Đề xuất người dân nhận chênh lệch nếu giá bồi thường đất thấp hơn thỏa thuận

Nhiều đại biểu cho ý kiến về việc thu hồi đất, bồi thường trong trường hợp sử dụng đất thực hiện dự án thông qua thỏa thuận.

Theo dự thảo, nếu quyền sử dụng đất đã hết hạn hoặc thời gian gia hạn kết thúc và trên 75% diện tích đất cùng trên 75% số lượng người sử dụng đất đã đạt thỏa thuận thì HĐND cấp tỉnh sẽ xem xét, quyết định thu hồi phần diện tích còn lại để giao đất hoặc cho thuê đất cho chủ đầu tư.

Về giá bồi thường khi Nhà nước thu hồi phần đất còn lại, trong báo cáo giải trình ý kiến đại biểu thảo luận tại tổ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu 2 phương án.

Phương án 1, việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được thực hiện như các trường hợp Nhà nước thu hồi đất quy định tại Luật Đất đai 2024.

Phương án 2, thực hiện như phương án 1 nhưng nếu tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ được nhận trên một đơn vị diện tích thấp hơn trung bình của giá đất đã thỏa thuận trước đó, người có đất thu hồi được nhận thêm khoản tiền chênh lệch. Nhà đầu tư phải trả số tiền chênh lệch này cho người có đất bị thu hồi và được tính vào chi phí đầu tư của dự án.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy. Ảnh: Quốc hội

Tán thành phương án 2, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (Gia Lai) đề nghị ban soạn thảo cần làm rõ căn cứ vì sao xác định là 75% và làm rõ quy định này áp dụng cho dự án nào.

“Tỷ lệ 25% hộ dân không đồng thuận là tỷ lệ tiềm ẩn những vấn đề gây bất ổn về xã hội, an ninh trật tự tại địa phương, khiếu nại, khiếu kiện hành chính”, bà Thủy băn khoăn.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cũng tán thành phương án 2. Bà cho rằng phương án 1 tuy có ưu điểm là đơn giản về thủ tục và giảm bớt chi phí cho nhà đầu tư nhưng lại tạo ra sự chênh lệch lớn giữa các hộ dân trong cùng một khu vực đất thu hồi, dễ phát sinh khiếu kiện.

Với phương án 2 có sự hài hòa hơn giữa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và chủ đầu tư.

“Phương án này đảm bảo sự công bằng, bảo đảm người dân thuộc phần diện tích còn lại được hưởng mức bồi thường không thấp hơn mặt bằng giá trung bình đã thỏa thuận với các hộ dân trước đó. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi chính đáng của người bị thu hồi đất mà còn giảm thiểu nguy cơ phát sinh tranh chấp, khiếu kiện”, bà Nga nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga. Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Trần Chí Cường (Đà Nẵng) cho rằng, Nhà nước thu hồi đất để tháo gỡ khó khăn, tránh kéo dài tiến độ dự án gây tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội là cần thiết. Tuy nhiên, Nhà nước chỉ hỗ trợ thực hiện thu hồi, đồng thời phải bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân bị thu hồi đất.

Ông cho rằng lựa chọn phương án 2, nếu tổng chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được tính thấp hơn mức trung bình của 1m2 đất theo giá bồi thường, người bị thu hồi đất sẽ nhận phần chênh lệch còn thiếu. Khoản chênh lệch này sẽ do nhà đầu tư chi trả và được hạch toán vào tổng chi phí của dự án.

Đại biểu Trần Chí Cường. Ảnh: Quốc hội

Phát biểu giải trình sau đó, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, để thúc đẩy phát triển đất nước trong tình hình mới với mục tiêu tăng trưởng 2 con số, đòi hỏi phải bổ sung một số trường hợp thu hồi đất.

Các trường hợp đề xuất thu hồi đất gồm: Các dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế; thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán dự án theo hợp đồng BT; tạo quỹ đất để cho thuê đất tiếp tục sản xuất kinh doanh đối với trường hợp tổ chức đang sử dụng đất mà bị Nhà nước thu hồi đất.

Trường hợp nữa là thu hồi đất với phần diện tích còn lại của dự án khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và nhận được sự đồng thuận của trên 75% số lượng người sử dụng đất trong phạm vi thực hiện dự án. Với trường hợp này, cơ quan soạn thảo xác định đây là trường hợp thu hồi đất “đặc biệt” cần phải được cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng, thận trọng trên các khía cạnh kinh tế, xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội và bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của người dân.

Vì vậy, dự thảo nghị quyết đã giao cho HĐND cấp tỉnh - cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân xem xét quyết định thông qua việc có hay không thu hồi phần diện tích đất còn lại khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và trên 75% số lượng người sử dụng đất.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng phát biểu giải trình. Ảnh: Quốc hội

Dự thảo nghị quyết cũng đưa ra hai phương án giá bồi thường khi Nhà nước thu hồi phần đất còn lại.

Với 2 phương án này, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường khẳng định, sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra nghiên cứu để lựa chọn phương án, báo cáo Quốc hội.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết trình tự, thủ tục, đảm bảo thực hiện rất dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch quyền và lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi.

Trần Thường