Đề xuất bắt buộc công khai 100% khoản thu dịch vụ giáo dục
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cho rằng, cần bổ sung quy định bắt buộc công khai 100% khoản thu dịch vụ giáo dục, kể cả dịch vụ hỗ trợ giáo dục, nhằm bảo đảm giáo viên không bị đặt vào thế phải giải thích thay cho nhà trường.
Ông Nguyễn Tâm Hùng phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)
Ngày 20/11, Quốc hội dành cả ngày để thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Liên quan đến Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cho rằng, Điều 6 (cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân) dự thảo bổ sung “trung học nghề” và phân cấp mạnh cho Thủ tướng Chính phủ. Ông Hùng đề nghị cân nhắc làm rõ ranh giới giữa “trung học nghề” và “trung cấp” để tránh xáo trộn, nhất là đối với đội ngũ giáo viên đang giảng dạy. Nếu không quy định thống nhất chuẩn đầu ra và khối lượng học tập, nguy cơ xảy ra tình trạng chồng lấn nhiệm vụ giảng dạy, ảnh hưởng đến chế độ thù lao, biên chế, định biên giáo viên các bậc học.
Bên cạnh đó, Điều 9 (hướng nghiệp - phân luồng), theo ông Hùng, hiện nay giáo viên trung học cơ sở và trung học phổ thông đang chịu áp lực lớn trong công tác hướng nghiệp. Do đó, đề nghị cân nhắc bổ sung trách nhiệm của chính quyền cấp xã và cấp tỉnh trong triển khai hướng nghiệp, tránh tình trạng “đẩy việc cho nhà trường”. Phân luồng muốn thực chất phải được đầu tư nguồn lực, không thể chỉ dựa vào sự nỗ lực của giáo viên.
“Về Điều 12 (quản lý văn bằng – chứng chỉ) về việc ban hành văn bằng điện tử và văn bằng số là cần thiết. Tuy nhiên, tôi đề nghị cần bổ sung cơ chế xác thực định danh tập trung, làm rõ trách nhiệm của từng cấp quản lý trong việc xử lý gian lận học thuật. Gian lận văn bằng khiến công sức giảng dạy của giáo viên bị xem nhẹ, làm suy giảm niềm tin xã hội. Vì vậy, quản lý văn bằng phải chặt chẽ, minh bạch, bảo vệ danh dự của người thầy”, ông Hùng kiến nghị.
Liên quan đến Điều 19 (hoạt động khoa học, công nghệ và trí tuệ nhân tạo), ông Hùng cho rằng dự thảo Luật có bước tiến lớn khi lần đầu tiên thừa nhận vai trò của trí tuệ nhân tạo trong giáo dục. Song ông đề nghị cân nhắc làm rõ tiêu chí “có kiểm soát”, đặc biệt là bảo vệ dữ liệu cá nhân của giáo viên, vì giáo viên đang phải sử dụng nhiều nền tảng số trong quản lý lớp học, đánh giá học sinh. Nếu không quy định chặt chẽ về an toàn dữ liệu, nguy cơ xâm lấn đời tư, gây áp lực và định kiến công nghệ đối với giáo viên là hoàn toàn có khả năng xảy ra.
Đối với sách giáo khoa và tài liệu giáo dục địa phương, dự thảo quy định Nhà nước có bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc. Tuy nhiên ông Hùng đề nghị cân nhắc, bổ sung làm rõ cơ chế lựa chọn, trách nhiệm giải trình của Hội đồng quốc gia thẩm định và quy trình chỉnh sửa khi sách có sai sót vì sách giáo khoa là công cụ lao động của giáo viên. Nếu việc thẩm định, phê duyệt và chỉnh sửa không minh bạch, giáo viên là người chịu áp lực trực tiếp khi phải giải thích với phụ huynh, học sinh.
Đáng chú ý, về Điều 52 thẩm quyền thành lập, cho phép hoạt động giáo dục, dự thảo giao Chủ tịch UBND cấp xã quyết định thành lập cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở. “Đề nghị cân nhắc bổ sung tiêu chuẩn về năng lực thẩm định của cấp xã và cơ chế kiểm soát của cấp tỉnh, tránh tình trạng thành lập trường mà không bảo đảm điều kiện cơ sở vật chất, từ đó giáo viên phải gánh rủi ro chất lượng, chịu áp lực từ phụ huynh, thanh tra và xã hội”, ông Hùng nói.
Đối với học phí - dịch vụ giáo dục, ông Hùng nêu rằng giáo viên phổ thông hiện nay là lực lượng chịu sức ép lớn từ các khoản thu, chi ngoài học phí của nhà trường. Vì vậy, cần bổ sung quy định bắt buộc công khai 100% khoản thu dịch vụ giáo dục, kể cả dịch vụ hỗ trợ giáo dục, nhằm bảo đảm giáo viên không bị đặt vào thế phải giải thích thay cho nhà trường. “Minh bạch hóa tài chính là biện pháp quan trọng để bảo vệ danh dự, tinh thần và thời gian của giáo viên”, ông Hùng nói và mong muốn dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi lần này sẽ thực sự bảo vệ quyền lợi của đội ngũ nhà giáo, bảo đảm điều kiện làm việc ngày càng tốt hơn, minh bạch hơn, chuyên nghiệp hơn; từ đó tạo nền tảng để giáo dục Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững.
