Đề nghị thành lập Tòa án chuyên biệt tại TP.Hồ Chí Minh

Ngày 3/12, tại Phiên họp thứ 52, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) Nguyễn Văn Tiến cho biết, Luật này áp dụng đối với Tòa án chuyên biệt, thành viên Trung tâm tài chính quốc tế, nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc giải quyết vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt. Dự thảo Luật gồm 43 điều, 05 chương.

Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt gồm: Độc lập theo thẩm quyền xét xử; Thẩm phán xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật và Tòa án; Giải quyết vụ việc công bằng, minh bạch, vô tư, khách quan, nhanh chóng, hiệu quả; Chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được bảo đảm; Thực hiện tranh tụng trong xét xử thủ tục tố tụng linh hoạt, đặc thù theo chuẩn mực của thông lệ quốc tế toán xét xử công khai trừ trường hợp xét xử kín trong quy định pháp luật bảo đảm quyền tự định luật các bên.

Quang cảnh phiên họp

Về áp dụng pháp luật tại Tòa án chuyên biệt, dự thảo Luật quy định mang tính nguyên tắc các vấn đề lớn về tổ chức, hoạt động và thủ tục tố tụng cơ bản. Trình tự, thủ tục tố tụng cụ thể sẽ do TANDTC quy định chi tiết trong Quy tắc tố tụng của Tòa án chuyên biệt. Quy định các bên được thỏa thuận lựa chọn áp dụng pháp luật nước ngoài, pháp luật Việt Nam, tập quán thương mại quốc tế, điều ước quốc tế và Việt Nam chưa là thành viên để giải quyết tranh chấp khi có ít nhất một bên là cá nhân, tổ chức nước ngoài.

Về tổ chức Tòa án chuyên biệt, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Tiến nêu rõ, thành lập 01 Tòa án chuyên biệt tại TP Hồ Chí Minh, có thẩm quyền giải quyết đối với các tranh chấp, yêu cầu phát sinh tại Trung tâm tài chính quốc tế cả ở TP Hồ Chí Minh và TP Đà Nẵng.

Đồng thời quy định cơ cấu tổ chức của Tòa án chuyên biệt đặc thù để bảo đảm thẩm quyền của Tòa án này trong giải quyết vụ việc theo hai cấp (sơ thẩm và phúc thẩm), gồm: Tòa Sơ thẩm; Tòa Phúc thẩm; Bộ máy giúp việc. Tòa án chuyên biệt có Chánh án, Phó Chánh án, Chánh tòa, Phó Chánh tòa, Thẩm phán, Thư ký Tòa án, công chức khác và người lao động.

Nêu quan điểm thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, UBPLTP tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) với các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn như được nêu tại Tờ trình; nhất trí trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật tại Kỳ họp thứ 10 theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Dự án Luật có một số nội dung liên quan đến các nguyên tắc hiến định về thực hiện quyền tư pháp cần được hiểu và áp dụng linh hoạt phù hợp với yêu cầu đặc thù của Tòa án chuyên biệt, là một Tòa án thuộc hệ thống TAND nhưng mô hình tổ chức và hoạt động có nhiều đặc thù riêng để phù hợp với thông lệ quốc tế.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, dự án Luật này nhằm phục vụ cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Cho rằng đây là nội dung mới, đặc thù, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh Trung tâm tài chính quốc tế là một cơ quan rất quan trọng, do đó, cần sớm thành lập để tạo niềm tin cho các nhà đầu tư có thể yên tâm đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam (được đặt ở TP Hồ Chí Minh).

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Tòa án chuyên biệt này phải đảm bảo tính cạnh tranh quốc tế vượt trội, các cơ chế, chính sách đặc thù và áp dụng các nguyên tắc của hệ thống trong giải quyết tranh chấp thuộc thẩm quyền, cơ chế thi hành phán quyết của Tòa án phải nhanh, hiệu quả.

Về quy trình, tiến độ tổ chức, Chủ tịch Quốc hội đề nghị giao Ủy ban Pháp luật và Tư pháp chủ trì phối hợp chặt chẽ với TANDTC và các cơ quan hữu quan tiếp thu tối đa ý kiến của Cơ quan thẩm tra và ý kiến của UBTVQH tại Phiên họp này, tập trung vào các nhóm vấn đề đã được kết luận như về vị trí pháp lý; thẩm quyền; áp dụng pháp luật; ngôn ngữ tố tụng; nhân sự; kỹ thuật lập pháp dẫn chiếu.

Dự án Luật sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định ngay trong vài ngày tới, tại Kỳ họp thứ 10 theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Thanh Hòa