Đề xuất sửa đổi, bổ sung khái niệm 'kinh doanh đa cấp'

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến góp ý cho hồ sơ dự thảo một Nghị định mới nhằm thay thế các Nghị định của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Các quy định về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp hiện đang được quy định tại Nghị định số 40/2018/NĐ-CP, Nghị định số 18/2023/NĐ-CP, và Nghị định số 55/2024/NĐ-CP.

Qua công tác quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, Bộ Công Thương nhận thấy vẫn còn những vấn đề cần được xem xét sửa đổi, bổ sung kịp thời để đảm bảo tính khả thi và sự phù hợp với mục tiêu quản lý nhà nước trong tình hình mới.

Làm rõ ranh giới giữa bán hàng đa cấp với tiếp thị liên kết, dự án từ thiện

Cụ thể, Nghị định 40 quy định: “Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới".

Tuy nhiên, thực tế đã xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới như mô hình tiếp thị liên kết trong đó người tiếp thị được trả hoa hồng khi giới thiệu cho khách hàng mua sản phẩm. Đáng chú ý, mỗi khách hàng cũng có thể trở thành nhà tiếp thị liên kết khi đăng ký tài khoản và tiếp tục giới thiệu người khác mua hàng.

Một mô hình khác là mô hình trả thưởng một cấp. Trong mô hình này, người tham gia (F0) được trả hoa hồng trên doanh thu của khách hàng do mình trực tiếp giới thiệu (F1). Khi khách hàng F1 này giới thiệu khách hàng F2 mua hàng, F1 sẽ được hưởng hoa hồng, nhưng F0 thì không được hưởng hoa hồng từ doanh thu của F2.

Ngoài ra, còn có các hình thức huy động vốn theo mô hình kinh doanh đa cấp với nhiều hình thái biểu hiện khác nhau như các sàn giao dịch tiền ảo, các dự án bất động sản, dự án nông nghiệp, hay các dự án từ thiện.

Với quy định hiện hành, cơ quan quản lý gặp nhiều lúng túng khi xem xét, đánh giá để xác định chính xác các loại hình kinh doanh này có phải là kinh doanh theo phương thức đa cấp hay không, nhằm có hướng tiếp cận và quản lý phù hợp.

Vì vậy, dự thảo Nghị định mới đề xuất sửa đổi, bổ sung khái niệm kinh doanh đa cấp là : “Hoạt động kinh doanh theo mô hình trả thưởng một cấp, trong đó người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của một cấp phía dưới, không được coi là kinh doanh theo phương thức đa cấp”.

Ảnh minh họa Internet

Ngăn chặn hiện tượng mua bán giấy phép

Thời gian qua, Bộ Công Thương đã chủ trương quản lý chặt chẽ hoạt động bán hàng đa cấp, nhờ đó số lượng doanh nghiệp trong lĩnh vực này đã giảm liên tục qua các năm.

Song song đó, việc thẩm định và cấp mới Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp được thực hiện rất nghiêm ngặt.

Từ năm 2017 đến nay, Bộ Công Thương mới chỉ cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp cho 4 doanh nghiệp.

Trong bối cảnh đó, một số công ty có nhu cầu gia nhập thị trường đã có xu hướng mua lại các doanh nghiệp bán hàng đa cấp đang hoạt động để sở hữu Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp một cách gián tiếp.

Theo quy định hiện hành, sau khi mua lại, doanh nghiệp chỉ cần làm thủ tục thay đổi chủ sở hữu, sau đó tiến hành đăng ký sửa đổi, bổ sung giấy chứng nhận để cập nhật thông tin.

Bằng cách này, các chủ thể có ý định hoạt động bán hàng đa cấp bất chính có thể có được giấy chứng nhận và bắt đầu hoạt động.

Thực tế, Bộ Công Thương đã và đang xử lý trường hợp cá nhân trước đây từng làm việc cho doanh nghiệp bán hàng đa cấp có nhiều tai tiếng về lừa đảo, nay mua lại một doanh nghiệp bán hàng đa cấp khác đang hoạt động và đang thực hiện thủ tục để sửa đổi giấy chứng nhận.

Do đó, để ngăn chặn tình trạng mua bán giấy chứng nhận, Dự thảo Nghị định mới bổ sung quy định theo hướng: Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp sẽ tự động chấm dứt hiệu lực khi doanh nghiệp thay đổi chủ sở hữu (trường hợp công ty có một chủ sở hữu) hoặc thay đổi cổ đông, thành viên nắm giữ cổ phần, phần vốn góp chi phối.

TÚ UYÊN