Giáo viên được xếp cao nhất trong thang bậc lương hành chính sự nghiệp

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Nhà giáo ngày 16/6. Ảnh: trang tin Quốc hội

Quốc hội hôm nay đã thông qua Luật Nhà giáo và có hiệu lực từ 1/1/2026, đặt nền móng pháp lý cho hàng loạt chính sách ưu đãi về lương, phụ cấp, chỗ ở và quyền tuyển dụng, đánh dấu bước chuyển lớn trong chính sách đối với giáo viên trên cả nước.

Luật mới quy định nhà giáo sẽ được xếp lương ở mức cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Ngoài ra, họ sẽ được hưởng phụ cấp đặc phù như phụ cấp trách nhiệm, ưu đãi, vùng khó khăn, giáo dục hòa nhập, thâm niên, lưu động…, cùng các khoản phụ cấp bổ sung tùy theo điều kiện công tác và vùng miền, theo quy định của pháp luật.

Đáng chú ý, các đối tượng làm việc tại các vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đặc biệt khó khăn, hoặc tham gia giáo dục hòa nhập, dạy tại trường chuyên biệt hay ngành nghề đặc thù, sẽ được hưởng chính sách lương và phụ cấp cao hơn.

Nếu cùng lúc thuộc nhiều diện được hưởng ưu đãi, họ sẽ nhận mức hỗ trợ cao nhất trong số các chính sách áp dụng.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - xã hội Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh, việc ưu tiên về lương và phụ cấp là nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về việc nâng cao vị thế và đời sống giáo viên.

Ông khẳng định chính sách này không đi ngược với định hướng cải cách tiền lương hiện nay. Với giáo viên khu vực ngoài công lập, việc trả lương vẫn theo nguyên tắc thỏa thuận, căn cứ vào luật lao động hiện hành.

Luật cũng lần đầu tiên hệ thống hóa các chính sách hỗ trợ dành cho nhà giáo, bao gồm trợ cấp theo tính chất công việc, khu vực công tác, hỗ trợ đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn, chăm sóc sức khỏe định kỳ và sức khỏe nghề nghiệp.

Các giáo viên làm nhiệm vụ xóa mù chữ, phổ cập giáo dục, dạy liên trường, biệt phái hoặc dạy tăng cường cũng được hưởng phụ cấp lưu động phù hợp.

Nhà giáo công tác ở vùng khó khăn chưa được bố trí nhà công vụ hoặc chỗ ở tập thể sẽ được hỗ trợ tiền thuê nhà tương đương, cùng chi phí đi lại và thanh toán tiền tàu xe khi thực hiện nhiệm vụ. Đối tượng bao gồm người dạy học ở miền núi, biên giới, hải đảo, trường chuyên biệt, giáo dục hòa nhập, hoặc dạy tiếng dân tộc thiểu số, tăng cường tiếng Việt, năng khiếu và nghệ thuật.

Nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao, Luật Nhà giáo cũng bổ sung nhóm chính sách ưu đãi đặc biệt cho người có trình độ chuyên môn cao, tài năng, hoặc giảng dạy tại vùng khó khăn, lĩnh vực trọng yếu. Các chính sách này bao gồm ưu tiên trong tuyển dụng, hỗ trợ thu nhập, tạo điều kiện làm việc và phát triển nghề nghiệp.

Đặc biệt, giáo viên mầm non nếu có nguyện vọng có thể nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 năm mà không bị giảm lương hưu, nếu đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội. Ngược lại, các nhà giáo có học hàm học vị cao, làm việc trong lĩnh vực đặc thù được quyền làm việc lâu hơn tuổi nghỉ hưu, nhằm giữ chân nhân lực chất lượng.

Về mặt đạo đức nghề nghiệp, Điều 11 của luật quy định rõ những hành vi nhà giáo bị nghiêm cấm. Trong đó có phân biệt đối xử giữa học sinh, gian lận trong tuyển sinh và đánh giá, ép buộc học thêm, thu các khoản trái quy định, hay lợi dụng chức danh nhà giáo để vi phạm pháp luật.

Ông Nguyễn Đắc Vinh làm rõ rằng luật không cấm dạy thêm, nhưng tuyệt đối cấm việc ép buộc học sinh học thêm.

Một điểm mới đáng chú ý là trao quyền chủ động tuyển dụng cho ngành giáo dục. Bộ trưởng Giáo dục và đào tạo sẽ quy định cụ thể việc tuyển dụng giáo viên mầm non và phổ thông. Ở bậc giáo dục nghề nghiệp và đại học công lập, thẩm quyền tuyển dụng thuộc về người đứng đầu cơ sở giáo dục. Với cơ sở ngoài công lập, quyền này được thực hiện theo quy chế nội bộ.

Bên cạnh đó, Luật Nhà giáo lần đầu xác lập rõ vị trí pháp lý cho nhà giáo ở cả cơ sở công lập và ngoài công lập. Giáo viên ngoài công lập được công nhận là người hành nghề đặc thù, có chuẩn nghề nghiệp và quyền, nghĩa vụ tương đương giáo viên công lập, thay vì chỉ là lao động hợp đồng như trước.

Luật cũng bảo đảm quyền được tôn trọng, bảo vệ danh dự và nhân phẩm của nhà giáo, nghiêm cấm việc lan truyền thông tin quy kết khi chưa có kết luận chính thức. Quy định này tạo cơ sở pháp lý để xử lý các hành vi xúc phạm, góp phần bảo vệ môi trường giáo dục lành mạnh.

Nhật Hạ