Đề xuất sửa đổi các quy định xử phạt vi phạm bảo vệ môi trường

Với mục tiêu bảo vệ môi trường bền vững, Nghị định số 45/2022/NĐ-CP ngày 7/7/2022 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đã được ban hành nhằm tăng cường các biện pháp kiểm soát, xử lý hành vi vi phạm.

Tuy nhiên, qua quá trình tổng kết và đánh giá, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận thấy một số vấn đề bất cập trong việc triển khai và áp dụng Nghị định này.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất bỏ biện pháp này đối với các hành vi vi phạm liên quan đến chất thải, nhằm đảm bảo tính khả thi và sự công bằng trong việc xử lý.

Những vướng mắc này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý vi phạm mà còn cần thiết phải điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tế.

Từ kết quả tổng kết thi hành Nghị định của các bộ ngành và địa phương, một trong những vấn đề nổi bật là quy định về "số lợi bất hợp pháp" trong các hành vi vi phạm.

Theo đó, Nghị định yêu cầu nộp lại số lợi bất hợp pháp từ hành vi vi phạm liên quan đến chất thải. Tuy nhiên, theo đánh giá, hành vi trốn tránh xử lý chất thải lại không phải là hành vi có lợi như quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất bỏ biện pháp này đối với các hành vi vi phạm liên quan đến chất thải, nhằm đảm bảo tính khả thi và sự công bằng trong việc xử lý.

Ngoài ra, quy định về các hành vi vi phạm liên quan đến báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) cũng không thực sự rõ ràng.

Cụ thể, Nghị định quy định xử phạt các hành vi không thực hiện đầy đủ các yêu cầu trong quyết định phê duyệt kết quả thẩm định đánh giá tác động môi trường, nhưng các nội dung trong quyết định phê duyệt lại không chi tiết như các báo cáo của dự án, khiến cho việc áp dụng quy định này gặp khó khăn trong thực tiễn. Điều này đòi hỏi cần có sự điều chỉnh để đảm bảo sự thống nhất và rõ ràng hơn.

Một vấn đề khác cũng được nêu ra là quy định về việc tước quyền sử dụng giấy phép môi trường. Hiện tại, quy định chỉ áp dụng tước quyền sử dụng giấy phép môi trường đối với các cơ sở vi phạm.

Trên thực tế, nhiều cơ sở hiện nay có giấy phép môi trường thành phần thay vì giấy phép môi trường chung, gây khó khăn trong việc thực thi. Chính vì vậy, cần có sự sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tính công bằng và khả thi khi áp dụng các biện pháp xử phạt này.

Ngoài ra, Nghị định cũng chưa quy định rõ ràng về các vi phạm trong quá trình thi công và vận hành các công trình xử lý chất thải.

Hiện nay, các cơ sở chỉ bị xử phạt khi vi phạm trong giai đoạn thi công, trong khi lại thiếu quy định áp dụng đối với các cơ sở đã đi vào hoạt động chính thức nhưng không có Giấy phép môi trường hoặc chưa đến thời hạn phải có Giấy phép này.

Điều này dẫn đến tình trạng thiếu cơ sở pháp lý để xử lý vi phạm khi các công trình đã chính thức hoạt động nhưng không đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Một trong những điểm cần phải sửa đổi rõ ràng là khái niệm triển khai xây dựng trong Nghị định. Theo đó, pháp luật về môi trường hiện chưa quy định cụ thể thế nào là "triển khai xây dựng", dẫn đến việc áp dụng quy định này không đồng bộ và thiếu sự thống nhất trong các trường hợp xử lý vi phạm. Giải thích rõ ràng về khái niệm này sẽ giúp các cơ quan chức năng và doanh nghiệp có thể hiểu đúng và thực hiện đúng quy định.

Bên cạnh đó, còn thiếu chế tài xử lý các công trình đã xây dựng trái phép hoặc không đúng quy định trong trường hợp quá thời gian khắc phục hậu quả. Đây là vấn đề không thể bỏ qua, bởi khi các công trình vi phạm vẫn tồn tại mà không bị xử lý, sẽ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực lâu dài đối với môi trường và cộng đồng.

Cùng với đó, vấn đề kiểm tra, thanh tra và xác nhận việc khắc phục hậu quả vi phạm môi trường cũng chưa rõ ràng.

Theo quy định hiện tại, việc kiểm tra, thanh tra thuộc trách nhiệm của cơ quan cấp Giấy phép môi trường, nhưng lại không hoàn toàn phù hợp với các quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Việc sửa đổi quy định này sẽ giúp xác định rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan chức năng và cơ sở trong việc thực thi các quyết định xử phạt.

Bên cạnh những vấn đề trên, còn có nhiều ý kiến đóng góp từ các địa phương và bộ, ngành về việc bổ sung các quy định đối với các hành vi vi phạm hành chính môi trường.

Các hành vi này bao gồm xả chất thải vượt quy chuẩn kỹ thuật, vi phạm quy định về bảo vệ môi trường định kỳ và vi phạm liên quan đến quan trắc môi trường. Do đó, việc sửa đổi, bổ sung các quy định này là cần thiết để đảm bảo tính khả thi và dễ áp dụng trong thực tế.

Cuối cùng, về mặt chế tài, các mức phạt hiện nay chưa thực sự phù hợp với mức độ, tính chất của hành vi vi phạm. Để nâng cao tính răn đe và đảm bảo hiệu quả xử lý vi phạm, việc điều chỉnh các mức phạt là rất quan trọng.

D.Ngân