Để mỗi thôn bản, tổ dân phố đều có trạm pháp lý cộng đồng

Ngày 26/11, tại Tp.Hải Phòng, dưới sự chỉ đạo của Hội Luật gia Việt Nam, Ban Nghiên cứu, xây dựng và PBPL, Hội Luật gia Việt Nam đã tổ chức Hội nghị tập huấn về công tác phổ biến giáo dục pháp luật (PBGDPL) cho Hội luật gia các tỉnh, thành phố.

Tại hội nghị có sự tham dự của TS. Trần Công Phàn – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam, ĐBQH khóa XV; luật gia Nguyễn Văn Huệ, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban nghiên cứu, xây dựng và phổ biến pháp luật và hơn 70 luật gia tới từ 18 tỉnh, thành phố.

Hơn 300 Trung tâm Pháp luật Cộng đồng được thành lập

Theo đánh giá của Ban Nghiên cứu, Xây dựng và Phổ biến pháp luật của Hội Luật gia Việt Nam, công tác phổ biến giáo dục pháp luật (PBGDPL) ở cơ sở muốn đạt hiệu quả cao cần có những mô hình tổ chức phù hợp.

Trên tinh thần đó, hội luật gia các cấp đã chủ động nghiên cứu, xây dựng nhiều mô hình đa dạng nhằm đưa pháp luật đến gần người dân, nhất là ở cơ sở. Qua đó, mô hình Trung tâm Pháp luật Cộng đồng đã và đang thí điểm ở nhiều địa phương với hơn 300 trung tâm được thành lập trên cả nước.

Luật gia Nguyễn Thị Mai, Chủ tịch Hội Luật gia Tp.Hải Phòng phát biểu tham vấn tại hội nghị Hội nghị tập huấn về công tác PBGDPL cho Hội viên Hội Luật gia các tỉnh, thành phố.

Trong các Trung tâm Pháp luật cộng đồng, nhân sự nòng cốt của Trung tâm là các luật gia, luật sư là hội viên Hội Luật gia kết hợp với công chức tư pháp hộ tịch và thành viên các đoàn thể địa phương. Trung tâm hoạt động theo nguyên tắc kiêm nhiệm, tự nguyện, trong đó tận dụng, huy động sự tham gia của các thiết chế ở cơ sở, tận dụng cơ sở vật chất có sẵn và kinh phí hỗ trợ từ chương trình, đề án về PBGDPL, TGPL…,

Tại các trung tâm bố trí lịch trực định kỳ tại trụ sở/địa điểm xác định để tiếp dân và giải đáp pháp luật. Đồng thời, tổ chức các buổi PBGDPL cho cộng đồng, Sinh hoạt "Ngày Pháp luật", Trợ giúp pháp lý lưu động, Tham gia hòa giải ở cơ sở, Tiếp công dân.v.v…

Theo ghi nhận thực tế trong quá trình triển khai, mô hình Trung tâm pháp luật cộng đồng tập trung tận dụng được nguồn nhân lực (luật gia, tư pháp, đoàn thể…) và tài lực qua các chương trình, dự án, tài trợ, hỗ trợ từ doanh nghiệp, tổ chức... Tạo kênh phối hợp hiệu quả giữa Hội Luật gia và các thiết chế cơ sở, qua đó hình thành sức mạnh tổng hợp, gắn chặt với nhiệm vụ chính trị dưới sự chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương.

Tham luận về vấn đề này, Luật gia Nguyễn Thị Mai, Chủ tịch Hội Luật gia Tp.Hải Phòng cho biết, các mô hình Trung tâm Pháp luật cộng đồng hiện đang phát huy tốt vai trò phổ biến, giáo dục pháp luật và đang được nhân rộng. Trong đó, một số địa phương cũng đã có những cải tiến theo mô hình Trung tâm Pháp luật cộng đồng di động, thông qua tiếp cận các thông tin từ cơ sở để tới được những nơi đang có nhu cầu cấp thiết nhất. Đồng thời, bà Mai cho biết, việc thành lập các Trung tâm này các địa phương cần đóng vai trò là nơi cung cấp địa điểm, cơ sở vật chất... và phía Hội Luật gia đảm bảo đóng góp về nhân sự chuyên môn.

Bên cạnh đó, về vấn đề nhân lực, Luật gia Nguyễn Hồng Tuyến, Hội Luật gia Tp.Hà Nội cho biết, tại Hà Nội hoạt động theo mô hình tổ hỗ trợ tư vấn với hơn 100 tổ với các cộng tác viên tư vấn pháp luật. Theo Luật gia Tuyến, mô hình Trung tâm Pháp luật cộng đồng vẫn hạn chế do vướng Nghị định 77 của Chính phủ, trong đó quy định, việc thành lập các trung tâm này phải có ít nhất 2 tư vấn viên và là báo cáo viên hoặc tuyên truyền viên pháp luật. Điều này, hạn chế tận dụng nguồn nhân lực của công tác PBGDPL, trong khi các trung tâm này hoạt động với nguồn kinh phí hạn chế.

Luật gia Nguyễn Hồng Tuyến, Hội Luật gia Tp.Hà Nội phát biểu tham vấn tại hội nghị.

Đánh giá về mô hình này, Luật gia Nguyễn Văn Huệ, Trưởng Ban nghiên cứu, xây dựng và phổ biến pháp luật cho rằng, Trung tâm Pháp luật cộng đồng được đánh giá là mô hình khá toàn diện và bền vững trong công tác PBGDPL tại cơ sở, đã thí điểm ở nhiều địa phương, có tính khả thi và có khả năng nhân rộng.

"Cắm bản, gần dân" qua mô hình Trạm Pháp lý Cộng đồng

Sau khi triển khai mô hình Trung tâm Pháp luật cộng đồng có hiệu quả, cơ quan chuyên môn Hội Luật gia Việt Nam đang nghiên cứu, đề xuất tham khảo triển khai mô hình Trạm Pháp lý Cộng đồng với mục tiêu ý tưởng cốt lõi của mô hình này là: "Mỗi thôn, khu phố một trạm pháp lý - mỗi luật gia là một bác sĩ pháp lý/hoặc là một báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật". Qua đó, đưa pháp luật đến gần dân nhất, tăng cường tiếp cận pháp luật tận thôn bản, vùng sâu, xa.

Các luật gia tiến hành thảo luận tại hội nghị.

Mục tiêu thành lập mỗi thôn, bản, tổ dân phố một "Trạm pháp lý" đặt tại địa điểm công cộng thuận tiện, có thể là nhà văn hóa thôn, nhà sinh hoạt cộng đồng. Trong đó, bộ máy, nhân sự mỗi Trạm bố trí 1-2 luật gia phụ trách, đóng vai trò như "điểm tựa pháp lý" tại chỗ cho dân và huy động cộng tác viên và hoạt động kiêm nhiệm, tự nguyện với hoạt động tư vấn pháp luật trực tiếp theo lịch tuần/tháng.

Bên cạnh đó, tổ chức tuyên truyền, đối thoại pháp luật, cung cấp tài liệu, thông tin theo các kênh gần gũi như: nhóm chat cộng đồng để gửi bản tin pháp luật ngắn, cảnh báo pháp lý, giải đáp nhanh... .v.v… Phát huy vai trò luật gia cơ sở, gần dân hơn Thân thiện, linh hoạt, luật gia như "người hàng xóm am hiểu pháp luật". Ngoài ra là các hình thức "Ngày Pháp luật" lưu động diễn ra định kỳ (tháng, tuần) linh hoạt theo chủ đề hoặc đối tượng, cơ động cao và mô hình khác như: Tổ PBGDPL và TGPL, Café pháp luật, Nhóm "Luật gia tình nguyện"…

Trên cơ sở đó, Hội Luật gia Việt Nam đang dự kiến kiến nghị cơ quan có thẩm quyền/Bộ Tư pháp công nhận mô hình "Trạm pháp lý cộng đồng" cùng với mô hình "Trung tâm pháp luật cộng đồng" là các mô hình PBGDPL tiêu biểu để đưa vào làm cơ sở nhân rộng trên toàn quốc. Đồng thời, kỳ vọng hai mô hình trên trở thành điểm nhấn đổi mới của Hội Luật gia Việt Nam trong giai đoạn tới, góp phần hình thành một hệ sinh thái pháp lý cộng đồng gắn kết chặt chẽ giữa người dân với giới luật gia, giữa phương thức trực tiếp với trực tuyến, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và xây dựng nông thôn mới hiện nay.

Luật gia Nguyễn Văn Huệ, Trưởng Ban nghiên cứu, xây dựng và phổ biến pháp luật gợi mở về các mô hình PBGDPL tại hội nghị.

Những mô hình PBGDPL tại cộng đồng của Hội Luật gia Việt Nam ở trên cho thấy một bức tranh sinh động về sự đổi mới, sáng tạo trong công tác đưa pháp luật vào cuộc sống, tất cả đều hướng tới mục tiêu chung là nâng cao hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật của người dân một cách bền vững.

Nguyễn Hữu Phương