Đề xuất 8 trường hợp miễn giấy phép xây dựng

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, sáng ngày 4/11, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).

Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh. Ảnh: Media Quốc hội

Luật mới gồm 8 chương, 97 điều (giảm 71 điều so với hiện hành). Khi sửa luật, cơ quan soạn thảo tập trung vào đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng, cắt giảm thủ tục hành chính, đầu tư kinh doanh.

Theo dự thảo, quy định về cấp giấy phép xây dựng được sửa theo hướng mở rộng đối tượng miễn, đơn giản hóa thủ tục. Có 8 trường hợp được miễn giấy phép xây dựng, gồm các dự án đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi và đã được phê duyệt đúng quy định.

Chính phủ đề xuất thực hiện cấp giấy phép xây dựng trực tuyến, giảm tối đa thời gian cấp - dự kiến nhiều nhất là 7 ngày. Từ khi chuẩn bị đến khởi công chỉ kiểm soát một lần (một thủ tục hành chính) với mỗi dự án, công trình.

Hiện tại, thời gian cấp giấy phép này với nhà ở riêng lẻ là 15 ngày, công trình (không phải nhà ở riêng lẻ) 20 ngày và công trình cấp I, II không quá 30 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Dự thảo Luật cũng đơn giản nội dung thẩm định với quy định cơ quan chuyên môn về xây dựng chỉ kiểm soát về an toàn xây dựng, phòng cháy chữa cháy, tuân thủ quy chuẩn tiêu chuẩn, sự phù hợp với quy hoạch làm cơ sở lập dự án. Các nội dung khác phân quyền người quyết định đầu tư, chủ đầu tư thực hiện.

Về quản lý đầu tư xây dựng, dự thảo Luật quy định phân loại dự án theo hình thức đầu tư (đầu tư công, đối tác công - tư...), chứ không theo vốn như hiện hành. Việc này, theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, nhằm đảm bảo phân định các hoạt động đầu tư thực hiện theo luật Đầu tư, hoạt động xây dựng theo luật Xây dựng.

Dự thảo Luật còn bổ sung quy định về hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng nhằm "định danh công trình" và đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý Nhà nước và cung cấp dịch vụ công. Bổ sung quy trình rút gọn đối với dự án đầu tư công đặc biệt.

Bổ sung quy định về “bảo đảm thực hiện các nghĩa vụ trong hợp đồng xây dựng”; ưu tiên sử dụng trọng tài trong nước để giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng đối với các dự án công; bổ sung các quy định về bất khả kháng, hoàn cảnh thay đổi cơ bản trong hoạt động đầu tư xây dựng. Bổ sung quy định lấy ý kiến về đảm bảo quốc phòng, an ninh đối với dự án/công trình theo danh mục Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quy định.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải. Ảnh: Media Quốc hội

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội (KHCN&MT) Nguyễn Thanh Hải cho biết, dự thảo Luật được xây dựng theo hướng luật khung, luật nguyên tắc, quy định những vấn đề nền tảng, ổn định lâu dài, đồng thời giao Chính phủ và các Bộ, ngành hướng dẫn chi tiết để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp thực tiễn. Nhìn chung, các quy định trong dự thảo có tính khả thi.

Tuy nhiên, việc giao nhiều cơ quan quy định chi tiết có thể dẫn đến chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản dưới luật (về đất đai, đầu tư, xây dựng, viễn thông, hạ tầng kỹ thuật, thẩm quyền thẩm định, cấp phép, quản lý chất lượng công trình...), nhất là trong bối cảnh hoàn thiện mô hình chính quyền hai cấp hiện nay. Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật và văn bản hướng dẫn để bảo đảm tính khả thi.

Về giấy phép xây dựng, có ý kiến trong Ủy ban KHCN&MT cho rằng, giấy phép không phải “rào cản” mà là công cụ bảo vệ quyền lợi và trật tự xã hội, vấn đề nằm ở chất lượng và quy trình cấp phép. Do đó, cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp giám sát.

Bên cạnh đó, việc miễn giấy phép xây dựng giúp giảm thủ tục nhưng cần hoàn thiện quy định pháp lý trong Luật Xây dựng hoặc Luật Đất đai để bảo đảm quyền sở hữu tài sản trên đất. Ngoài ra, cần bổ sung cơ chế xử lý vi phạm đối với công trình đã được cấp phép nhưng thi công sai thiết kế, thay đổi công năng hoặc vi phạm quy định, bảo đảm thống nhất và rõ trách nhiệm giữa các bên liên quan.

Về quản lý chất lượng, nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng, có ý kiến đề nghị bổ sung quy định nguyên tắc trong quản lý chất lượng công trình theo hướng “làm tốt ngay từ đầu”, chuyển trọng tâm từ kiểm tra - phát hiện sang phòng ngừa - kiểm soát chất lượng trong suốt quá trình khảo sát, thiết kế, thi công và bảo trì. Đồng thời, cần quy định rõ “người gây lỗi phải bồi thường”, chỉ xử lý hình sự với hành vi cố ý, gian dối để phân định vi phạm kỹ thuật và hình sự. Cách tiếp cận này giúp nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp, bảo đảm chất lượng, an toàn và minh bạch trong đầu tư xây dựng.

Đinh Nhung