Đề xuất phát triển hạ tầng AI riêng cho giáo dục

Sáng 20/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV thảo luận tại hội trường về các dự án luật sửa đổi liên quan đến giáo dục và dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thực hiện Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Các ý kiến tập trung vào vấn đề tuyển dụng giáo viên, cơ chế phân cấp thẩm quyền, đảm bảo minh bạch trong công tác nhân sự và đề xuất chiến lược phát triển hạ tầng trí tuệ nhân tạo riêng cho ngành giáo dục.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội, khâu tuyển dụng giáo viên phải tạo ra một “sân chơi chung” để tất cả ứng viên trong một tỉnh có cơ hội cạnh tranh công bằng. Thay vì mỗi trường hoặc mỗi xã tự tổ chức kỳ thi tuyển giáo viên riêng, dẫn tới chồng chéo hội đồng thi, tốn kém và chất lượng đề thi không đồng đều, đại biểu đề nghị giao cho Sở Giáo dục và Đào tạo đứng ra tổ chức một kỳ thi thống nhất cho toàn tỉnh.

“Việc giao Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức một kỳ thi tuyển giáo viên chung cho toàn tỉnh sẽ thiết lập một thước đo thống nhất cho tất cả các ứng viên, loại bỏ những người không đạt tiêu chuẩn ngay từ đầu. Dựa trên kết quả thi tuyển tập trung này, các trường và xã chỉ cần lựa chọn đủ số lượng giáo viên theo điểm từ cao xuống thấp. Ứng viên không trúng tuyển tại trường này có thể dùng kết quả đó để đăng ký sang trường khác. Phương pháp này không chỉ tăng cơ hội lựa chọn ứng viên chất lượng cho các trường mà còn nâng cao cơ hội trúng tuyển cho các ứng viên", Đại biểu Hoàng Văn Cường nêu ý kiến.

Cũng liên quan đến vấn đề phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục, các đại biểu đề nghị có thêm các quy định cụ thể hơn để đảm bảo tính công khai, minh bạch trong việc thực thi thẩm quyền của Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo trong tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bố trí, phân công và thay đổi vị trí việc làm với nhà giáo, cán bộ quản lý và nhân viên trong các cơ sở giáo dục công lập.

Đại biểu Phạm Hùng Thắng - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình nêu quan điểm: “Tôi nhất trí với việc phân cấp và giao thẩm quyền này đối với Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, tôi đề nghị cũng cần có những quy định cụ thể để đảm bảo tính công khai, minh bạch, công bằng trong việc tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển nhân sự giáo dục. Đặc biệt là quy định về sự phối hợp giữa Sở Giáo dục và Đào tạo, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo với chính quyền địa phương cấp xã - nơi có nhân sự giáo dục được điều động, thuyên chuyển đi và nơi tiếp nhận nhân sự giáo dục điều động, thuyên chuyển đến, để tránh nguy cơ lạm dụng quyền, tiêu cực và khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện”.

Một vấn đề khác được đại biểu Lưu Bá Mạc - Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn nêu ra là chiến lược phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo phục vụ giáo dục và đào tạo, chạy trên máy chủ trong nước và không phụ thuộc vào hạ tầng của nước ngoài.

Đại biểu Lưu Bá Mạc cho rằng: “Hệ thống trí tuệ nhân tạo cần được huấn luyện bằng dữ liệu, tri thức của Việt Nam, đồng thời gắn kết chặt chẽ với chương trình giáo dục và chuẩn đầu ra quốc gia. Điều này nhằm giúp ngành giáo dục chủ động hơn trong việc ứng dụng công cụ AI và không phụ thuộc vào chính sách của các tổ chức nước ngoài. Quan trọng hơn, việc phát triển hệ thống nội địa sẽ đảm bảo tính bảo mật đối với các dữ liệu nhạy cảm của học sinh, sinh viên như hồ sơ, năng lực và hành vi học tập".

Các đại biểu cũng cho rằng, ngành Giáo dục có thể tận dụng các mô hình mã nguồn mở hiện có để tùy chỉnh, phát triển AI theo điều kiện Việt Nam, thay vì xây dựng hoàn toàn từ đầu. Thực tế hiện nay, nhiều giáo viên đang dùng các công cụ như ChatGPT, Gemini, Grok hay DeepSeek hỗ trợ soạn bài, chấm điểm và quản lý tiến trình học tập, mang lại hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên, nếu không có hạ tầng dữ liệu và nền tảng trong nước, ngành Giáo dục sẽ đối diện nguy cơ phụ thuộc dài hạn.

Hoàng Hợp