Chống đầu cơ, thao túng từ sàn giao dịch vàng vật chất
Việc chấm dứt độc quyền vàng miếng, nghiên cứu thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia đang được kỳ vọng là bước ngoặt có tính chiến lược, đưa thị trường vàng về đúng quy luật cung - cầu và hội nhập quốc tế.
Trong những năm gần đây, giá vàng trong nước liên tục duy trì mức chênh lệch rất cao so với giá vàng thế giới – có thời điểm lên tới 18 - 20 triệu đồng/lượng, tương đương 15%. Thực tế này không chỉ gây thiệt hại cho nhà đầu tư, mà còn tạo ra những méo mó trong nền kinh tế, ảnh hưởng đến điều hành tỷ giá, lãi suất và chính sách tiền tệ. Trong bối cảnh đó, chỉ đạo gần đây của Tổng Bí thư Tô Lâm về chấm dứt độc quyền vàng miếng, nghiên cứu thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia đang được kỳ vọng là bước ngoặt có tính chiến lược, đưa thị trường vàng về đúng quy luật cung – cầu và hội nhập quốc tế.
Việc thành lập sàn giao dịch vàng đang được sự ủng hộ cao từ người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế. Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý, cần xác định rõ ngay từ đầu: sàn giao dịch vàng mà Việt Nam hướng tới là loại nào – giao dịch vàng vật chất hay là sàn hàng hóa phái sinh?
Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam chia sẻ: “Sàn vàng hàng hóa phái sinh, ví dụ trên thế giới họ niêm yết của CBOT, CME – là thị trường phái sinh – không bao giờ có giao vàng vật lý. Còn loại hai là quỹ ETF về vàng, thì đó là vàng thật và giao dịch trên thị trường chứng khoán.”
Theo nhiều chuyên gia, Việt Nam nên bắt đầu với sàn giao dịch vàng vật chất – nơi giao dịch thực, có lưu ký, có kiểm soát, và không sử dụng đòn bẩy tài chính hay “vàng ảo”.
Sàn giao dịch vàng sẽ là một sàn trung gian độc lập, niêm yết giá vàng theo cơ chế thị trường, giao dịch vàng đạt chuẩn chất lượng, không sử dụng đòn bẩy tài chính hay vàng ảo, chịu sự quản lý của Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính.
Các ngân hàng, doanh nghiệp kinh doanh vàng sẽ niêm yết, lưu ký vàng trên sàn. Cá nhân, hộ gia đình có thể dễ dàng đặt mua, bán, chuyển nhượng vàng qua phần mềm điện tử như giao dịch chứng khoán.
Đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho hay: “Đây là sàn chỉ mang tính chất mua bán, trao đổi thay vì người dân phải đến trực tiếp các cửa hàng vàng để nhận vàng vật chất. Người dân có thể mua vàng qua sàn bằng hình thức đăng ký điện tử, thực hiện lưu ký vàng tại các cơ quan bán vàng. Như vậy, việc phát triển sàn thứ cấp sẽ giúp nhu cầu tích trữ vàng của người dân thuận tiện hơn, không phải mang vàng về nhà, vừa an toàn, vừa tiết kiệm chi phí.”
Trên thế giới, các mô hình sàn vàng vật chất đã được vận hành thành công tại London (LBMA), Ấn Độ (IIBX) và Trung Quốc (Shanghai Gold Exchange). LBMA tại Anh chỉ cho phép giao dịch vàng đạt tiêu chuẩn “good delivery”, với hệ thống thanh toán và lưu ký nghiêm ngặt. IIBX của Ấn Độ – chỉ sau chưa đầy hai năm thành lập từ tháng 7/2022 – đã giao dịch hơn 60 tấn vàng, trở thành kênh nhập khẩu vàng chính ngạch duy nhất. Trong khi đó, mô hình của Trung Quốc được xem là phù hợp với bối cảnh Việt Nam: chỉ giao dịch vàng thật, không có CFD, và được giám sát chặt chẽ bởi Ngân hàng Trung ương.
Ông Lê Xuân Nghĩa - Chuyên gia kinh tế cho biết: “Sàn vàng vật chất nếu được xây dựng bài bản, minh bạch và được quản lý chặt, sẽ là giải pháp căn cơ, giúp Việt Nam hiện đại hóa thị trường tài chính, tăng năng lực chống chịu trước biến động kinh tế toàn cầu.”
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh 5 lợi ích lớn khi triển khai sàn vàng vật chất. Đó là:
- Giảm thiểu tình trạng vàng hóa nền kinh tế.
- Nâng cao minh bạch thị trường, xóa bỏ độc quyền.
- Liên thông giá với thế giới, giảm đầu cơ cảm tính.
- Tận dụng nguồn lực vàng trong dân.
- Hỗ trợ quản lý chính sách tiền tệ và ổn định tỷ giá.
