Đề xuất NHNN được quyết cho vay đặc biệt không cần tài sản bảo đảm, lãi suất 0%

Điều chỉnh thẩm quyền cho vay đặc biệt

Trình bày Tờ trình trước Quốc hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, dự thảo luật điều chỉnh thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt của NHNN theo hướng linh hoạt hơn. Theo đó, NHNN sẽ có thể quyết định cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng, cả trong trường hợp có tài sản bảo đảm và không có tài sản bảo đảm. Lãi suất cho vay đặc biệt được ấn định là 0%/năm.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng.

Đây là điểm mới so với quy định hiện hành, khi việc cho vay đặc biệt với lãi suất 0% và không có tài sản bảo đảm trước đây thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ. Việc điều chỉnh này nhằm tăng tính chủ động cho NHNN trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng gặp khó khăn về thanh khoản trong bối cảnh nợ xấu đang ở mức cao và có xu hướng gia tăng.

Theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, nợ xấu trong hệ thống ngân hàng hiện vẫn ở mức cao và có chiều hướng tăng lên. Điều này gây áp lực lớn đối với lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh năm 2025 được xác định là năm "tăng tốc, bứt phá" để hoàn thành các mục tiêu của nhiệm kỳ 2021-2025. Chính phủ đã đặt mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% trong năm 2025 để tạo đà tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo.

Việc sửa đổi Luật các Tổ chức tín dụng lần này nhằm tiếp tục luật hóa các quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 về xử lý nợ xấu. Mục tiêu là tạo ra khuôn khổ pháp lý đồng bộ, phù hợp với thực tiễn, hỗ trợ tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các tổ chức mua bán, xử lý nợ trong việc thu hồi và xử lý tài sản bảo đảm, từ đó thúc đẩy luân chuyển vốn và giảm chi phí tín dụng cho người dân, doanh nghiệp.

Tăng cường quyền thu giữ tài sản bảo đảm

Dự thảo luật cũng bổ sung Điều 198a, quy định rõ quyền thu giữ tài sản bảo đảm (TSBĐ) trong quá trình xử lý nợ xấu. Cụ thể, tổ chức tín dụng và tổ chức mua bán, xử lý nợ được quyền thu giữ tài sản bảo đảm nếu trong hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận về việc bên bảo đảm đồng ý để bên nhận bảo đảm thực hiện quyền thu giữ khi xử lý nợ xấu.

Tuy nhiên, việc thu giữ phải đảm bảo đúng trình tự, thủ tục, không vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội, đồng thời phải công bằng, minh bạch và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Việc ủy quyền thu giữ cũng được quy định chặt chẽ: tổ chức tín dụng chỉ được ủy quyền cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản trực thuộc; tổ chức mua bán, xử lý nợ chỉ được ủy quyền cho tổ chức tín dụng bán nợ hoặc công ty quản lý nợ của tổ chức tín dụng đó.

Dự thảo cũng làm rõ các trường hợp tài sản bảo đảm đang bị kê biên theo quy định về thi hành án dân sự. Theo đó, nếu hợp đồng bảo đảm có hiệu lực sau thời điểm bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực thì việc xử lý tài sản vẫn được thực hiện, trừ trường hợp đó là tài sản liên quan đến cấp dưỡng, bồi thường về tính mạng, sức khỏe, hoặc có sự đồng ý bằng văn bản của tổ chức tín dụng.

Bên cạnh đó, bổ sung Điều 198c quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự nếu không còn ảnh hưởng đến việc xét xử và thi hành án. Điều này nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng thu hồi nợ một cách hiệu quả hơn.

Ông Phan Văn Mãi - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội.

Thẩm tra về nội dung này, ông Phan Văn Mãi - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho biết, Ủy ban tán thành với đề xuất giao thẩm quyền cho vay đặc biệt về cho NHNN. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị cần rà soát kỹ các quy định hiện hành, đồng thời xây dựng tiêu chí rõ ràng, minh bạch về điều kiện cho vay đặc biệt không có tài sản bảo đảm, lãi suất 0%, để phòng ngừa rủi ro và tổn thất.

Về quyền thu giữ TSBĐ, Ủy ban đề nghị quy định chặt chẽ điều kiện thực hiện quyền này, đặc biệt là vai trò của UBND và công an cấp xã trong việc bảo đảm an ninh, trật tự khi thu giữ. Đồng thời, cần có quy định rõ về trình tự, thủ tục thu giữ và xử lý tài sản sau thu giữ, bảo đảm công khai, minh bạch và phù hợp với quy định pháp luật.

Về hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng, cần tránh xung đột trong các trường hợp tài sản có giá trị lớn hơn nghĩa vụ bảo đảm hoặc bảo đảm cho nhiều nghĩa vụ khác nhau. Cơ quan thẩm tra cũng đề xuất giao Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn cụ thể trong những trường hợp này.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các Tổ chức tín dụng được kỳ vọng sẽ tháo gỡ những vướng mắc trong xử lý nợ xấu, tạo điều kiện cho hệ thống tín dụng vận hành linh hoạt, hiệu quả và đóng góp tích cực vào quá trình phục hồi và tăng trưởng kinh tế.

Huy Tùng