Đề xuất quận, phường, xã thuộc đô thị không tổ chức Hội đồng nhân dân

Quy định rõ việc phân quyền phải bằng luật

Sáng 5/2/2025, tại phiên họp thứ 42, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, mục tiêu ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đó là sửa đổi cơ bản, toàn diện và hợp lý các quy định về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương để cụ thể hóa đầy đủ quy định của Hiến pháp năm 2013 và thể chế hóa các chủ trương, định hướng trong các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng, nhằm tiếp tục đổi mới chính quyền địa phương theo hướng đẩy mạnh phân quyền giữa cơ quan nhà nước ở Trung ương với địa phương, tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, bảo đảm sự thống nhất, thông suốt của nền hành chính nhà nước từ Trung ương đến cơ sở.

Dự thảo Luật gồm 7 chương, 59 điều (giảm 84 điều so với Luật hiện hành). Trong đó, về nguyên tắc phân định thẩm quyền: Dự thảo Luật quy định khi phân quyền, phân cấp nhiệm vụ, quyền hạn cho chính quyền địa phương phải bảo đảm: Xác định rõ nội dung và phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn mà chính quyền địa phương được quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả; không trùng lặp, chồng chéo về nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan và giữa các cấp chính quyền địa phương.

Đồng thời, phải phù hợp với điều kiện, đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính (ĐVHC) - kinh tế đặc biệt và khả năng, điều kiện thực hiện nhiệm vụ của chính quyền địa phương các cấp; kiểm soát quyền lực và quy định trách nhiệm giám sát, kiểm tra của cơ quan nhà nước cấp trên.

Về phân quyền: Dự thảo Luật quy định theo hướng quy định rõ việc phân quyền phải bằng luật; cơ quan nhà nước cấp trên trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm giám sát, kiểm tra tính hợp hiến, hợp pháp trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền cho chính quyền địa phương các cấp; chính quyền địa phương tự chủ, tự chịu trách nhiệm về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền.

Về phân cấp: Dự thảo Luật đã quy định theo hướng: Quy định rõ chủ thể phân cấp và chủ thể nhận phân cấp; quy định rõ trách nhiệm của cơ quan phân cấp trong việc bảo đảm các điều kiện để thực hiện việc phân cấp; cơ quan nhận phân cấp chịu trách nhiệm hoàn toàn về kết quả thực hiện nhiệm vụ được phân cấp nếu cơ quan phân cấp đã bảo đảm các điều kiện theo quy định.

Quy định này nhằm tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan trong phạm vi thẩm quyền của mình rà soát và đẩy mạnh việc thực hiện phân cấp thẩm quyền kèm theo các điều kiện bảo đảm thực hiện.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp, quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) mỗi ĐVHC theo hướng: Phân định nhiệm vụ, quyền hạn giữa HĐND và UBND ở mỗi ĐVHC nơi tổ chức cấp chính quyền địa phương; phân định nhiệm vụ của UBND nơi tổ chức cấp chính quyền địa phương và nơi không tổ chức cấp chính quyền địa phương.

Các nhiệm vụ, quyền hạn tại Luật này được quy định theo hướng khái quát trong các ngành, lĩnh vực như: tổ chức bộ máy, tài chính ngân sách; kế hoạch và đầu tư, đất đai, quy hoạch,… bảo đảm phù hợp với các nguyên tắc phân định thẩm quyền tại dự thảo Luật và bảo đảm tính ổn định lâu dài của luật.

Mở rộng việc áp dụng mô hình chính quyền đô thị

Về mô hình tổ chức chính quyền địa phương, dự thảo Luật quán triệt quan điểm chỉ đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đồng thời nhằm phát huy những kết quả tích cực đã đạt được của việc tổ chức chính quyền đô thị tại các thành phố trong thời gian qua.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà

Cụ thể, dự thảo Luật quy định mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng: Mở rộng việc áp dụng mô hình chính quyền đô thị tại quận của thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng để áp dụng cho tất cả các quận của thành phố trực thuộc trung ương; mở rộng việc áp dụng mô hình chính quyền đô thị tại phường của thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng để áp dụng cho tất cả các ĐVHC cấp xã trực thuộc quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương.

Theo đó, đối với ĐVHC đô thị: Tại thành phố trực thuộc trung ương, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, thị trấn: tổ chức cấp chính quyền địa phương đầy đủ gồm có HĐND và UBND.

Tại quận, phường, xã thuộc đô thị (gồm: thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố; trực thuộc trung ương) không tổ chức HĐND mà chỉ tổ chức UBND là cơ quan hành chính tại địa phương.

Đối với ĐVHC nông thôn: Tại tỉnh, huyện, xã (trừ xã thuộc đô thị) tổ chức cấp chính quyền địa phương đầy đủ gồm có HĐND và UBND.

Đối với ĐVHC ở hải đảo: tổ chức phù hợp với quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.

Đối với ĐVHC - kinh tế đặc biệt: tổ chức chính quyền địa phương do Quốc hội quy định khi thành lập ĐVHC - kinh tế đặc biệt đó.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho hay, Thường trực Ủy ban Pháp luật nhất trí với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức chính quyền địa phươngvới những lý do như đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ và tán thành với phạm vi sửa đổi, tên gọi và bố cục của dự thảo Luật như đề nghị của Chính phủ. Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, nghiêm túc, đúng quy định, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Nội dung của dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, thể chế hóa kịp thời các yêu cầu về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phươngtinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, hợp lý giữa trung ương và địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ và Bộ Nội vụ - cơ quan chủ trì soạn thảo và Thường trực Ủy ban Pháp luật - cơ quan chủ trì thẩm tra đã phối hợp tích cực, khẩn trương nghiên cứu soan thảo, thẩm tra dự án luật để kịp trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp này.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất phạm vi sửa đổi toàn diện, sự cần thiết, các nội dung cơ bản, tư tưởng sửa đổi luật bảo đảm thể chế kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng về cải cách tổ chức bộ máy về phân cấp, phân quyền và ủy quyền, nâng cao hiệu lực lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động của đất nước.

Quỳnh Nga