Đề xuất không tổ chức HĐND ở các xã thuộc đô thị trên cả nước

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nêu rõ, việc sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương nhằm quán triệt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII và Nghị quyết số 27-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, nhất là xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp.

Dự thảo Luật gồm 7 chương, 59 điều (giảm 84 điều so với Luật hiện hành). Trong đó, dự thảo luật quy định rõ về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa chính quyền địa phương các cấp; về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp; về mô hình tổ chức chính quyền địa phương; về cơ cấu tổ chức và hoạt động của HĐND, UBND các cấp; tổ chức đơn vị hành chính, thành lập, giải thể, nhập chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính...

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung cuộc họp.

Một trong những vấn đề nhận được nhiều ý kiến thảo luận là về mô hình tổ chức chính quyền địa phương. Chính phủ đề xuất dự thảo luật quy định mô hình theo hướng: Mở rộng việc áp dụng mô hình chính quyền đô thị tại quận của TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng để áp dụng cho tất cả các quận của thành phố trực thuộc Trung ương; Mở rộng việc áp dụng mô hình chính quyền đô thị tại phường của TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng để áp dụng cho tất cả các đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương.

Cụ thể, đối với đơn vị hành chính đô thị, tại thành phố trực thuộc trung ương, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, thị trấn: Tổ chức cấp chính quyền địa phương đầy đủ gồm có HĐND và UBND.

Tại quận, phường, xã thuộc đô thị (gồm: Thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương) không tổ chức HĐND mà chỉ tổ chức UBND là cơ quan hành chính tại địa phương.

Đối với đơn vị hành chính nông thôn: Tại tỉnh, huyện, xã (trừ xã thuộc đô thị) tổ chức cấp chính quyền địa phương đầy đủ gồm có HĐND và UBND.

Đối với đơn vị hành chính ở hải đảo: Tổ chức phù hợp với quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.

Đối với đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt: Tổ chức chính quyền địa phương do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà báo cáo tại phiên họp.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, đại diện cơ quan thẩm tra, cho biết: Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức chính quyền địa phương và tán thành với phạm vi sửa đổi, tên gọi và bố cục của dự thảo Luật như đề nghị của Chính phủ.

Về mô hình tổ chức chính quyền địa phương, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cơ bản tán thành với đề xuất của Chính phủ về việc điều chỉnh tổ chức mô hình chính quyền địa phương, cấp chính quyền địa phương ở từng loại đơn vị hành chính phù hợp với địa bàn đô thị, nông thôn, miền núi, hải đảo.

Về việc mở rộng phạm vi không tổ chức HĐND ở các xã thuộc thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng quy định như dự thảo luật là phù hợp. Có ý kiến đề nghị cần lý giải cặn kẽ, có tính thuyết phục hơn việc mở rộng này bởi đây là vấn đề có tác động, ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện các thiết chế về dân chủ ở địa phương.

Ngoài ra, có ý kiến cho rằng, mô hình tổ chức chính quyền địa phương như đề xuất tại dự thảo luật chưa có sự thống nhất với mô hình tổ chức chính quyền tại TP Hà Nội theo quy định của Luật Thủ đô. Do đó, đề nghị Chính phủ thể hiện rõ quan điểm nên thực hiện theo Luật Thủ đô hay sẽ thực hiện thống nhất như các thành phố khác theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu với đề xuất không tổ chức HĐND ở xã trong đô thị cần phân tích rõ các phương án để thấy rõ ưu, nhược điểm trên cơ sở bảo đảm quyền lực nhà nước là thống nhất và quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở; đồng thời tổng hợp ý kiến của các địa phương, trong đó có Hà Nội.

VŨ DUNG