Để ngăn sở hữu chéo như vụ SCB thì một biện pháp là không đủ
Có ý kiến đại biểu Quốc hội băn khoăn giảm tỷ lệ sở hữu của cá nhân, tổ chức tại các ngân hàng khó ngăn sở hữu chéo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho rằng một biện pháp là không đủ mà cần tăng cường giám sát, thực thi.
Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 5, chiều 15/1, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Tổ chức tín dụng (sửa đổi). Một trong những quy định nhận được nhiều ý kiến thảo luận là giảm tỷ lệ sở hữu của cá nhân, tổ chức tại các tổ chức tín dụng.
Dự thảo thể hiện, tỷ lệ sở hữu cổ phần với cổ đông cá nhân được đề nghị giữ như hiện hành, tức 5%. Giới hạn cho cổ đông là tổ chức (gồm cổ phần cổ đông đó sở hữu gián tiếp) giảm từ 15% xuống 10%; cổ đông và người có liên quan giảm từ 20% xuống 15%.
Đại biểu Quốc hội Đoàn Thị Lê An
Tuy nhiên, theo đại biểu Đoàn Thị Lê An (đoàn Cao Bằng), việc này chỉ kiểm soát về hồ sơ. Khống chế tỷ lệ sở hữu không quan trọng bằng việc giám sát thực thi quy định. Chưa kể, việc này có thể tạo thêm rào cản ngăn dòng vốn ngoại vào ngân hàng nội.
Hơn nữa, chủ ngân hàng khó có thể lũng đoạn hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng nếu nắm 15-20% vốn. Thực tế, các trường hợp sai phạm vừa qua cũng cho thấy tỷ lệ sở hữu thực sự có thể cao hơn nhiều so với quy định thông qua công ty con, công ty liên kết hoặc cá nhân khác đứng tên.
"Sửa luật để phù hợp thực tiễn là cần thiết, nhưng khống chế tỷ lệ sở hữu tại ngân hàng không đủ ngăn tái diễn vụ việc như SCB. Bởi sở hữu chéo, thao túng ngân hàng rất phức tạp, nếu nhìn trên giấy tờ nhiều cổ đông sở hữu thấp hơn tỷ lệ cho phép nhưng vẫn nắm quyền chi phối", bà Đoàn Thị Lê An nêu quan điểm và đề nghị xem xét quy định chặt hơn về thủ tục cấp tín dụng cho cổ đông, người có liên quan; bổ sung quy định về giám sát chéo và trách nhiệm giải trình.
Còn theo ông Võ Mạnh Sơn (đoàn Thanh Hóa), tỷ lệ sở hữu của cá nhân, tổ chức và cá nhân, người có liên quan tại các ngân hàng theo quy định hiện nay lần lượt 5% và 15%, là thấp so với nhiều nước.
Theo đại biểu, giảm tỷ lệ này chưa phải là giải pháp phù hợp lúc này. Tỷ lệ sở hữu quá thấp khiến các cổ đông không gắn bó với kinh doanh ngân hàng.
Vị đại biểu này cũng đề nghị bổ sung quy định chặt chẽ hơn điều kiện cấp tín dụng cho ngân hàng liên quan tới cổ đông sở hữu cổ phần và không hồi tố với trường hợp đã sở hữu trước ngày luật này có hiệu lực.
Ở góc độ khác, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (đoàn TP.HCM) cho rằng ban soạn thảo cân nhắc bổ sung phân loại tổ chức tín dụng theo tiêu chí tổng vốn tự có, và ứng mỗi nhóm sẽ có tỷ lệ cấp tín dụng khác nhau. Quy mô vốn của các ngân hàng liên tục tăng, có sự phân hóa giữa các nhà băng, vì thế không nên áp dụng cào bằng.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh
Trước ý kiến đại biểu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết giảm tỷ lệ sở hữu sẽ tăng cơ cấu cổ đông, hạn chế chi phối, thâu tóm ngân hàng. Việc này cũng phù hợp với định hướng đề án cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu 2021-2025.
Để tránh xáo trộn tới hệ thống ngân hàng, dự thảo Luật lần này đưa ra điều khoản chuyển tiếp. Cụ thể, từ 1/1/2025 (thời điểm Luật này có hiệu lực) cổ đông vượt tỷ lệ sở hữu cổ phần được duy trì nhưng không tăng thêm, trừ trường hợp họ nhận cổ tức bằng cổ phiếu.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, để ngăn chặn sở hữu chéo, một biện pháp là không đủ mà cần nhiều giải pháp đồng bộ. "Như trường hợp SCB vừa qua, sở hữu cá nhân chỉ 5% nhưng nhờ người này, mượn danh người kia đứng tên. Vì vậy quy định trong luật không đủ mà ngoài thực thi pháp luật, cũng cần tăng cường giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng".
