Đề xuất huy động tối thiểu 1,23 triệu tỷ đồng thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia

Chiều nay, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày tờ trình về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035.

3 chương trình mục tiêu quốc gia được hợp nhất thành một

Chương trình được hợp nhất từ 3 chương trình mục tiêu quốc gia: xây dựng nông thôn mới; giảm nghèo bền vững; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường cho biết chương trình được thực hiện trong 10 năm (từ 2026-2035) và chia thành 2 giai đoạn: giai đoạn 1 từ 2026-2030 và giai đoạn 2 từ 2031-2035.

Trong giai đoạn 1, dự kiến tổng nguồn lực huy động thực hiện chương trình tối thiểu là 1,23 triệu tỷ đồng. Trước mắt, vốn ngân sách Trung ương hỗ trợ trực tiếp khoảng 100 nghìn tỷ (trong đó, vốn đầu tư phát triển là 70 nghìn tỷ; vốn sự nghiệp là 30 nghìn tỷ), chiếm 8% tổng tổng nguồn lực huy động cho chương trình.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày tờ trình. Ảnh: Quốc hội

Trong quá trình điều hành, Chính phủ tiếp tục cân đối ngân sách Trung ương để ưu tiên hỗ trợ bổ sung cho chương trình phù hợp với điều kiện thực tế theo nhu cầu đề xuất, để có đủ nguồn lực hỗ trợ thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ được giao.

Vốn ngân sách địa phương các cấp (tỉnh, xã) là 400 nghìn tỷ đồng, chiếm 33%. Vốn lồng ghép từ các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình, dự án khác khoảng 360 nghìn tỷ, chiếm 29%. Vốn tín dụng chính sách (ngân sách nhà nước) hơn 22,6 nghìn tỷ, chiếm 2%. Vốn doanh nghiệp và huy động đóng góp của cộng đồng và người dân khoảng 348 nghìn tỷ, chiếm 28%.

Đối với giai đoạn 2, theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, căn cứ kết quả thực hiện của chương trình giai đoạn 1, Chính phủ sẽ trình Quốc hội quyết định nguồn lực thực hiện.

Chính phủ đề ra mục tiêu đến năm 2030, thu nhập bình quân của người dân nông thôn phấn đấu tăng gấp 2,5-3 lần so với năm 2020. Trong đó, thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số bằng 2/3 bình quân chung của cả nước.

Tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước duy trì mức giảm từ 1-1,5%/năm, phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo đa chiều vùng dân tộc thiểu số và miền núi xuống dưới 10%, tỷ lệ nghèo đa chiều ở xã nghèo giảm ít nhất 3%/năm.

Chương trình đề ra mục tiêu phấn đấu 100% số xã nghèo trên cả nước thoát khỏi tình trạng nghèo; vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cơ bản không còn các xã, thôn đặc biệt khó khăn.

Mục tiêu đến năm 2030: phấn đấu khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; 10% số xã đạt chuẩn nông thôn mới được công nhận xã đạt nông thôn mới hiện đại theo khung thí điểm của Trung ương và các tiêu chí cụ thể do UBND cấp tỉnh ban hành.

Chương trình cũng đề ra mục tiêu trên 85% số xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có đủ cơ sở hạ tầng thiết yếu bảo đảm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và đời sống của người dân. Các mục tiêu quốc gia về phát triển bền vững đến năm 2030 được cơ bản hoàn thành, như: quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết; bảo đảm đủ hạ tầng thiết yếu, đặc biệt là cơ sở vật chất của các đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực dân tộc, cơ sở vật chất của hệ thống cơ sở giáo dục và đào tạo đạt chuẩn để đáp ứng mục tiêu dạy và học; 100% người dân tộc thiểu số, người nghèo có bảo hiểm y tế và được tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản miễn phí.

Mục tiêu đến năm 2035: phấn đấu thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần so với năm 2030; thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số bằng 2/3 bình quân chung của cả nước; tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước duy trì mức giảm từ 1-1,5%/năm theo chuẩn nghèo giai đoạn 2031-2035; giảm ít nhất 50% số lượng xã, thôn, bản khó khăn trên địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; 4-5 tỉnh, thành phố vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không còn xã, thôn bản khó khăn; cả nước có khoảng 10-12 tỉnh, thành được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; 4-5 tỉnh, thành đạt chuẩn nông thôn mới hiện đại.

Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân nguồn vốn của các chương trình mục tiêu quốc gia năm 2025 (bao gồm cả vốn của các năm trước được chuyển nguồn sang năm 2025) đến hết ngày 31/12/2026. UBND các cấp quyết định việc điều chỉnh dự toán, kế hoạch đầu tư công ngân sách nhà nước của dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ, không còn nhiệm vụ chi để bổ sung thực hiện các dự án, nhiệm vụ khác trong từng chương trình mục tiêu quốc gia được kéo dài sang năm 2026.

Tính toán lại cơ cấu, tỷ lệ vốn đối ứng

Trình bày thẩm tra các nội dung trên, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn cho biết Hội đồng thống nhất với sự cần thiết hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia.

Việc hợp nhất sẽ góp phần giảm chồng chéo về chính sách, đối tượng, địa bàn; khắc phục những tồn tại, hạn chế thực hiện 3 chương trình trong giai đoạn 2021-2025; nâng cao hiệu quả đầu tư; tập trung, ưu tiên nguồn lực cho vùng khó khăn nhất, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn trình bày thẩm tra. Ảnh: Quốc hội

Về mục tiêu chương trình, Hội đồng Dân tộc nhận thấy mục tiêu tổng quát và cụ thể tương đối bao quát, toàn diện các lĩnh vực, được kế thừa từ các chương trình của giai đoạn trước và có điều chỉnh, bổ sung phù hợp.

Tuy nhiên, đối với mục tiêu cụ thể, Hội đồng Dân tộc đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để không trùng lặp; các chỉ tiêu đưa ra phải có cơ sở, logic, có tính khả thi, phù hợp với bối cảnh mới của đất nước; thể hiện sự rõ tập trung, ưu tiên cho vùng khó khăn, lõi nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nhằm rút ngắn dần khoảng cách phát triển giữa các vùng.

Hội đồng Dân tộc cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ về tổng vốn và phương án bổ sung vốn cho chương trình. Chính phủ cần sớm có phương án bổ sung vốn cho chương trình ngay từ đầu kỳ.

Hội đồng Dân tộc đề nghị Chính phủ cân nhắc, tính toán lại cơ cấu, tỷ lệ vốn đối ứng cho phù hợp với tình hình thực tiễn của các địa phương, nhất là các tỉnh khó khăn, vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Trần Thường