Đề xuất quy định mới về quản lý và sử dụng viện trợ không hoàn lại

Bộ Tài chính cho biết, trong thời gian qua, có những vướng mắc trong huy động, quản lý, thực hiện các khoản viện trợ không hoàn lại không thuộc hỗ trợ phát triển chính thức của cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài dành cho Việt Nam. Cụ thể:

Chưa phân định rõ giữa các hợp đồng hợp tác nghiên cứu, hợp đồng cung cấp dịch vụ, hợp đồng thuê khoán với bên nước ngoài (tạo ra tài sản, kết quả nghiên cứu cho các bên tham gia) và khoản viện trợ cho đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL).

Bên cạnh đó, một số khoản viện trợ chưa phân định rõ khoản viện trợ nào là ODA hay không thuộc ODA. Chưa phân định rõ tiêu chính xác định cơ quan chủ quản và có thẩm quyền phê duyệt tiếp nhận khoản viện trợ. Mọi khoản viện trợ đều thực hiện theo quy trình lấy ý kiến các Bộ: Ngoại giao, Công an, Tài chính không phân biệt quy mô và phạm vi tác động dẫn đến kéo dài thời gian thẩm định, phê duyệt.

Bộ Tài chính dự thảo Nghị định quản lý và sử dụng viện trợ không hoàn lại không thuộc hỗ trợ phát triển chính thức của cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài dành cho Việt Nam nhằm mục đích đảm bảo tuân thủ quy định của Hiến pháp, Luật Ngân sách Nhà nước và đồng bộ, thống nhất với các Luật, Nghị định, Nghị quyết mới được ban hành, sửa đổi, bổ sung.

Bám sát và quán triệt toàn diện, đầy đủ các chỉ đạo, định hướng của Bộ Chính trị, Chính phủ về các nội dung cần quy định tại Nghị định thay thế. Theo đó:

(i) Sửa đổi các quy định về sử dụng viện trợ không hoàn lại không thuộc hỗ trợ phát triển chính thức của các cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài dành cho Việt Nam theo hướng phân cấp, giao quyền tự chủ cho các tổ chức khoa học công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập.

(ii) Tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo hành lang pháp lý thuận lợi thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo;

(iii) Đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong công tác quản lý nhà nước;

(iv) Tập trung nguồn lực đầu tư từ ngân sách nhà nước, thu hút đầu tư ngoài ngân sách cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo;

(v) Tách bạch giữa viện trợ cho đơn vị sự nghiệp công lập (là viện trợ cho công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học) và hợp đồng hợp tác nghiên cứu phân chia kết quả giữa các bên (không phải là viện trợ), theo đó kết quả, sản phẩm nghiên cứu được phân chia, thuộc sở hữu của các bên tham gia nghiên cứu và không phải là tài sản công thì không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định thay thế, không phải thực hiện các thủ tục thẩm định, phê duyệt tiếp nhận viện trợ, bố trí dự toán, hạch toán, quyết toán vốn ngân sách nhà nước. Việc tiếp nhận và thực hiện các hợp đồng này thực hiện theo quy định của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo và pháp luật có liên quan.

Đảm bảo chặt chẽ, chất lượng, hiệu quả, có tính thực tiễn cao trong quá trình triển khai, thực hiện.

Quy trình phê duyệt

Bộ Tài chính cho biết, thực hiện theo chỉ đạo của Ban Bí thư tại Chỉ thị số 49-CT/TW ngày 28/6/2025 về công tác phi chính phủ nước ngoài, dự thảo Nghị định đã phân cấp, phân quyền trong quy trình thẩm định, phê duyệt như sau:

Đối với các khoản viện trợ thuộc thẩm quyền xem xét, phê duyêt của Thủ tướng Chính phủ, cơ quan chủ quản gửi bộ hồ sơ đề nghị thẩm định đến Bộ Công an, Bộ Tài chính, Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành liên quan để góp ý kiến. Đối với hàng hóa nhập khẩu thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, cơ quan chủ quản gửi bộ hồ sơ đề nghị thẩm định đến Bộ Công thương, Bộ Tài chính và các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành liên quan để góp ý kiến.

Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ ý kiến của các cơ quan liên quan, Cơ quan chủ quản có văn bản trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định phê duyệt việc tiếp nhận khoản viện trợ.

Đối với các khoản viện trợ do Cơ quan chủ quản phê duyệt:

Ở cấp trung ương thuộc các lĩnh vực: an ninh, quốc phòng, tôn giáo, hỗ trợ xây dựng các văn bản pháp luật, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt khoản viện trợ gửi bộ hồ sơ góp ý thẩm định đến Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp và các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành liên quan để xin ý kiến. Các khoản viện trợ có sử dụng vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước hoặc các khoản viện trợ không sử dụng vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước có trị giá viện trợ bằng hoặc lớn hơn 300.000 USD, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt khoản viện trợ gửi bộ hồ sơ góp ý thẩm định đến Bộ Công an, Bộ Tài chính để xin ý kiến.

Ở cấp địa phương: Sở Tài chính gửi bộ hồ sơ tới Công an tỉnh và các sở, ban, ngành có chức năng liên quan ở địa phương để xin ý kiến. Trường hợp vượt quá thẩm quyền quản lý nhà nước của địa phương, Sở Tài chính báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để gửi lấy ý kiến của các bộ, ngành có liên quan.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.