Để phòng ngừa cận thị, loạn thị ở trẻ em

Trẻ cần học các kỹ năng sống, rèn luyện thể chất và hoạt động ngoài trời nhiều hơn để hạn chế cận, loạn thị

Thực trạng đáng lo ngại

Nhiều khảo sát trong những năm gần đây cho thấy tỷ lệ cận thị ở học sinh Việt Nam đang tăng mạnh, đặc biệt tại các đô thị lớn. Cận thị thường khởi phát ở trẻ trong độ tuổi từ 6 - 14 tuổi. Tuy nhiên, hiện nay có xu hướng đáng lo ngại là tình trạng này đang xuất hiện sớm hơn. Điều này cho thấy môi trường học tập - sinh hoạt hiện tại đang đặt ra tình trạng mắt trẻ ở cường độ điều tiết liên tục.

Ở một số trường tiểu học và trung học, tỷ lệ trẻ mắc cận thị dao động khoảng 40 - 60%. Đáng chú ý, số lượng trẻ bị cận nặng và tăng độ nhanh cũng có xu hướng gia tăng. Loạn thị thường khó phát hiện hơn, do trẻ vẫn nhìn được. Nhiều phụ huynh chỉ phát hiện khi trẻ giảm sút tập trung hoặc than phiền nhìn mờ, nhức mỏi mắt khi đọc chữ.

Các chuyên gia nhãn khoa cho rằng sự gia tăng tật khúc xạ ở trẻ em Việt Nam là hệ quả của nhiều yếu tố đan xen, trong đó nổi bật nhất là môi trường học tập và thói quen sinh hoạt như: thời gian dùng thiết bị điện tử quá nhiều, thiếu ánh sáng tự nhiên, áp lực học tập nặng nề, tư thế và điều kiện học tập không phù hợp, yếu tố di truyền...

Sự bùng nổ của điện thoại thông minh, máy tính bảng và máy tính phục vụ học tập trực tuyến khiến trẻ dành thời gian dài đối diện màn hình ở cự ly gần. Việc tập trung mắt vào điểm gần trong thời gian hàng giờ liền làm tăng áp lực điều tiết, thúc đẩy tình trạng cận thị phát triển nhanh. Nhiều bậc phụ huynh không quản lý được việc trẻ dùng thiết bị điện tử, cho trẻ sử dụng thiết bị điện thoại, iPad, xem tivi... hơn 3 - 5 giờ mỗi ngày, dẫn tới thói quen không tốt cho trẻ.

Gia đình chị N.T.D.L ở phường Đông Gia Nghĩa có 2 con nhỏ đều bị cận thị. Con trai đầu của chị năm nay học lớp 7 đã bị cận 4 độ, con gái thứ hai học lớp 4 cũng bị cận thị 2,5 độ. Chị cho biết: “Do bố mẹ thường xuyên bận công việc. Ngoài thời gian con ở trường thì bố mẹ cũng không có thời gian cho đi chơi ngoài trời và học kỹ năng sống, thể thao để rèn luyện thể chất. Con hay đòi sử dụng điện thoại để chơi games và xem phim hoạt hình nên tôi chiều theo. Dẫn tới tình trạng cả 2 đứa đều bị cận thị nặng”.

Để hạn chế cận thị ở trẻ

Các chuyên gia về mắt khuyến nghị trẻ nên dành ít nhất 90 - 120 phút/ngày cho hoạt động ngoài trời. Ánh sáng tự nhiên giúp giảm nguy cơ tiến triển cận thị, đồng thời đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe thể chất và tinh thần. Gia đình cũng cần giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử, đặc biệt đối với trẻ dưới 12 tuổi theo quy tắc “20 - 20 - 20”: sau mỗi 20 phút nhìn gần, trẻ nên nhìn xa khoảng 6 m trong ít nhất 20 giây.

Trẻ cần được khám, kiểm tra mắt mỗi 6 - 12 tháng để phát hiện sớm các vấn đề thị lực. Việc đeo kính đúng độ, đúng chất lượng là yếu tố quan trọng giúp hạn chế tiến triển của cận thị, loạn thị. Trường học cần tiêu chuẩn hóa ánh sáng, bố trí bàn ghế phù hợp và tổ chức các chương trình sàng lọc thị lực định kỳ. Giáo viên nên nhắc nhở học sinh ngồi đúng tư thế và thay đổi vị trí ngồi theo từng học kỳ để hạn chế việc nhìn bảng quá gần hoặc quá xa. Phụ huynh cần được trang bị kiến thức về dinh dưỡng tốt cho mắt, tư thế học đúng và dấu hiệu nhận biết tật khúc xạ ở trẻ.

Trước thực trạng trẻ em ngày càng tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử và chịu áp lực học tập lớn, việc phòng ngừa và kiểm soát cận thị, loạn thị cần được xem là nhiệm vụ lâu dài của gia đình, nhà trường và ngành y tế. Nếu có biện pháp can thiệp kịp thời và đúng cách, chúng ta hoàn toàn có thể bảo vệ thị lực và hạn chế những hệ lụy về sức khỏe thể chất cho thế hệ trẻ.