Để chinh phục bài thi tiếng Anh tốt nghiệp THPT với nhiều điểm mới

Thí sinh thi tốt nghiệp THPT năm 2024. Ảnh: Xuân Phú.

Đòi hỏi năng lực vận dụng thực tiễn

Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 là năm đầu tiên các môn học được thi theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Vì vậy, nội dung, cấu trúc đề thi cũng được thay đổi để bám sát yêu cầu của những thay đổi và điều chỉnh đó. Ngoài ra, kể từ năm 2025, môn Tiếng Anh sẽ là một môn thi tự chọn chứ không phải là môn thi bắt buộc như những năm trước đó.

Với đề thi theo format trước đây, nội dung câu hỏi tập trung vào nhận biết cấu trúc ngữ pháp, điều này làm cho việc thi và ôn tập không quá khó. Học sinh chỉ cần nhớ cấu trúc, nhớ dấu hiệu và “mẹo” làm bài là có thể xử lý đề thi một cách hiệu quả. Tuy nhiên, việc học và thi như vậy sẽ dẫn đến thực trạng là học sinh không thể sử dụng được tiếng Anh một cách hiệu quả.

Tinh thần của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là định hướng phát triển năng lực, tăng cường yếu tố vận dụng thực tiễn ở các môn học. Do đó, nội dung và yêu cầu của đề thi tốt nghiệp THPT nói chung và môn Tiếng Anh nói riêng cũng được điều chỉnh theo tinh thần đó.

Thay vì những câu hỏi mang tính nhận biết, đề thi tiếng Anh cũng hướng tới yếu tố thực tiễn, có những đổi mới yêu cầu học sinh phải hiểu sâu, biết vận dụng và học đúng hướng thì mới có thể xử lý được.

Các câu hỏi ngữ pháp được gán vào một bối cảnh cụ thể và liên kết chặt chẽ với nhau, thay vì các trường hợp đơn lẻ không liên kết.

Vẫn là các câu hỏi trắc nghiệm đa lựa chọn nhưng đề thi từ năm 2025 yêu cầu học sinh hoàn thành một đoạn văn, thay vì trả lời một câu đơn lẻ. Việc này đã hạn chế được dựa vào cấu trúc, dấu hiệu hay mẹo để xử lý. Học sinh phải hiểu bối cảnh (hiểu đoạn văn) từ đó mới có thể chọn đúng được đáp án.

Tăng cường sự đa dạng từ vựng trong đề thi

Từ vựng là yếu tố quan trọng nhất trong đề thi, nhưng trong đề thi các năm trước, các câu hỏi từ vựng chỉ chiếm khoảng 40%. Còn bắt đầu từ năm nay, từ vựng chiếm khoảng 80%. Các từ vựng trải dài ở các chủ đề đã học trong chương trình lớp 12. Vì vậy, nếu thí sinh không có lượng từ vựng tốt, chắc chắn sẽ gặp khó khăn trong việc hoàn thành đề thi.

Thêm nữa, từ vựng cũng được gắn vào một văn cảnh cụ thể. Đó là lựa chọn từ để hoàn thành một đoạn văn, vì thế ngoài việc hiểu từ vựng trong đáp án, thí sinh phải dịch được đoạn văn đề bài. Nếu không, chắc chắn các em sẽ không thể làm được (vì không có mẹo hay đường tắt nào để giải quyết cả).

Vậy làm thế nào để học được từ vựng nhất là trong giai đoạn “nước rút”? Trong thời gian còn lại (khoảng 1 tháng) để tới kỳ thi tốt nghiệp THPT, thí sinh hãy sắp xếp thời gian để dịch lại các bài đọc trong các unit của chương trình SGK (trong phần getting started và phần closer look). Việc này sẽ giúp các em nắm được các từ vựng cần thiết trong bài thi sắp tới.

Kỹ năng viết ở dạng trắc nghiệm thay vì tự luận

Ở đề thi trước đây, thí sinh chỉ cần tập trung vào ngữ pháp, từ vựng và kỹ năng đọc hiểu trong quá trình ôn tập. Đề thi năm nay, còn kiểm tra kỹ năng viết của các em thông qua hai dạng bài: Sắp xếp lại các câu để hoàn thành đoạn hội thoại hay đoạn văn (dạng bài yêu cầu việc đọc hiểu và sắp xếp – yêu cầu học sinh phải có từ vựng và tư duy liên kết đoạn văn) và dạng bài hoàn thành đoạn văn bằng cách lựa chọn mệnh đề (dạng bài yêu cầu học sinh phải đọc hiểu và có hiểu biết về “ngữ pháp đoạn văn”).

Cụ thể, học sinh sẽ phải nắm chắc phân loại câu:

Câu đơn (simple sentence): Là câu có một mệnh đề độc lập (mệnh đề (có 1 chủ ngữ, 1 động từ và thành phần sau động từ) đã diễn tả một ý nghĩa hoàn chỉnh).

Câu ghép (compound sentence): Là câu có hai mệnh đề độc lập được nối với nhau bởi dấu chấm phẩy (;) hoặc bởi các liên từ đẳng lập (and, but, or, so, nor).

Cấu trúc câu ghép: Mệnh đề độc lập 1; mệnh đề độc lập 2. Mệnh đề độc lập 1, and/but/or/so/nor mệnh đề độc lập 2.

Câu phức (complex sentence): Là câu có một mệnh đề độc lập và một mệnh đề phụ thuộc (mệnh đề phụ thuộc bắt đầu bằng liên từ phụ thuộc như: because, although, if, when …).

Bài đọc hiểu không còn những câu hỏi bắt “key words” để chọn đáp án

Số lượng câu hỏi đọc hiểu gồm 18 câu, chia thành 2 đoạn văn (chiếm gần 50% bài thi), với các câu hỏi đa dạng và yêu cầu học sinh phải hiểu được đoạn văn, hiểu được câu hỏi và chọn đáp án.

Nếu chỉ áp dụng kỹ năng “scanning và skimming”, học sinh khó có thể làm được dạng bài này. Thay vì thế, hãy dịch cẩn thận toàn bộ đoạn văn để có thể trả lời đúng câu hỏi.

Thông thường, câu hỏi được chia theo từng đoạn văn. Ví dụ, đoạn 1 sẽ hỏi cho câu hỏi 1 và câu hỏi 2 của phần câu hỏi. Các em có thể dịch xong đoạn văn nào, thì trả lời luôn câu hỏi đó.

Phương pháp làm bài sẽ phải làm chi tiết như sau:

Bước 1: Dịch bài đọc (có thể dịch theo từng đoạn).

Bước 2: Dịch câu hỏi và các đáp án.

Bước 3: Đối chiếu với đoạn văn để chọn đáp án đúng.

Chiến lược ôn tập

Với dạng đề thi mới, việc học cũng thay đổi. Tuy nhiên, với thời gian ít ỏi còn lại, các em cần phải có chiến lược ôn tập hợp lý: Tập trung luyện đề trong thời gian 1 tháng cuối cùng.

Bước 1: Lựa chọn đề thi sát với đề minh họa của Bộ GD&ĐT.

Bước 2: Làm đề và có bấm thời gian (trong 50 phút), điều này để rèn bản thân đúng “điểm rơi phong độ” ở Kỳ thi thật.

Bước 3: Kiểm tra thật kỹ toàn bộ đáp án.

Bước 4: Rà soát những đáp án sai hoặc không hỏi mà mình không chắc chắn.

Bước 5: Ghi chép và ghi nhớ các vấn đề phát sinh.

Hải Bình