Tăng tính minh bạch thông qua việc mở rộng áp dụng bảng giá đất

Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh Đỗ Thị Việt Hà phát biểu. Ảnh: An Đăng/TTXVN

Thảo luận tại phiên họp, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Ninh) cho ý kiến đối với nội dung quy định về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại Điều 3 dự thảo Nghị quyết.

Theo đó, tại khoản 3 quy định về điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng. Về cơ bản, đại biểu nhất trí với việc bổ sung quy định về điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng đối với các trường hợp thu hồi đất. Đồng thời, việc quy định loại trừ như dự thảo Nghị quyết cũng sẽ bảo đảm thuận lợi, linh hoạt hơn cho quá trình thực hiện các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án khác được đa số người có đất thu hồi đồng thuận bàn giao mặt bằng trước, qua đó cũng tháo gỡ được khó khăn, rút ngắn thời gian thu hồi đất.

Để bảo đảm quy định này đồng bộ, thống nhất với quy định hiện hành, nhất là bảo đảm tính khả thi trong quá trình tổ chức thi hành, đại biểu tỉnh Bắc Ninh đề nghị tiếp tục rà soát quy định các điều kiện theo hướng chặt chẽ, khả thi, bảo đảm cân bằng được lợi ích quốc gia với quyền của người dân, bảo đảm quy trình công bằng, minh bạch và có cơ chế bồi thường, tái định cư thỏa đáng, quyền lợi chính đáng của người dân được tôn trọng và tránh việc có thể lạm dụng mục đích lợi ích quốc gia, công cộng.

Cũng theo đại biểu Việt Hà, hiện nay đang có hai quy định hiện hành có liên quan đến nội dung này, đó là khoản 15, Điều 4, Luật Đầu tư và khoản 3, Điều 82, Luật Đất đai. Vì vậy, đại biểu đề nghị tiếp tục rà soát, nghiên cứu làm rõ hơn nội dung loại trừ dự án đầu tư công khẩn cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư công, để bảo đảm không chồng chéo một phần với trường hợp thu hồi đất tại khoản 3 Điều 82. Đồng thời, cần làm rõ hơn mối quan hệ giữa các trường hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng với việc thực hiện dự án đầu tư công khẩn cấp, vì tiêu chí xác định các loại dự án này là khác nhau.

Quan tâm đến nội dung về thu hồi đất, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) đề nghị làm rõ hơn trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng, đặc biệt với dự án BT (dự án được đầu tư theo hình thức xây dựng - chuyển giao). Nêu thực tế hiện nay nhiều địa phương khó khăn trong việc thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán cho dự án theo hợp đồng BT, đại biểu cho rằng dự thảo Nghị quyết phải quy định rõ trường hợp nào thuộc phạm vi “phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” để Nhà nước được thu hồi đất; trường hợp nào không được phép.

“Việc này nhằm tránh lạm dụng, tránh biến thu hồi đất phục vụ lợi ích công cộng thành thu hồi đất để thanh toán cho nhà đầu tư, gây rủi ro pháp lý và bức xúc xã hội”, đại biểu nêu rõ.

Đại biểu tỉnh Cà Mau nhấn mạnh, cơ chế đặc thù chỉ để tháo gỡ vướng mắc, vì vậy phải làm rõ trách nhiệm giải trình, công khai thông tin, đặc biệt với các dự án có sử dụng đất làm quỹ thanh toán BT. Bên cạnh đó, phải có khung kiểm soát, chế độ báo cáo, giám sát định kỳ để hạn chế tiêu cực và bảo đảm minh bạch. Đại biểu cho rằng cần nghiên cứu bổ sung nguyên tắc cụ thể xác định giá trị quyền sử dụng đất để thanh toán cho dự án BT, bảo đảm không thất thoát tài sản nhà nước và phù hợp với quy định của pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Bày tỏ sự đồng tình, ủng hộ cao với việc ban hành Nghị quyết, Nguyễn Thành Nam (Phú Thọ) cho rằng, đây là một văn bản cấp thiết, kịp thời thể hiện quyết tâm cao của Đảng, Nhà nước nhằm phá vỡ ách tắc kéo dài của các dự án đầu tư và tăng cường tính minh bạch thông qua việc mở rộng áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất.

Đặc biệt, đại biểu Nguyễn Thành Nam ủng hộ mạnh mẽ quan điểm Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu phải thực hiện quyền kiểm soát và quyết định giá đất. Nhà nước phải đóng vai trò là "kiến trúc của thị trường" để giải quyết nghịch lý giá đất ở Việt Nam so với thu nhập trung bình của người dân cao hơn nhiều so với mức trung bình của thế giới.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ Nguyễn Thành Nam phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Bên cạnh đó, cần chuyên nghiệp hóa công tác định giá đất theo hướng củng cố chuyên môn hóa tổ chức tư vấn định giá đất công lập theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập hoặc doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, độc lập về tổ chức với cơ quan quản lý đất đai và cơ quan quản lý giá để tăng cường thực hiện nhiệm vụ đặt hàng thay cho cơ chế đấu thầu kéo dài của các tổ chức tư vấn tư nhân.

Ngoài ra, theo đại biểu tỉnh Phú Thọ, cần nâng cao hơn nữa vai trò của Trung tâm Phát triển quỹ đất trong việc tham gia mua, bán và quản lý dự án dự trữ đất đai theo quy hoạch; mặt khác nên nghiên cứu tích hợp chính sách an sinh xã hội trong bồi thường, hỗ trợ, ưu tiên đưa người nông dân, người lao động tự do hết tuổi hoặc cận hết tuổi lao động vào hệ thống bảo hiểm xã hội, chuyển trọng tâm bồi thường từ giá trị tài sản sang giá trị sinh kế bền vững.

Hiền Hạnh (TTXVN)