'Để không gian mạng là nơi lan tỏa những giá trị tích cực, nhân văn'
Bên cạnh những tác động tích cực, không gian mạng cũng mang đến nhiều thách thức với nhà quản lý và tác động tiêu cực đến người dùng. Dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng đang được lấy ý kiến để hoàn thiện.
Sáng ngày 22-10, tại trụ sở Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, (Bộ VH-TT&DL) diễn ra hội thảo lấy ý kiến đối với dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. Thứ trưởng Thường trực Bộ VH-TT&DL Lê Hải Bình chủ trì hội thảo.
Không gian mạng mang đến nhiều thách thức
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ VH-TT&DL Lê Hải Bình nhấn mạnh, không gian mạng ngày càng trở thành một phần không thể tách rời trong đời sống hiện đại. Bên cạnh những tác động tích cực, không gian mạng cũng mang đến nhiều thách thức với nhà quản lý và tác động tiêu cực đến người dùng.
Đặc biệt, những hành vi lệch chuẩn trên môi trường mạng đang tạo ra những nguy cơ, ảnh hưởng tiêu cực đến sự hình thành, phát triển nhân cách, đạo đức và lối sống của giới trẻ khiến không ít bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng, trăn trở.
"Trong bối cảnh đó, việc định hướng chuẩn mực hành vi trên không gian mạng là hết sức cần thiết. Bên cạnh các quy định pháp luật, Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng khi được ban hành sẽ là nền tảng để xây dựng môi trường văn hóa trên không gian mạng; để không gian mạng là nơi lan tỏa những giá trị tích cực, nhân văn"- Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho biết.

Thứ trưởng Thường trực Bộ VH-TT&DL Lê Hải Bình phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: ĐĂNG NGUYÊN
Thứ trưởng cũng nêu rõ, khi Bộ quy tắc được ban hành, các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị và cá nhân cần chung tay để Bộ quy tắc được lan tỏa trong đời sống; thể hiện là người dùng mạng xã hội có trách nhiệm.
Thứ trưởng đề nghị sau khi ghi nhận những ý kiến đóng góp, cơ quan soạn thảo cần nghiêm túc tiếp thu, nghiên cứu để Bộ quy tắc ứng xử bám sát với thực tiễn, tạo được sự đồng thuận và chung tay thực hiện của toàn xã hội.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm bày tỏ, dự thảo Bộ quy tắc ứng xử được xây dựng trong bối trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ta đã có những định hướng, chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ và văn hóa, con người Việt Nam thông qua việc ban hành các Nghị quyết:
Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.
Đặc biệt, Bộ VH-TT&DL đang trong quá trình phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.
Ông Trần Thanh Lâm tiếp tục cho biết với những định hướng nêu trên, việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử là hết sức cần thiết. Dự thảo được đánh giá bám sát với thực tiễn sinh động của hoạt động trên không gian mạng; cùng với đó là học hỏi kinh nghiệm từ một số quốc gia trên thế giới.
"Việt Nam là một trong những quốc gia rất cởi mở trong việc chào đón các doanh nghiệp công nghệ, nền tảng mạng xã hội hoạt động tại Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh gia tăng trải nghiệm cho người dùng thì hoạt động trên không gian mạng cũng phát sinh nhiều diễn biến phức tạp.
Bên cạnh các quy định của pháp luật thì việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng là cần thiết và được kỳ vọng sẽ tác động trực tiếp tới khoảng 76 triệu người dùng mạng xã hội tại Việt Nam"- ông Trần Thanh Lâm nhấn mạnh.
Cần xem lại lời lẽ thiếu văn hóa trên livestream bán hàng
Dẫn ra điều 7 trong dự thảo quy định đối với quy định các đơn vị cung cấp dịch vụ, Cục trưởng Nguyễn Xuân Bắc cũng dẫn ra một thực tế: Hiện nay có rất nhiều công ty uy tín nhưng có những kênh con, kênh nhỏ đưa ra những nội dung không thật sự phù hợp.
“Có những tít trong tiểu phẩm ngắn rất phản cảm, gây hiểu lầm ngay lập tức, tác động một cách tiêu cực đối với người xem. Đây còn là một cách cố tình đưa ra hiểu lầm, kích thích”- Cục trưởng Nguyễn Xuân Bắc nói.
Từ đó, người đứng đầu Cục nghệ thuật biểu diễn đề nghị điều 7 trong dự thảo cần nâng cao nhận thức và có ràng buộc kỹ càng hơn rõ ràng hơn với đơn vị cung cấp dịch vụ và cung cấp nội dung.
Đại diện Bộ Công Thương thì đặt vấn đề liên quan đến việc một số người livestream để bán hàng cho chính mình hoặc bán cho người khác.
Theo đại diện Bộ Công Thương, trong luật quy định rất rõ liên quan đến trách nhiệm của tổ chức cung cấp từ nền tảng trung gian hay người bán hàng, quy định về sản phẩm của nhà cung cấp sản xuất hay kinh doanh thương mại.

Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Nguyễn Xuân Bắc nêu ý kiến tại hội nghị. Ảnh: VIẾT THỊNH.
“Quy định yêu cầu là cần thể hiện văn hóa ăn mặc cho đến lời lẽ, nhưng thực tế rất nhiều lời lẽ phát trên đó thật sự không văn hóa lắm. Nhưng chính video đó lại bán được rất nhiều hàng”- đại diện Bộ Công thương nêu ý kiến.
Từ đó, vị đại diện đề nghị nên chăng có quy định, bởi vì mục tiêu của người bán hàng là bán được nhiều hàng nhưng ảnh hưởng đến văn hóa, truyền thống, phong tục tập quán.
Cũng tại hội nghị, ông Nguyễn Ngọc Hồi, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cũng đưa ra thực tế về việc sử dụng AI vào các ứng dụng trên không gian mạng tác động xấu, xuyên tạc và thông tin sai sự thật.
Năm 2024, Facebook đã chặn gỡ 10.092 bài viết, 349 tài khoản, 16 group, 153 trang vi phạm; Google chặn gỡ 6.467 video và 36 kênh YouTube, TikTok chặn gỡ 1.274 video và 294 tài khoản. Tuy nhiên, việc đấu tranh với những luồng thông tin xấu độc vẫn ở phía trước với nhiều khó khăn, thách thức.
Đặc biệt hiện nay, tình trạng lừa đảo trên không gian mạng tại Việt Nam đang diễn biến phức tạp và ở mức báo động. Cùng với đó, ngôn ngữ thiếu chuẩn mực trên không gian mạng ngày càng phổ biến.
Tình trạng xúc phạm danh dự, kích động hận thù, bắt nạt trực tuyến không chỉ làm xấu đi hình ảnh văn hóa ứng xử mà còn gây tổn thương nghiêm trọng đến cá nhân và cộng đồng. Đây là vấn đề đặc biệt đáng lo ngại trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng nền văn hóa số văn minh và nhân văn.