Đề xuất nhiều nội dung sửa đổi, hoàn thiện Luật Dự trữ quốc gia

Bộ Tài chính đề xuất nhiều nội dung sửa đổi, hoàn thiện Luật Dự trữ quốc gia

Dự thảo Luật gồm 62 điều, trong đó, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi 45/66 điều, lược bỏ 06/66 điều, giữ nguyên 15/66 điều, bổ sung quy định mới 02 điều và sắp xếp lại các điều khoản.

Mục tiêu dự trữ quốc gia

Bộ Tài chính cho biết, mục tiêu dự trữ quốc gia (DTQG) được sửa đổi, bổ sung để đảm bảo bao quát đầy đủ các hoạt động DTQG như: xuất cấp hàng DTQG đảm bảo an sinh, xã hội liên quan đến chính sách đầu tư trong lâm nghiệp, chính sách cho trẻ em, nhà trẻ, học sinh, học viên ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo; nhập, xuất hàng DTQG để đảm bảo ổn định, phát triển kinh tế trong tình huống giá cả tăng, giảm đột biến, tạo căn cứ pháp lý rõ ràng để thực hiện. Đồng thời thể chế hóa các chủ trương, định hướng của Đảng liên quan đến dự trữ quốc gia. Riêng mục tiêu (i) Thực sự trở thành nguồn dự trữ chiến lược để phát triển kinh tế - xã hội và (ii) Là công cụ điều tiết thị trường để bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật của thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa được định hướng tại Kết luận số 115-KL/TW ngày 16/01/2025 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 15/01/2019 của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các nguồn lực của nền kinh tế sẽ được tiếp tục nghiên cứu, đánh giá từng bước đồng thời với việc xây dựng lực lượng dự trữ đủ mạnh trong thời gian tới. Vì ngành DTQG trong suốt thời gian qua mới chỉ tập trung đáp ứng nhiệm vụ chủ động đáp ứng yêu cầu đột xuất, cấp bách về phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, hỏa hoạn, dịch bệnh; phục vụ quốc phòng, an ninh; đảm bảo an sinh, xã hội; hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước; chưa có đủ năng lực, nguồn lực và kinh nghiệm trong công tác quản lý, điều hành dự trữ chiến lược để phát triển kinh tế - xã hội và điều tiết thị trường. Đồng thời, việc bổ sung các mục tiêu này có phạm vi ảnh hưởng, tác động đến nhiều bộ, ngành và các thành phần kinh tế khi tham gia thị trường, cần được nghiên cứu, đánh giá cụ thể, thận trọng.

Vì vậy, mục tiêu DTQG được Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung như sau: "Nhà nước hình thành, sử dụng dự trữ quốc gia nhằm chủ động đáp ứng yêu cầu đột xuất, cấp bách về phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, hỏa hoạn, dịch bệnh; phục vụ quốc phòng, an ninh; hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước; đảm bảo an sinh, xã hội phục vụ phát triển kinh tế, xã hội và các nhiệm vụ khác được cấp có thẩm quyền giao."

Nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan sau khi tổ chức sắp xếp lại bộ máy và thực hiện phân quyền, phân cấp

Theo Bộ Tài chính, để đảm bảo phù hợp với Hiến pháp, Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn làm luật, nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trên cơ sở đó, Luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong việc trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự án luật, nghị quyết, pháp lệnh và bổ sung nhiệm vụ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn thi hành Luật.

Sửa đổi, bổ sung quy định thanh tra chuyên ngành về DTQG: Bỏ nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành về DTQG của Bộ Tài chính theo Kết luận số 134- KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đảm bảo phù hợp với Luật Thanh tra; đồng thời, bổ sung nhiệm vụ kiểm tra chuyên ngành của cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước trong lĩnh vực DTQG.

Bãi bỏ các điều khoản quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư; đồng thời, chuyển các nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư sang nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Tài chính.

Sửa đổi, bổ sung các nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Thường vụ quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, các bộ và cơ quan ngang bộ quản lý hàng DTQG sau khi thực hiện phân quyền, phân cấp.

Quản lý, điều hành hoạt động DTQG

Về nhập, xuất hàng DTQG, Bộ Tài chính cho biết, ngoài các trường hợp nhập, xuất quy định trong Luật Dự trữ quốc gia, hàng năm, Bộ Tài chính còn xuất hàng dự trữ quốc gia trong các tình huống sau:

1- Xuất gạo dự trữ quốc gia để hỗ trợ cho học sinh, học viên theo Nghị đinh số 66/2025/NĐ-CP ngày 12/3/2025 quy định chính sách cho trẻ em nhà trẻ, học sinh, học viên ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo và cơ sở giáo dục có trẻ em nhà trẻ, học sinh hưởng chính sách (trước đây là Nghị định số 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016 của Chính phủ quy định chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn đặc biệt khó khăn).

2- Xuất gạo dự trữ quốc gia hỗ trợ cho các địa phương để trợ cấp gạo bảo vệ và phát triển rừng theo Nghị định số 58/2024/NĐ-CP ngày 24/5/2024 của Chính phủ về một số chính sách đầu tư trong lâm nghiệp; các quyết định của Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ các dự án trồng rừng.

Các trường hợp xuất gạo DTQG nêu trên đã được Bộ Tài chính tổ chức thực hiện hàng năm theo đúng quy định về trình tự, thủ tục xuất cấp hàng DTQG. Thực tiễn thi hành các Nghị định nêu trên đã cho thấy hiệu quả của việc sử dụng hàng DTQG, góp phần đảm bào an sinh, xã hội tại các địa phương có điều kiện kinh tế khó khăn, dân tộc thiểu số và miền núi, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo; đầu tư bảo vệ và phát triển rừng, chế biến lâm sản.

Bên cạnh đó, để cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện Kết luận số 115-KL/TW ngày 16/01/2025 của Bộ Chính trị, Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) bổ sung các nhiệm vụ nhập, xuất hàng DTQG để đáp ứng mục tiêu DTQG như đảm bảo an sinh xã hội, điều tiết thị trường,...

Nhập, xuất hàng DTQG trong các trường hợp khác

Thực tiễn cho thấy một số tình huống nhập, xuất hàng DTQG phát sinh nhưng chưa được quy định cụ thể trong Luật DTQG như: Nhập, xuất điều chuyển hàng DTQG giữa các bộ: Nhập, xuất điều chuyển muối ăn từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) sang Bộ Tài chính; nhiên liệu Jet-A1 từ Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) sang Bộ Công Thương; thuốc nổ TEN, TNT từ Bộ Công Thương sang Bộ Quốc phòng; chuyển đổi chủng loại hàng DTQG trong bộ: Chuyển đổi chủng loại dầu Diesel từ 0,25%S sang 0,05%S tại Bộ Quốc phòng, Bộ Công Thương; chuyển đổi chủng loại xăng từ A92 sang A95 tại Bộ Công Thương. Thực tế này gây khó khăn cho các bộ trong quá trình thực hiện, chưa đảm bảo tính linh hoạt trong việc quản lý, điều hành hàng DTQG.

Do đó, Dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) đã đề xuất bổ sung quy định về điều chuyển hàng DTQG giữa các bộ, cơ quan ngang bộ do Thủ tướng Chính phủ quyết định cho phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ "quyết định và điều chỉnh danh mục chi tiết hàng DTQG". Đồng thời, bổ sung quy định về nhập, xuất hàng DTQG trong các tình huống khác do Thủ tướng Chính phủ quyết định để bao quát hết các tình huống nhập, xuất có thể xảy ra trong quá trình thi hành pháp luật về DTQG.

Bên cạnh đó, hình thức xuất hàng thanh lý, tiêu hủy được Chính phủ hướng dẫn tại Nghị định số 94/2013/NĐ-CP ngày 21/8/2013, do đó, dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) đề xuất giao Chính phủ hướng dẫn quy định này cùng với các hình thức xuất khác, theo đó, bỏ Điều 47 Luật Dự trữ quốc gia về thanh lý hàng DTQG.

Phương thức mua, bán hàng DTQG

Về phương thức mua hàng DTQG, Bộ Tài chính cho biết, Luật Dự trữ quốc gia quy định 02 phương thức mua hàng gồm: (i) Mua theo quy định của pháp luật về đấu thầu gồm 05 hình thức: Đấu thầu rộng rãi, mua sắm trực tiếp, chào hàng cạnh tranh, chỉ định thầu; (ii) Mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng; trong đó, phương thức mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tương không có quy định hướng dẫn về quy trình, trình tự, thủ tục thực hiện, điều này đã tạo khó khăn trong quá trình tổ chức mua hàng DTQG.

Luật Đấu thầu năm 2025 quy định nhiều hình thức mua hàng gồm: Chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, đặt hàng, mua sắm trực tiếp; đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh, đấu thầu hạn chế; tự thực hiện, tham gia thực hiện của cộng đồng, đàm phán giá; các hình thức này đã được quy định cụ thể về nội dung, trình tự thực hiện. Như vậy, các hình thức đấu thầu theo quy định của Luật Đấu thầu đã mở rộng hơn so với quy định tại Luật Dự trữ quốc gia.

Do đó, để đảm bảo đồng bộ quy định của hệ thống pháp luật hiện hành, phù hợp với thực tiễn, dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) đề xuất chỉ quy định mua hàng DTQG theo quy định của pháp luật về đấu thầu và mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết đối với trường hợp mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng.

Về phương thức bán hàng DTQG: Luật Dự trữ quốc gia quy định 03 phương thức bán hàng gồm: (i) Bán đấu giá theo quy định của pháp luật về đấu giá; (ii) Bán chỉ định (hàng DTQG thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh); (iii) Bán trực tiếp rộng rãi cho mọi đối tượng; trong đó, phương thức bán trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng không có quy định hướng dẫn về quy trình, trình tự, thủ tục thực hiện, điều này đã tạo khó khăn trong quá trình tổ chức mua hàng DTQG.

Do đó, dự thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) đề xuất giao Chính phủ quy định chi tiết đối với trường hợp bán trực tiếp rộng rãi cho mọi đối tượng…

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.