Đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật, bảo đảm phòng chống tham nhũng, tiêu cực

Đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Cho ý kiến vào Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2024 tại Phiên họp thứ 37 trước khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 tới, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, về cơ bản Báo cáo này đã nêu được nhiều vấn đề liên quan đến việc triển khai thực hiện các công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thời gian vừa qua. Chính phủ, các cơ quan, các địa phương đã triển khai quyết liệt, hiệu quả, tạo ra sự tập trung, thống nhất từ Trung ương đến địa phương và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Các ý kiến đồng tình với đánh giá trong Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp về tình trạng tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực vẫn còn nghiêm trọng, diễn biến phức tạp, nổi lên là các sai phạm lớn ở một số lĩnh vực như: quy hoạch, xây dựng, năng lượng, đấu thầu, quản lý tài sản công, quản lý, sử dụng đất đai, khai thác tài nguyên, khoáng sản...; phương thức, thủ đoạn phổ biến là lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn trong việc triển khai thực hiện các dự án để tạo điều kiện cho doanh nghiệp, lợi dụng ảnh hưởng của người có chức vụ, quyền hạn... để trục lợi.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga

Những sai phạm về tham nhũng, tiêu cực thời gian qua cho thấy có sự buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm của nhiều tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu trong công tác quản lý nhà nước trong một số lĩnh vực. Công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn chưa được quan tâm đúng mức…

Trước những tồn tại, hạn chế đó, các ý kiến đề nghị Báo cáo của Chính phủ cần phân tích, làm rõ hơn về công tác phòng, chống tiêu cực. Đồng thời đề nghị Chính phủ cần tổng kết, đánh giá, nhận diện đầy đủ các hạn chế và nguyên nhân để dự báo đúng tình hình tham nhũng; trên cơ sở đó xác định rõ nguyên nhân chủ yếu và đề ra giải pháp đột phá để phòng, chống có hiệu quả.

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật; đề cao trách nhiệm, nhất là của người đứng đầu trong công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật, bảo đảm phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật. Cùng với đó, khẩn trương nghiên cứu, khắc phục những vướng mắc, bất cập trong các quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng, về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, về xử lý vật chứng là tài sản và tài sản liên quan đến vụ án trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử... theo yêu cầu tại các văn kiện, nghị quyết của Đảng.

Làm rõ công tác phòng, chống tiêu cực, lợi ích nhóm

Góp ý vào nội dung này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy cho biết, vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành một loạt các quy định liên quan đến công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong từng lĩnh vực cụ thể và đây cũng là cơ sở chính trị hết sức quan trọng trong việc triển khai hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Phương Thủy nhận thấy, Báo cáo của Chính phủ có nêu tình hình về công tác phòng, chống tham nhũng và tiêu cực nhưng khi phân tích, đánh giá về từng mặt hoạt động cụ thể mới chỉ tập trung vào mảng công tác về phòng, chống tham nhũng, về phần tiêu cực, lợi ích nhóm chưa thấy được đề cập.

“Mặc dù nội dung này trong Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp tháng 9/2023, Thường vụ có yêu cầu cần bổ sung phần đánh giá liên quan đến công tác phòng, chống tiêu cực, nhưng trong báo cáo năm nay chúng tôi thấy nội dung này hết sức mờ nhạt và cũng chưa được phân tích, đánh giá làm rõ”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy nêu rõ.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, đây chính là những mảng chúng ta còn chưa có những quy định cụ thể cũng như cách thức triển khai thực hiện còn chưa rõ, chưa thống nhất, do đó ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả của công tác này.

Cơ bản nhất trí với những giải pháp, biện pháp phòng, chống tham nhũng được nêu trong Báo cáo, tuy nhiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy đề nghị ngoài những biện pháp liên quan đến hoàn thiện pháp luật, thể chế, cần rà soát, nghiên cứu và đề xuất các giải pháp cần thiết để có cơ sở pháp lý xử lý một cách dứt điểm và có hiệu quả các vấn đề phát sinh từ việc xử lý các hậu quả của các vụ án về tham nhũng.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy

Theo đại biểu Nguyễn Phương Thủy, Thanh tra Chính phủ là cơ quan được giao giúp nghiên cứu, rà soát và đề xuất những giải pháp để xử lý các vấn đề vướng mắc, khó khăn liên quan đến việc thực hiện các dự án đầu tư cũng như liên quan đến việc quản lý đất đai trong các kết luận về thanh tra, kiểm tra, các bản án tại một số tỉnh, thành phố.

“Vừa qua án tham nhũng chúng ta đã xử lý xong, nhưng hậu quả còn lại, quyền lợi của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có liên quan không phải là những cơ quan trực tiếp liên quan đến hành vi tham nhũng nhưng có bị ảnh hưởng, bị tác động, vậy bây giờ xử lý những việc đó như thế nào? Chúng tôi thấy các cơ quan còn rất nhiều vướng mắc và đến nay cũng chưa thấy giải pháp để xử lý vấn đề này như thế nào?”, đại biểu Nguyễn Phương Thủy băn khoăn.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy cho rằng, nếu tiếp tục kéo dài tình trạng này thì sẽ gây lãng phí nguồn lực rất lớn về đất đai cũng như các dự án đang triển khai phải dừng lại để chờ quyết định của các cơ quan có thẩm quyền, vì vậy, đây cũng là nội dung cần phải tập trung giải quyết trong năm 2025. “Các vụ án tham nhũng đã được phát hiện và xử lý, nhưng hậu quả của tham nhũng cũng không thể bị kéo dài, gây ra những sự lãng phí các nguồn lực của xã hội”, đại biểu nêu rõ.

Cùng quan điểm nêu trên, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết, hiện nay tất cả các địa phương đã thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và đã quán triệt tới các đơn vị, các cấp, các ngành đều nhấn mạnh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Đề nghị Báo cáo của Chính phủ cần đánh giá sâu sắc hơn về công tác phòng, chống tiêu cực.

“Ở đây tiêu cực chính là tham nhũng vặt, là những biểu hiện hàng ngày, v.v. Tôi nghĩ rằng, biểu hiện trước của tham nhũng là tiêu cực. Đối với những biểu hiện của tiêu cực, đề nghị cần đánh giá sâu sắc, kỹ hơn”, Trưởng Ban Công tác đại biểu đề nghị.

Nêu đậm nét công tác chuyển đổi số trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải

Về thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho rằng, cần nghiên cứu, làm sâu sắc hơn vấn đề liên quan tới biện pháp về công tác chuyển đổi số trong việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng và tiêu cực.

Đồng tình với nhiều biện pháp đã nêu trong Báo cáo, tuy nhiên Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị Chính phủ cần quan tâm thêm đến công tác chuyển đổi số, Báo cáo cần nêu đậm nét hơn nữa công tác chuyển đổi số trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

“Ở đây nêu các dịch vụ hành chính công, tiêu dùng không dùng tiền mặt, v.v. Báo cáo đã nêu nhiều biện pháp nhưng tôi đề nghị cần có những mô hình thí điểm hoặc đánh giá, tổng kết đậm nét hơn về những kiến nghị trong vấn đề chuyển đổi số trong công tác phòng, chống tham nhũng và tiêu cực thời gian tới đây như thế nào?”, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nêu rõ.

Bên cạnh đó, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết, hiện nay Ban Dân nguyện đã có phần mềm về quản lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và phần mềm quản lý kiến nghị của cử tri, đã kết nối tới các Đoàn đại biểu Quốc hội để các Đoàn đại biểu Quốc hội ở tỉnh, thành phố cập nhật vào. Tuy nhiên, Trưởng Ban Công tác đại biểu bày tỏ băn khoăn, nếu tổng thể trên toàn quốc thì đây chỉ là kênh bên khối dân cử, còn kênh bên khối thanh tra, thanh tra các tỉnh, thành phố để phối hợp và khai thác đến mức độ nào, cấp quyền khai thác đến đâu, đại biểu Quốc hội có thể được cấp quyền sử dụng phần mềm này? Đề nghị Tổng Thanh tra Chính phủ quan tâm thêm việc kiểm tra công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, đặc biệt đối với các cấp xã, phường.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong

Làm rõ thêm ý kiến về Báo cáo của Chính phủ chỉ mới đánh giá được những nội dung về tham nhũng nhưng chưa đánh giá sâu và làm rõ về tiêu cực, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, hiện nay chưa có quy định cụ thể về tiêu chí đánh giá mang tính định lượng về tiêu cực, mà đánh giá tiêu cực hiện nay chỉ mang tính định tính và chủ yếu là suy thoái, biến chất, tự diễn biến, tự chuyển hóa.

“Mới đây tại phiên họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước nêu rõ, từ tiêu cực dẫn đến tham nhũng và tiêu cực là nguyên nhân chính dẫn tới tham nhũng và là một trong những nguyên nhân của tham nhũng”, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết.

Do vậy, để khắc phục vấn đề này, Tổng Thanh tra Chính phủ cho rằng, tới đây các cơ quan chức năng sẽ tham mưu cho Chính phủ, kể cả Ban Chỉ đạo xác định tiêu chí và làm rõ hơn việc này. Vì thực tế “tiêu cực” mới được đưa vào trong chỉ đạo từ thời nguyên Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào năm 2022, nên đây là một khái niệm mới và nội dung mới.

Liên quan đến công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và Cơ sở dữ liệu quốc gia về khiếu nại, tố cáo, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, ngay từ nhiệm kỳ trước Thanh tra Chính phủ đã xây dựng xong Cơ sở dữ liệu quốc gia về khiếu nại, tố cáo và đưa vào hoạt động khai thác, tuy nhiên thời gian qua có trục trặc nhưng đã khắc phục được. Cho đến nay mới có 58 bộ, ngành, địa phương trong số hơn 90 bộ, ngành, địa phương kết nối được với Cơ sở dữ liệu quốc gia về khiếu nại, tố cáo, do vậy vẫn chưa hoàn thiện, và hiện Thanh tra Chính phủ đang đôn đốc vấn đề này./.

Bích Ngọc