Đề xuất bổ sung chế tài với thương nhân vi phạm quy định kinh doanh xuất khẩu gạo

Đề xuất thêm chế tài với một số vi phạm trong kinh doanh xuất khẩu gạo

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo và Nghị định số 01/2025/NĐ-CP ngày 01 tháng 01 năm 2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

Một trong số các nội dung sửa đổi, bổ sung đáng chú ý của dự thảo là chế tài đối với thương nhân vi phạm các quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Cụ thể, với quy định về việc thu hồi Giấy chứng nhận khi thương nhân không xuất khẩu gạo liên tục tại Điểm d khoản 1 Điều 8 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP quy định về xem xét, thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo trong trường hợp: “Thương nhân không xuất khẩu gạo trong 18 tháng liên tục, trừ trường hợp thương nhân đã thông báo tạm ngừng kinh doanh theo quy định”.

Tuy nhiên, theo Bộ Công Thương, quy định này chưa làm rõ về việc tính xuất khẩu gạo của thương nhân trong 18 tháng liên tục thì tính theo lượng gạo thương nhân xuất khẩu trực tiếp (thương nhân đứng tên trên tờ khai xuất khẩu) hay được tính cả lượng gạo mà thương nhân được ủy thác xuất khẩu.

Đồng thời, cũng cần giảm thời gian từ 18 tháng xuống còn 12 tháng (01 năm) là mức phù hợp để doanh nghiệp thực hiện thu mua thóc, gạo để xuất khẩu (01 năm có 03 vụ sản xuất).

Bộ Công Thương, qua quá trình theo dõi, thực thi quy định của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP, các thương nhân bị thu hồi đều là những thương nhân không có hoạt động xuất khẩu trên 12 tháng. Sau thời hạn 12 tháng kể từ ngày Bộ Công Thương thu hồi Giấy chứng nhận của thương nhân, nếu thương nhân mong muốn tiếp tục tham gia xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương sẽ xem xét cấp Giấy chứng nhận cho thương nhân đáp ứng quy định tại Điều 4, Điều 6 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

Bên cạnh đó, trong giao dịch xuất khẩu gạo vào thị trường tập trung, thương nhân đầu mối giao dịch sau khi ký kết hợp đồng tại thị trường tập trung báo cáo Bộ Công Thương về việc ký kết hợp đồng và Hiệp hội Lương thực Việt Nam thực hiện phân bổ hợp đồng theo quy định tại khoản 7 Điều 19 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và Thông tư số 30/2018/TT-BCT. Nhiều thương nhân chỉ chờ để được phân bổ hợp đồng, không chủ động tìm kiếm khách hàng, xây dựng nguồn khách hàng của thương nhân.

Do vậy, Bộ Công Thương cho rằng cần thiết sửa đổi, bổ sung nội dung này để đảm bảo thực hiện quy định của pháp luật về kinh doanh xuất khẩu gạo, tạo động lực cho các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo chủ động tìm kiếm thị trường, phát triển năng lực.

Ngoài đề xuất sửa đổi, bổ sung chế tài với hành vi vi phạm nêu trên, Bộ Công Thương cũng đề xuất bổ sung chế tài đối với thương nhân không duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu.

Điều 12 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP quy định: “Thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo phải thường xuyên duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu 5% số lượng gạo mà thương nhân đã xuất khẩu trong 6 tháng trước đó”.

Thực hiện quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP, Bộ Công Thương đã nhiều lần đề nghị thương nhân nghiêm túc thực hiện quy định về dự trữ lưu thông tại Điều 12 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

Tuy nhiên, qua công tác kiểm tra, đoàn kiểm tra liên ngành của Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Môi trường địa phương, Hiệp hội Lương thực Việt Nam kiểm tra, làm việc với 44 thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo cho thấy, khi đoàn kiểm tra đến làm việc, đã có thương nhân không duy trì thực hiện dự trữ lưu thông tối thiểu 5% theo quy định của Điều 12 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

Dù vậy, các quy định hiện hành lại chưa có quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với vi phạm về dự trữ lưu thông.

Trong bối cảnh hiện nay, thương mại gạo có nhiều diễn biến phức tạp, duy trì dự trữ thóc, gạo để đảm bảo nguồn hàng cho xuất khẩu cũng như phục vụ mục tiêu bình ổn thị trường khi có biến động là rất cần thiết. Do vậy, cần thiết phải bổ sung chế tài đối với thương nhân không thực hiện dự trữ lưu thông.

V. Hằng