Mở rộng cửa cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam

Nhà đầu tư nước ngoài có thêm nhiều thuận lợi khi tham gia TTCK Việt Nam

Ngày 11/9, Chính phủ đã ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 155/2020/NĐ-CP hướng dẫn Luật Chứng khoán. Đây là một trong các giải pháp quan trọng để thực hiện mục tiêu thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tạo nguồn lực phát triển kinh tế đất nước bước vào kỷ nguyên mới mà cơ quan quản lý nhà nước đã và đang nỗ lực thực hiện nhằm tháo gỡ từng điểm nghẽn chính sách, công nghệ để nới rộng cơ hội tiếp cận thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam cho NĐTNN.

Hàng loạt nội dung mới giúp tăng cường thu hút sự tham gia của NĐTNN vào các đợt chào bán, phát hành chứng khoán, đảm bảo quyền và đơn giản hóa thủ tục cấp mã số cho NĐTNN.

Tăng sức cầu cho các đợt chào bán, phát hành

Nhiều nội dung mới giúp tăng cường thu hút sự tham gia của NĐTNN vào các đợt chào bán, phát hành chứng khoán.

Cụ thể, NĐTNN được tạo điều kiện thuận lợi trong việc xác định tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp. Luật số 56/2024/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của 9 Luật trong lĩnh vực tài chính, trong đó có Luật Chứng khoán đã bổ sung đối tượng nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là NĐTNN (là cá nhân có quốc tịch nước ngoài, tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam). Trên cơ sở đó, Nghị định 245/2025/NĐ-CP bổ sung quy định liên quan đến tài liệu xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp của NĐTNN tương thích với giấy tờ, tài liệu của nước ngoài, giúp NĐTNN thuận lợi hơn khi tham gia vào các đợt chào bán, phát hành riêng lẻ.

Một thay đổi lớn khác là việc bãi bỏ quy định cho phép Đại hội đồng cổ đông, Điều lệ công ty đại chúng được quyết định tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa thấp hơn mức quy định của pháp luật và cam kết quốc tế. Đối với công ty đại chúng đã thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa theo điểm e khoản 1 Điều 139 Nghị định số 155/2020/NĐ-CP sẽ được tiếp tục giữ nguyên hoặc được thay đổi tỷ lệ này theo hướng tăng lên để tiệm cận dần về mức quy định của pháp luật.

Tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa của công ty đại chúng đã được công khai, công bố thông tin minh bạch tại trang thông tin điện tử của doanh nghiệp, Sở giao dịch chứng khoán; đặc biệt Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) đã cập nhật và công bố trên website hàng ngày về tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa và tỷ lệ hiện hữu của NĐTNN tại từng công ty đại chúng để nhà đầu tư được biết và giao dịch.

Đồng thời, Nghị định cũng bổ sung về điều khoản chuyển tiếp quy định thời hạn các công ty đại chúng phải hoàn thành thủ tục thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa (trong vòng 12 tháng kể từ ngày Nghị định sửa đổi Nghị định số 155/2020/NĐ-CP có hiệu lực thi hành), do hiện nay nhiều công ty đại chúng chưa hoàn thành thủ tục này nên thị trường chưa phản ánh đúng tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa tại công ty đại chúng.

Việc sửa đổi, bổ sung các quy định trên nhằm mục đích bảo đảm hơn quyền của cổ đông nước ngoài trong việc mua, bán cổ phiếu trên TTCK thứ cấp và sơ cấp; tuân thủ mức độ mở cửa thị trường tối đa theo pháp luật đầu tư, cũng như giảm rủi ro cho nhà đầu tư nước ngoài khi xảy ra các sự kiện ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

Đơn giản hóa thủ tục về cấp mã số giao dịch cho nhà đầu tư nước ngoài

Tại Nghị định mới, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ để tiếp tục đơn giản hóa thủ tục cấp, hủy, thay đổi thông tin mã số giao dịch chứng khoán của NĐTNN theo hướng cắt giảm thủ tục yêu cầu thành viên lưu ký phải gửi hồ sơ giấy lên cho VSDC sau khi được cấp mã số giao dịch trực tuyến (ESTC) để VSDC cấp Giấy chứng nhận đăng ký mã số giao dịch chính thức.

Theo đó, Nghị định sửa đổi đã rút ngắn thủ tục để VSDC gửi xác nhận ESTC cho thành viên lưu ký để thành viên lưu ký thông báo cho NĐTNN trong vòng 1 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận thông tin kê khai từ thành viên lưu ký mà không cần nộp hồ sơ giấy để VSDC cấp Giấy chứng nhận đăng ký mã số giao dịch chính thức như trước đây. Như vậy theo quy định mới, NĐTNN được giao dịch ngay sau khi được cấp ESTC và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng đã ban hành Thông tư số 03/2025/TT-NHNN ngày 29/4/2025, Thông tư số 25/2025/TT-NHNN ngày 31/8/2025 trong đó sửa đổi, bổ sung nhiều quy định nhằm đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp, mở tài khoản thanh toán cho NĐTNN, giảm thời gian và chi phí tiếp cận thị trường, góp phần nâng cao khả năng tiếp cận và luân chuyển vốn, hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới nổi.

Nghị định sửa đổi đã bổ sung quy định cho phép các công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán nước ngoài khi đầu tư trên TTCK Việt Nam được cấp 2 mã số giao dịch chứng khoán (1 mã số giao dịch chứng khoán cho hoạt động giao dịch của chính công ty và 1 mã số giao dịch chứng khoán cho hoạt động quản lý giao dịch của khách hàng của công ty), tương tự các công ty chứng khoán nước ngoài khi đầu tư tại Việt Nam để tối ưu hóa quy trình quản lý và theo dõi tách bạch nội bộ theo từng loại hình hoạt động (tự doanh, quản lý giao dịch của khách hàng) của công ty quản lý quỹ nước ngoài, là cơ sở để triển khai mô hình giao dịch tổng (OTA - Ominibus Trading Account) theo thông lệ quốc tế.

Sẵn sàng triển khai CCP

Nghị định mới cũng đã bổ sung một số quy định nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý để triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cũng như thành lập công ty con để đảm nhận chức năng CCP trên cơ sở quy định tại Luật số 56/2024/QH15.

Thời hạn chậm nhất triển khai CCP là cuối năm 2027. Tuy nhiên, theo lộ trình đề ra, việc triển khai cơ chế CCP cho thị trường chứng khoán cơ sở dự kiến thực hiện sớm hơn, bắt đầu từ quý I/2027.

Trước đó, để giải quyết bài toán về không yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (Non– Prefunding), Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 68/2024/TT-BTC và Thông tư số 18/2025/TT-BTC cho phép tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài tham gia đầu tư trên TTCK Việt Nam được mua cổ phiếu mà không cần có đủ tiền ngay tại thời điểm đặt lệnh giao dịch. Quy định trên đã giúp các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài hạn chế hơn các biến động về tỷ giá trong chu kỳ thanh toán, tối ưu hóa quyền lợi của NĐTNN trong giao dịch mua chứng khoán. Đây là bước đầu song song với các giải pháp mà Bộ Tài chính, UBCKNN đang gấp rút triển khai là đưa vào vận hành mô hình bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán theo cơ chế CCP.

Thủy Anh