Để xuất khẩu gạo luôn là điểm sáng kinh tế

Xuất khẩu gạo tạo nhiều bước tiến đột phá

Ngày 4/8/2023, Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, những tháng đầu năm 2023, tình hình thế giới tiếp tục có những biến động nhanh, phức tạp, khó lường, đã tác động lớn đến tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế nước ta nói chung, hoạt động thương mại gạo nói riêng.

Song, dưới sự chỉ đạo, điều hành đồng bộ, quyết liệu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ - Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các Bộ, ngành, địa phương đã chủ động, sáng tạo triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu, góp phần mang lại những thành tựu chung của nền kinh tế, trong đó xuất khẩu gạo đạt được những kết quả tích cực.

Theo ước tính của cơ quan liên Bộ, đến hết tháng 7 năm 2023, Việt Nam ước xuất khẩu 4,83 triệu tấn gạo, trị giá 2,58 tỷ USD, tăng 18,7% về lượng và tăng 29,6% về trị giá so với cùng kỳ. Cơ cấu chủng loại gạo xuất khẩu đi đúng định hướng, gia tăng giá trị cho hạt gạo với các chủng loại như: gạo thơm, gạo nếp, gạo trắng cao cấp,…

Hầu hết các thị trường xuất khẩu gạo của nước ta đều ghi nhận mức tăng trưởng khá cao so với cùng kỳ năm trước; trong đó, xuất khẩu gạo sang các thị trường khu vực Đông Nam Á tăng trưởng vượt bậc; các thị trường xuất khẩu truyền thống, trọng điểm được tiếp tục giữ vững, ngoài ra khu vực thị trường EU cũng ghi nhận sự tăng trưởng cao (gần 30%).

Công tác điều hành xuất khẩu gạo còn nhiều khó khăn cần được xem xét, giải quyết

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị. Nguồn: Bộ Công thương.

Cũng tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận, phân tích, đánh giá tình hình và kết quả công tác điều hành xuất khẩu gạo; bàn và thống nhất các giải pháp trọng tâm nhằm tận dụng thời cơ, đẩy mạnh xuất khẩu gạo trong điều kiện có thể, góp phần thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo hàng hóa cho người dân với giá có lợi nhất, đồng thời bảo đảm an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống.

Theo đó, trên tinh thần thẳng thắn, cầu thị, đồng hành, các đại biểu tập trung trao đổi, thảo luận, đánh giá đúng tình hình sản xuất, nguồn cung thóc, gạo hàng hóa; nhận định thị trường thương mại gạo toàn cầu, những khó khăn, vướng mắc và thời cơ, thuận lợi; trên cơ sở đó đề xuất những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, khả thi để tiếp tục thúc đẩy, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo trong thời gian tới, đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước.

Đánh giá tình hình khí hậu El Nino sẽ là yếu tố bất lợi tác động đến tình hình sản xuất, sản lượng thóc, gạo hàng hóa phục vụ nhu cầu nội địa đến cuối năm, đồng thời nhiều cơ hội và thách thức đặt ra cho thương nhân trong những tháng cuối năm 2023, các đại biểu đã đề xuất những giải pháp nhằm tạo thuận lợi cho thương nhân thu mua thóc, gạo, tổ chức sản xuất, chủ động phương án đàm phán giao dịch nâng cao hiệu quả xuất khẩu.

Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan nắm bắt và trao đổi, giải đáp hoặc kịp thời tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết để đảm bảo mục tiêu tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu gạo.

Kết luận tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu gạo, thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo hàng hóa cho người dân, đề nghị các đơn vị của Bộ Công Thương, các Bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân xuất khẩu gạo tập trung triển khai tốt một số nội dung trọng tâm.

Bộ trưởng nhấn mạnh, đây là thời cơ để đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu gạo trong điều kiện có thể, nhằm mang lại giá trị, hiệu quả cao nhất cho người sản xuất, kinh doanh. Đây cũng là thời cơ để mở rộng thị trường, khẳng định thương hiệu Gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế, nhất là ở các thị trường mới.

Tuy nhiên, Bộ trưởng nhấn mạnh cũng cần rất thận trọng, tránh để mất lợi thế đi đầu, quan trọng là phải bảo đảm chất lượng hạt gạo và thương hiệu sản phẩm để giữ vững đơn hàng, giữ vững thị trường bền vững.

Phải bảo đảm được an ninh lương thực cho đất nước trong mọi tình huống

Xác định mục tiêu đảm bảo củng cố cơ chế hợp tác chặt chẽ, hiệu quả giữa người sản xuất, vùng trồng với các thương nhân kinh doanh, xuất khẩu gạo; và giữa các thương nhân với nhau là yếu tố quan trọng để bảo đảm nguồn hàng ổn định, chất lượng và tránh tình trạng tranh mua, tranh bán, tranh thị trường và ép cấp, ép giá.

Về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị các đơn vị liên quan phải bảo đảm duy trì mức dự trữ và thu mua lương thực theo quy định của Nhà nước.

Bộ Công Thương giao cho Vụ Thị trường trong nước, Cục Xuất nhập khẩu và các đơn vị chức năng theo dõi, có cơ chế giám sát đặc biệt việc thực hiện nhiệm vụ chính trị này để bảo đảm dự trữ thương mại, duy trì nguồn cung và bình ổn giá cho thị trường trong nước, kiểm soát giá gạo xuất khẩu.

Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, bên cạnh việc nghiêm túc thực hiện duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu và chế độ báo cáo định kỳ, đột xuất theo yêu cầu của các cơ quan chức năng theo quy định, các doanh nghiệp làm tốt một số nhiệm vụ bảo đảm uy tín, ký kết các hợp đồng dựa trên sự cân đối hài hòa lợi ích, chủ động theo dõi chặt chẽ tình hình thương mại gạo toàn cầu và tìm hiểu kỹ các đối tác trước khi ký hợp đồng, tránh bị lừa đảo.

Công tác hợp tác, bảo trợ… với cơ sở, người sản xuất cũng cần được chú trọng để bảo đảm nguồn hàng ổn định, chất lượng phù hợp nhu cầu thị trường và đạt quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm của các nước nhập khẩu.

Đồng thời, chú trọng xác lập, duy trì, củng cố mối quan hệ hợp tác giữa các doanh nghiệp xuất khẩu với nhau để tránh tình trạng tranh mua, tranh bán, tranh thị trường, ép cấp, ép giá, loại bỏ ngay tư duy kinh doanh "chộp giật".

Đối với Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị tăng cường phối hợp với các đơn vị của Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan để kịp thời cập nhật và chuyển tải các thông tin về tình hình cung cầu thóc/gạo, nhu cầu thị trường và các quy định, chính sách mới của các thị trường ngoài nước cho doanh nghiệp hội viên. Làm tốt công tác điều phối hoạt động của các doanh nghiệp hội viên trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh lương thực; đồng thời, chủ động phối hợp, tư vấn cho các địa phương trong công tác quy hoạch vùng trồng, tổ chức sản xuất theo các phương thức hiện đại, hợp chuẩn để bảo đảm điều kiện xuất khẩu chính ngạch.

Phát huy vai trò tư vấn, phản biện chính sách, tích cực tham gia góp ý với các cơ quan chức năng trong quá trình xây dựng các cơ chế, chính sách liên quan đến sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo và tham gia xây dựng phương án đàm phán FTA với các đối tác nhằm bảo đảm tối đa lợi ích cho doanh nghiệp khi Hiệp định được ký kết, thực thi.

Đặc biệt, Bộ trưởng cũng đề nghị, trong quá trình sửa đổi Nghị định số 107/2018/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo, VFA tích cực tham gia đóng góp ý kiến để nâng cao vai trò của Nhà nước trong kiểm soát chất lượng gạo đối với cả thị trường trong nước và xuất khẩu, giữ vững uy tín thương hiệu Gạo quốc gia, thậm chí có giải pháp chính sách để điều tiết giá hợp lý.

Chú trọng tổ chức các khóa tập huấn, đào tạo về kỹ năng thâm nhập vào các thị trường mục tiêu và khai thác các cam kết ưu đãi trong các FTA; hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu gạo ứng phó có hiệu quả với các rào cản kỹ thuật của các thị trường mới và các biện pháp phòng vệ thương mại…

8 nhiệm vụ với các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương

Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các Bộ, ngành liên quan, cấp ủy, chính quyền địa phương tích cực phối hợp với Bộ Công Thương cùng triển khai để đảm bảo: tiêu thụ thóc, gạo hàng hóa với giá có lợi cho người nông dân; duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu theo quy định; cân đối xuất khẩu và tiêu dùng nội địa, góp phần bình ổn giá thóc, gạo trong nước và tạo thuận lợi giao thương, bảo đảm xuất khẩu có hiệu quả.

Cụ thể, đẩy mạnh tái cơ cấu ngành lúa, gạo theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả. Làm tốt công tác định hướng quy hoạch vùng trồng, tổ chức sản xuất, cơ cấu giống, kỹ thuật canh tác, ứng dụng công nghệ trong sản xuất, thu hoạch, bảo quản…, bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện xuất khẩu chính ngạch; đồng thời, tăng cường quảng bá nâng cao thương hiệu Gạo Việt Nam nhằm tạo nguồn hàng có chất lượng, nâng cao khả năng cạnh tranh và giá trị sản phẩm gạo trong nước.

Đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo làm tốt công tác quy hoạch vùng trồng lúa theo định hướng của ngành Nông nghiệp và điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của từng địa phương; đồng thời, đẩy mạnh chỉ đạo sản xuất lúa theo quy hoạch và kế hoạch hàng năm; chủ động, linh hoạt trong điều hành sản xuất thóc, gạo theo hướng nâng cao chất lượng gạo để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường…

Theo Bộ trưởng, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tiếp tục tổng hợp đầy đủ các kiến nghị, đề xuất của Bộ, ngành, địa phương và hiệp hội, thương nhân xuất khẩu gạo để tập trung giải quyết theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết những vấn đề vượt thẩm quyền.

Đồng thời, đề nghị các Bộ, ngành liên quan tiếp tục phối hợp, xem xét, giải quyết những kiến nghị, đề xuất của thương nhân theo thẩm quyền để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu gạo, bảo đảm hiệu quả, bền vững.

Quang Minh