuốc lá; cao huyết áp; uống nhiều rượu, bia, lạm dụng thuốc lá; phụ nữ ở độ tuổi mãn kinh có mức estrogen thấp; tiền sử gia đình bị phình mạch não; người bị chấn thương, tổn thương mạch máu… là nhóm có nguy cơ bị phình mạch máu não, được khuyến cáo cần khám tầm soát bệnh lý nguy hiểm này.

Phong Phạm